Giới phân tích quốc phòng từng nhận xét rằng Ukraine càng gặt hái thành công trên chiến trường thì Nga càng trở nên khó dự đoán, có thể tung ra những đòn bất ngờ nhằm giành lấy thế chủ động. Nhưng sau 2 năm xung đột, cục diện đã thay đổi.
Lính Ukraine quan sát bầu trời bằng ống nhòm để phát hiện UAV Nga. Ảnh: Anadolu.
Hiện nay, quân đội Ukraine rơi vào thế yếu. Tân Tổng tư lệnh quân đội nước này, tướng Oleksandr Syrskyi phản ánh tình hình dọc chiến tuyến hai nước là “căng thẳng” và “khó khăn” đối với Ukraine. Thông tin này xuất hiện giữa lúc phương Tây quan ngại sâu sắc về tình trạng quân đội Ukraine thiếu vũ khí đạn dược một cách nghiêm trọng, còn viễn cảnh phương Tây viện trợ thêm vũ khí đạn dược cho Ukraine thì rất u ám.
Trong khi đó, Nga đang đo đếm các thành quả của mình trên thực địa, với việc chiếm được thị trấn công nghiệp Avdiivka ở Donetsk cách đây khoảng 2 tuần cùng với một số khu định cư xung quanh kể từ thời điểm đó.
Tuy nhiên, đà tiến của quân Nga cũng có thể tạo nguy hiểm cho chính Moscow khi tình cảnh thê lương của binh sĩ Ukraine có khả năng khiến cho các bên hậu thuẫn cho Ukraine và muốn đánh bại Nga trên chiến trường đi tới chỗ quyết tâm trao cho Ukraine mọi thứ cần thiết để ngăn chặn bước tiến của quân Nga.
Nghịch lý leo thang xung đột
Trong bối cảnh Ukraine đang thụt lùi trên chiến trường, giới phân tích cho rằng chính Nga đang đối mặt với khả năng phương Tây muốn bù đắp gấp cho Ukraine bằng cách trao cho nước này các hệ thống vũ khí tiên tiến, tên lửa tầm xa, hệ thống phòng không và máy bay chiến đấu. Khi ấy, cuộc xung đột Nga - Ukraine sẽ trở nên khó khăn hơn và nguy hiểm hơn đối với Nga.
Giới phân tích gọi tình huống này là “nghịch lý leo thang”.
Christopher Granville - Giám đốc quản lý của hãng Global Political Research, mới đây nhận xét: “Giao tranh dữ dội hàng ngày và thương vong cao là điều nhất quán với nguy cơ leo thang thấp. Ngược lại, nếu một bên giành được thế thượng phong thì để bù trừ, sẽ xuất hiện nguy cơ cao leo thang xung đột từ phía bên đang rơi vào thế bất lợi”.
Ông Granville nói thêm: “Thành quả của Ukraine trong nửa sau của năm 2022 đã khiến người ta e sợ Nga sẽ dùng đến đòn hạt nhân. Nhưng nay khi quân Ukraine đang bị mất đất, đặc biệt là sau khi Avdiivka thất thủ, xung lực leo thang xung đột sẽ đến từ các nước phương Tây hậu thuẫn cho Ukraine”.
“Nghịch lý leo thang” đã được chứng minh sống động bằng tuyên bố gần đây của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron về việc không loại trừ khả năng đưa quân NATO vào tham chiến tại Ukraine.
Mặc dù ông Macron nói rõ rằng chưa có sự đồng thuận về vấn đề này trong các lãnh đạo châu Âu và quan chức Mỹ, Canada tham gia hội nghị về Ukraine ở Paris hôm 26/2 vừa qua, ý kiến của ông đã làm xôn xao dư luận.
Bình luận của Tổng thống Macron đã khiến nhiều nước NATO phải vội vã phủ nhận khả năng đó, còn điện Kremlin thì cảnh báo nếu NATO điều quân bộ vào Ukraine, xung đột trực tiếp giữa Nga và NATO sẽ “không thể tránh khỏi”.
Tổng thống Nga Putin đã thể hiện lời cảnh báo đó rõ hơn trong Thông điệp Liên bang của mình tại Moscow vào ngày 29/2. Ông nhắc tới nguy cơ xung đột hạt nhân với phương Tây nếu NATO đưa quân vào Ukraine.
Ông Putin phát biểu trước Thượng viện Nga: “Phương Tây phải nhận ra rằng chúng ta cũng có những vũ khí có đánh trúng mục tiêu trên lãnh thổ của họ”.
Tổng thống Pháp giúp đỡ hay cản trở Ukraine?
Một số nhà phân tích cho rằng Tổng thống Pháp Macron đã vô tình tạo điều kiện thuận lợi cho Nga và rằng Moscow sẽ thích thú trước tình trạng bất đồng công khai trong nội bộ NATO về vấn đề này.
Tuy nhiên, giới phân tích chỉ ra rằng quan điểm của ông Macron có logic riêng và ông đã giúp tập trung chú ý vào cảnh ngộ của Ukraine.
Nhà nghiên cứu Granville nói: “Để khống chế các cuộc tấn công hiện thời của Nga trên khắp mặt trận, Ukraine cần có thêm vũ khí và nhân lực. Về mặt logic, các chính phủ phương Tây quyết tâm bảo đảm Nga thất bại thì họ có thể tính đến việc đưa lực lượng quân sự của riêng họ tới mặt trận này”.
Ông Granville lưu ý, “cơ chế leo thang xuất phát từ thực tế là rủi ro trong cuộc chiến này đối với các bên liên quan là quá cao”.
Các nhà phân tích tại hãng tư vấn rủi ro Teneo nhất trí rằng “đằng sau ồn ào” quanh các bình luận của ông Macron, có những tiến triển trong nỗ lực tăng cường ủng hộ cho Ukraine khi mức độ rủi ro gia tăng.
Antonio Barroso và Carsten Nickel nhận xét vào hôm 28/2: “Tuyên bố của ông Macron về kịch bản binh sĩ phương Tây hiện diện tại Ukraine đã làm dấy lên tranh cãi. Phản ứng sau đó của các nhà lãnh đạo châu Âu đã làm tăng cảm nhận chung về sự thiếu thống nhất trong nội bộ EU. Đồng thời, các quốc gia thành viên EU cũng dần dần tiến tới chỗ ủng hộ hơn nữa cho Ukraine và cùng phát triển dài hạn năng lực phòng thủ của châu Âu”.