Một đội tàu cá Trung Quốc hoạt động trên biển. Ảnh: Reuters.
Theo Forbes, những người ủng hộ sức mạnh biển của Mỹ trong nhiều năm qua cho rằng Hải quân Mỹ cần phải gia tăng quy mô để cân bằng với hạm đội Trung Quốc đang phát triển.
Nhưng còn những lực lượng hàng hải khác của Mỹ thì sao? Trong tuyên ngôn chiến lược mới, các chỉ huy hàng hải của Mỹ đã đặt ra nhu cầu cần thiết phải tăng cường cho Lực lượng Tuần duyên.
Chiến lược vùng xám của Trung Quốc
Chiến lược hàng hải mới của Mỹ đã làm rõ vấn đề đang tồn tại là gì.
"Ba lực lượng hàng hải của chúng tôi đã thực hiện nhiệm vụ trong tâm thế lo lắng trước sức mạnh hải quân đang gia tăng của Trung Quốc" - Đô đốc Michael Gilday [Chỉ huy các hoạt động hải quân Mỹ], Đô đốc Karl Schulz [Chỉ huy lực lượng Tuần duyên] và Tướng David Berger [Chỉ huy lực lượng Thủy quân lục chiến Mỹ] viết.
"Các hoạt động gây hấn của Trung Quốc đang phá hoại trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, trong khi khả năng và năng lực quân sự gia tăng của họ đang làm suy yếu các lợi thế của quân đội Mỹ với tốc độ báo động" – Các chỉ huy trên cho hay.
"Trung Quốc đã tìm cách ăn mòn hệ thống quản lý hàng hải quốc tế, từ chối cho tiếp cận các trung tâm hậu cần truyền thống, ngăn cản quyền tự do trên biển, kiểm soát việc sử dụng các khu vực ‘nút thắt cổ chai’ quan trọng, ngăn cản chúng ta tham gia vào các tranh chấp khu vực và thay thế Mỹ trở thành đối tác ưu tiên ở nhiều nước trên thế giới" – 3 viên chỉ huy nhấn mạnh.
Để đạt được mục tiêu dài hạn đó, Bắc Kinh đã triển khai một hạm đội tổng hợp lớn nhất thế giới – đó là lực lượng khổng lồ với khoảng 700 tàu chiến, tàu tuần duyên và tàu dân quân giả dạng tàu đánh cá.
Những con tàu này phối hợp hoạt động để kiểm soát các vùng biển tranh chấp, xung đột với tàu của các nước đối thủ và gây trở ngại cho Mỹ, trong khi duy trì khả năng chống tiếp cận và chuẩn bị cho nguy cơ xảy ra chiến tranh.
Lực lượng cảnh sát biển và dân quân biển của Trung Quốc đặc biệt gây khó chịu cho các nhà hoạch định Mỹ bởi hoạt động của chúng thường ở dưới ngưỡng cho phép phản ứng bằng một chiến dịch hải quân toàn diện.
Ví dụ, khi một đội tàu đánh cá của Trung Quốc xua đuổi ngư dân Philippines ra khỏi vùng biển quốc tế, cả Philippines và đồng minh của họ - Mỹ đều không thể cử tàu chiến đến và liều lĩnh làm leo thang xung đột. Các nhà phân tích gọi đây là chiến lược "vùng xám" của Trung Quốc.
"Các hoạt động hải quân trong vùng xám của Trung Quốc đòi hỏi một phản ứng cũng nằm trong khuôn khổ vùng xám", 3 vị chỉ huy nhận định, "chúng ta phải cạnh tranh trong những không gian này".
Kế sách đối phó của Mỹ
Lực lượng Tuần duyên, với trang bị là các tàu vũ trang hạng nhẹ, sức bền cao và có nhiệm vụ thực thi pháp luật trên biển, được cho là có tiềm năng đảm nhiệm vai trò lực lượng hải quân vùng xám của Mỹ.
Tuy nhiên, quy trình chuyển đổi lực lượng này sang thực hiện nhiệm vụ vùng xám sẽ đòi hỏi thời gian, tiền bạc và nhiều nỗ lực.
