Nhà triết học người Anh Bertrand Russell từng có câu nói rất nổi tiếng rằng: “Chiến tranh không quyết định ai đúng ai sai mà chỉ quyết định ai là người bị bỏ lại”. Câu nói này có thể là lăng kính để dự đoán những gì có thể xảy ra đối với Ukraine trong năm 2024 khi quân đội nước này đang đào sâu và cố thủ dọc theo mặt trận dài gần 1.000km.
Ảnh minh họa: CNN
Bên ngoài những chiến hào kiên cố là tàn tích âm ỉ của một cuộc phản công mùa hè kéo dài nhiều tháng không đạt được kết quả như mong đợi, với mục tiêu đánh bật Nga ra khỏi 20% diện tích lãnh thổ mà nước này đang chiếm giữ. Hiện, các binh sỹ Ukraine đang tỏ ra mệt mỏi vì giao tranh kéo dài trong khi các nước đối tác phương Tây ngày càng sụt giảm sự ủng hộ. Mặt trận đoàn kết của Mỹ và châu Âu trong việc ủng hộ Ukraine bắt đầu rạn nứt, còn sự đồng thuận chính trị tại Kiev đang có dấu hiệu lung lay. Không thể phủ nhận, cuộc xung đột đang bước vào giai đoạn nguy hiểm hơn đối với Kiev.
Khó có khả năng tiếp tục tấn công quy mô lớn
Matthew Schmidt, Phó giáo sư về an ninh quốc gia tại Đại học New Haven, bang Connecticut của Mỹ cho rằng, khả năng tiến hành các hoạt động tấn công quy mô lớn của Ukraine “đã chấm dứt”, nhưng “giới lãnh đạo ở Kiev dường như chưa chấp nhận sự thật này”.
Tổng thống Ukraine Zelensky đã gắn tương lai của đất nước và tương lai chính trị của ông với mục tiêu buộc Nga rút quân khỏi các vùng lãnh thổ của Ukraine, trong đó có bán đảo Crimea. Trong khi đó, Tướng Valeriy Zaluzhnyi, Tổng tư lệnh các Lực lượng vũ trang Ukraine đã đưa ra những đánh giá thẳng thắn về điều kiện chiến trường, cho rằng cuộc chiến đang rơi vào bế tắc – trái ngược với các tuyên bố lạc quan và kiên định của ông Zelensky.
“Ukraine không thể tiếp tục theo đuổi cuộc chiến theo cách mà họ đang làm. Nếu không có gói viện trợ mới của Mỹ, các nguồn lực của Kiev có thể cạn kiệt sớm nhất là vào tháng 3/2024”, nhà phân tích Matthew Schmidt nhấn mạnh.
Trái lại, Nga đang nỗ lực chuẩn bị cho một cuộc chiến tiêu hao với dự đoán rằng, sự ủng hộ vững chắc của phương Tây dành cho Ukraine sẽ xói mòn nếu xung đột kéo dài. Phe cực hữu ở Mỹ và Canada cho rằng, việc tiếp tục hỗ trợ kinh tế và quân sự cho Kiev là sự lãng phí tiền bạc và tài nguyên.
Ngày 19/12, các nhà lãnh đạo của đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ cho biết, Washington sẽ không thể phê duyệt khoản viện trợ mới cho Ukraine trước cuối năm nay vì hai bên vẫn tiếp tục tìm kiếm sự thỏa hiệp về an ninh biên giới – vốn là vấn đề gây tranh cãi từ lâu.
Ukraine đối mặt nguy cơ thất thủ ở miền Đông
Nga đã tung hàng chục nghìn binh sỹ vào một cuộc tấn công lớn nhằm giành quyền kiểm soát thành phố Avdiivka ở miền Đông Ukraine. Tính đến ngày 21/12, Moscow đã tiến đến phạm vi cách thành phố 2km. Ông Karber nhận định, việc nắm giữ khu vực phòng tuyên này là rất quan trọng đối với Ukraine. “Nếu Kiev bị đẩy ra khỏi vị trí hiện tại mà họ đang nắm giữ thì thành trì Avdiivka sẽ sớm thất thủ. Địa hình trong khu vực khá bằng phẳng. Trong trường hợp Nga có thể vượt qua Avdiivka thì họ sẽ mở được được con đường tiến tới sông Dnipro ở phía Tây và phía Bắc”.
Nếu Nga cố gắng tạo ra bước đột phá lớn trong năm 2024 thì điều này nhiều khả năng sẽ xảy ra vào cuối mùa xuân hoặc đầu mùa hè, khi họ tái củng cố lực lượng đang bị suy yếu suốt nhiều tháng giao tranh, nhà phân tích Karber lưu ý.
Tuy vậy, nỗ lực của Nga có thể bị ngăn cản khi Kiev đang chuyển sang thế phòng thủ dọc theo phòng tuyến và huy động mọi nỗ lực để cải thiện các công sự. Ngoài ra, Ukraine có thể sử dụng tên lửa tầm xa, máy bay không người lái và lực lượng đặc nhiệm để tấn công bán đảo Crimea, Eo biển Kerch và Biển Đen, nhằm ngăn chặn Nga tiếp tế và tái tập hợp lực lượng.
“Hy vọng của Ukraine hiện giờ là có thêm nhiều tên lửa tầm xa ATACMS để bóp nghẹt hoạt động hậu cần của Nga”, ông Karber nhấn mạnh. Ngoài ra, Ukraine cũng cần thêm ATACMS và số lượng lớn đạn dược, đặc biệt là đạn pháo 155 mm tiêu chuẩn NATO.
Liệu Ukraine sẽ tìm kiếm một lệnh ngừng bắn?
Khi xem xét những diễn biến trong cuộc xung đột suốt 6 tháng qua, các nhà phân tích Karber và Schmidt đều cho rằng, nhiều khả năng Ukraine sẽ phải tìm kiếm một hình thức ngừng bắn hoặc giải pháp thương lượng nào đó trong năm tới. Giải thích về điều này, giới phân tích cho biết, các cuộc giao tranh ác liệt đã khiến Ukraine tổn thất nghiêm trọng về binh lực và vật lực. Điều đáng lo ngại hơn cả là Kiev đang đối mặt với nhiều khó khăn trong việc tuyển mộ binh sỹ.
Trong một tuyên bố công khai, Tướng Zaluzhny thừa nhận rằng việc huấn luyện và chiêu mộ quân đội đang trở thành một thách thức nghiêm trọng. “Cuộc chiến kéo dài, sự hạn chế về cơ hội luân chuyển binh sỹ trên tiền tuyến, những lỗ hổng trong luật pháp đã làm giảm đáng kể động lực của người dân để phục vụ trong quân đội”. Theo ông Karber, có rất nhiều trận chiến quan trọng cần chú ý trong những tháng tới, nổi bật trong số đó là cuộc chiến tại Avdiivka ở Donetsk, phía Đông Ukraine.