Trước một nước Nga “ngày càng quyết đoán hơn”, Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), ông Jens Stoltenberg hôm 3/4 đã đưa ra lời kêu gọi các quốc gia thành viên đoàn kết hơn nữa, vì 1 sự nghiệp phát triển của Liên minh. Lời kêu gọi của người đứng đầu NATO được đưa ra trong bối cảnh đang có những vết rạn “lớn” giữa các nước thành viên, đe dọa đến Liên minh, vốn được xem “thành công nhất trong lịch sử” này.
Phát biểu trước Quốc hội Mỹ, Tổng thư ký NATO Stoltenberg hôm 3/4 cho biết: “Chúng ta đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có, những thách thức mà không một quốc gia nào có thể một mình đối mặt.
Cán cân sức mạnh toàn cầu đang thay đổi. Cuộc chiến chống khủng bố là cuộc chiến thế hệ. Chúng ta mới chỉ nhìn thấy sự khởi đầu của các mối đe dọa trong không gian ảo và tiếp tục phải đối mặt với một nước Nga quyết đoán hơn”.
Người đứng đầu NATO đã nhắc lại cam kết của các nhà sáng lập Liên minh: “Một vì tất cả, tất cả vì một” - một nguyên tắc đã khắc sâu trong Hiệp ước thành lập NATO, song lại đang đứng trước nhiều thách thức, bao gồm cả chính sách nước Mỹ là trên hết của Tổng thống Donald Trump.
Đầu tiên, phải kể đến yêu cầu của Mỹ đối với việc chia sẻ gánh nặng 1 cách công bằng, cụ thể là việc gia tăng chi tiêu cho Quốc phòng của các nước thành viên NATO. Trên thực tế, nhiều nước đã bắt đầu tăng chi tiêu quốc phòng với hàng chục tỷ USD Mỹ được tăng thêm. Tuy nhiên, cả Mỹ và Tổng thư ký NATO vẫn đang kỳ vọng việc tăng chi sẽ phải nhiều hơn thế, chiếm ít nhất 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của mỗi nước.
Do đó, với chỉ 1% GDP cho ngân sách quốc phòng, Đức là quốc gia bị Tổng thống Mỹ nêu ra làm 1 ví dụ để chỉ trích, dù Berlin đang có đóng góp tới 14% cho ngân sách NATO, so với con số 22% từ Mỹ.
Không chỉ dừng lại ở vấn đề này, Đức cũng đang khiến Mỹ “phật lòng” khi quyết theo đuổi dự án xây dựng đường ống dẫn dầu dòng chảy phương Bắc 2 (Nord Stream 2) với Nga – điều mà Washington lo ngại 1 đồng minh NATO sẽ phải phụ thuộc vào Nga trong vấn đề năng lượng.
Cũng lại xuất phát từ mối lo ngại về Nga, NATO đang không hài lòng khi một cường quốc quốc phòng của NATO, là Thổ Nhĩ Kỳ, đang muốn mua “bằng được” hệ thống phòng không hiện đại S-400 của Nga – điều mà NATO lo ngại gây nguy hiểm cho an ninh các nước thành viên.
Phát biểu tại một cuộc họp các Ngoại trưởng NATO ở Washington, hôm 3/4, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence cảnh báo, vì S-400, Thổ Nhĩ Kỳ có thể bị xem xét lại về tư cách thành viên trong Khối:
“Thổ Nhĩ Kỳ phải lựa chọn. Họ có muốn duy trì quan hệ với 1 đối tác quan trọng trong liên minh quân sự thành công nhất lịch sử hay họ muốn đe dọa quan hệ đồng minh này bằng những hành động nguy hiểm, làm suy yếu NATO”, ông Pence nói.
Phó Tổng Thống Mỹ khẳng định, Thổ Nhĩ Kỳ đang gây rắc rối và nguy hiểm cho NATO với thương vụ S-400 với Nga trị giá 2,5 tỷ USD Mỹ, ngay cả khi Mỹ đã ngỏ ý bán hệ thống phòng thủ Patriot cùng các hợp đồng máy bay chiến đấu thế hệ 5 F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên, vài giờ trước phát biểu của Phó Tổng thống Mỹ, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu vẫn khẳng định, thỏa thuận mua 4 tổ hợp phòng không S-400 với Nga vào cuối năm 2017, hiện đã “xong xuôi”, tuyên bố sẽ không “lùi bước nhượng bộ” trong vấn đề này. Dự kiến, tổ hợp đầu tiên sẽ được Nga chuyển cho Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 7 năm nay.
Thừa nhận về mối quan hệ Mỹ – Thổ cũng đang trải qua gia đoạn “sóng gió” tại cuộc gặp giữa Ngoại trưởng 2 nước tại Washington, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm 3/4 cảnh báo, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải “trả giá đắt nếu đơn phương hành động trong khu vực”, hàm ý chỉ trích những hoạt động quân sự của Ankara tại Syria.
Đó là những bất đồng lớn giữa các nước thành viên lớn của NATO. Ngoài ra, hình ảnh một NATO “suy yếu” cũng đang gây ra sự chia rẽ giữa các nước thành viên, đặc biệt khi nhiều nước tỏ ra không hài lòng cách NATO thể hiện tại một số cuộc xung đột, đặc biệt là trong cuộc chiến “dai dẳng 17 năm” tại Afghanistan. Lời kêu gọi đoàn kết của người đứng đầu NATO hôm qua là rất cần thiết song để thực hiện điều này hiện vẫn là bài toán khó cho tổ chức vốn đã 70 năm tuổi./.