Với gần 240 tàu tuần tra có chiều dài trên 19m, lực lượng tuần duyên Mỹ sở hữu số lượng tàu tương đương với lực lượng hải quân lớn thứ 12 trên thế giới. Song, đó là một lực lượng già cỗi, và các tàu của họ đều đang bận rộn cung cấp các dịch vụ an ninh – cứu hộ tại các cảng biển của Mỹ.
Trong năm 2012, Văn phòng kiểm toán của chính phủ Mỹ đã ghi nhận rằng nhiều chiếc trong số 90 tàu tuần duyên cỡ lớn nhất của Tuần duyên Mỹ đang ở trong tình trạng tồi tệ. 8 năm sau, chúng thậm chí sẽ còn tàn tạ hơn.
Tuần duyên Mỹ đã mua 11 tàu tuần duyên mới với chiều dài 115m và 64 chiếc dài 47m. Loại 115m đã được triển khai tới tây Thái Bình Dương ít nhất 3 lần trong năm 2019 và 2020 để tham gia tuần tra chung với các tàu Hải quân. Trong khi đó, 2 tàu loại 47m đã được phân bổ tới Guam – cảng nhà mới của chúng.
Số lượng tàu tuần tra này rõ ràng không đủ để thực hiện chiến lược vùng xám. Song, tin tốt cho các nhà hoạch định của Mỹ là lực lượng tuần duyên đang phát triển những con tàu mới, mà trên lý thuyết, có thể đáp ứng nhiệm vụ đối phó đội dân quân biển của Trung Quốc, chỉ cần Tổng thống và Quốc hội Mỹ cung cấp đủ tài chính để mua tàu, nuôi thủy thủ đoàn và đảm bảo chi phí vận hành.
Mỹ đang triển khai đóng tàu tuần tra lớp Heritage. Ảnh: GlobalSecurity
Bên cạnh các chương trình tàu tuần tra loại 115m và 47m sắp hoàn thành, kế hoạch hiện đại hóa của lực lượng tuần duyên Mỹ còn có thêm khoảng 4 chương trình tàu tuần tra mới, trong đó có một loại dùng để hỗ trợ các cơ sở nghiên cứu tại Nam Cực, một loại được triển khai để tuần tra Bắc Cực [có thể được vũ trang hạng nhẹ] và một loại để tuần tra trên các con sông của nước Mỹ.
Loại cuối cùng – Tàu tuần tra ngoài khơi (OPC) lớp Heritage – rất có tiềm năng thực hiện nhiệm vụ vùng xám. Đây là loại tàu dài 109m, có lượng giãn nước 4.500 tấn, trang bị thiết bị tác chiến điện tử, mồi nhử tên lửa, súng cỡ nòng 57mm, sàn đáp cho trực thăng và khoang chứa xuồng cỡ nhỏ.
Với mức giá 400 triệu USD, theo 3 vị chỉ huy, tàu tuần tra lớp Heritage "sẽ mang lại những năng lực cần thiết để thúc đẩy hệ thống quản lý hàng hải và bảo vệ chủ quyền trên biển của Mỹ".
Lực lượng Tuần duyên Mỹ dự kiến sẽ dùng 25 tàu tuần tra lớp Heritage để thay thế 29 chiếc tàu cũ từ những năm 1960.
Bốn chiếc tàu đầu tiên thuộc lớp này đang được thi công tại nhà máy của Tập đoàn đóng tàu phương Đông ở thành phố Panama, Florida. Chiếc thứ 25 dự kiến sẽ được hoàn tất vào năm 2028.
Việc bổ sung các tàu OPC sẽ giúp Tuần duyên Mỹ phát triển hơn và có thể đảm nhận các nhiệm vụ vùng xám. Tuy nhiên, thách thức đối với Tuần duyên Mỹ vẫn luôn là tài chính. Trong nhiều năm qua, nguồn ngân sách dành cho Tuần duyên Mỹ luôn ở mức khoảng 12 tỷ USD/năm.
"Việc gia tăng nhịp độ hoạt động của Tuần duyên Mỹ ở nước ngoài, đặc biệt là tại Thái Bình Dương, sẽ đòi hỏi các nguồn lực mà họ hiện nay không có" – Các chuyên gia nhận định.