Quốc hội Trung Quốc đang từng bước đẩy nhanh lộ trình chế định đạo luật an ninh quốc gia về Hồng Kông, gồm những quy định cụ thể lần đầu tiên về cách thức phối hợp giữa các cơ quan nhà nước Trung Quốc với chính quyền Hồng Kông nhằm đề phóng, ngăn chặn và trừng phạt những hành vi bị xác định là nguy hại cho an ninh quốc gia tại đặc khu.
Động thái trên là bước tiếp theo sau khi Bộ Công an Trung Quốc tuyên bố sẽ cung cấp chỉ đạo liên quan cho Cảnh sát Hồng Kông.
Các nhà quan sát nhận định, bằng việc xúc tiến các chương trình lập pháp liên quan, Trung Quốc đang gửi thông điệp mạnh đến những nước cố gắng gây sức ép lên Bắc Kinh liên quan đến đạo luật an ninh về Hồng Kông.
Theo Global Times, "các thế lực nước ngoài, đặc biệt là Mỹ" đã gia tăng can thiệp vào Hồng Kông kể từ khi Trung Quốc thông báo về luật an ninh quốc gia.
Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc, Bộ trưởng Công an Triệu Khắc Chí ngày 29/5 tuyên bố sẽ "dốc sức chỉ đạo và ủng hộ Cảnh sát Hồng Kông ngăn chặn bạo động và bạo lực, khôi phục trật tự, kiên quyết gìn giữ an ninh ổn định của Hồng Kông".
Ông Triệu đồng thời nhấn mạnh cơ quan này sẽ quyết liệt bẻ gãy "sự xâm nhập của các biện pháp lật đổ và phá hoại" từ các thế lực thù địch, cũng như bảo vệ an ninh chính trị quốc gia.
Phát biểu được ông Triệu đưa ra trong hội nghị đảng ủy mở rộng của Bộ Công an Trung Quốc, nhằm "học tập, truyền đạt phát biểu quan trọng của Tổng bí thư Tập Cận Bình và tinh thần Lưỡng hội toàn quốc".
Bộ Công an là cơ quan an ninh trung ương đầu tiên của Trung Quốc "vén màn" những hành động chi tiết sau khi Quyết định xây dựng kiện toàn hệ thống luật pháp và cơ chế thực thi duy trì an ninh quốc gia tại Đặc khu hành chính Hồng Kông được Quốc hội Trung Quốc khóa XIII biểu quyết thông qua hôm 28/5, mở đường cho Ban thường vụ Quốc hội nước này tiến hành soạn thảo văn kiện bộ luật chi tiết.
Đạo luật mới được mô tả là sẽ thiết lập các cơ chế điều phối giữa các cơ quan thẩm quyền cấp nhà nước và địa phương theo những quy định mới.
Global Times dẫn lời giới chức cảnh sát Hồng Kông cùng các nhà quan sát, cho rằng một cơ chế làm việc chặt chẽ, hiệu quả và toàn diện giữa Hồng Kông với Đại lục sẽ giúp chặn đứng và trừng phạt bất kỳ ý đồ nào nhằm chia tách đất nước, lật đổ quyền lực nhà nước, hoặc tổ chức và thực hiện các hoạt động khủng bố và các hành vi khác gây nguy hại nghiêm trọng cho an ninh quốc gia, cũng như nỗ lực của "thế lực bên ngoài" nhằm can thiệp tình hình Hồng Kông.
Phiên bế mạc kỳ họp lần thứ 3 Quốc hội Trung Quốc khóa XIII, diễn ra tại Bắc Kinh từ ngày 22 đến 28/5 (Ảnh: Xinhua)
Chỉ đạo và hợp tác
Trong khi đạo luật mới dự kiến sẽ có hiệu lực tại Hồng Kông thông qua Phụ lục III trong Luật cơ bản, các nhà quan sát cho rằng luật sẽ được xây dựng bằng cách tham chiếu những tiêu chuẩn trong luật hình sự của Đại lục và của các nước khác.
Đạo luật cũng cho phép các cơ quan an ninh của trung ương thiết lập cơ sở tại Hồng Kông - quy định được một số đại diện Cảnh sát Hồng Kông tán thưởng.
Wilkie Ng Wai-kei, Chủ tịch Hiệp hội thanh tra cảnh sát Hồng Kông, nói với Global Times ngày 29/5: "Chúng tôi cần có thêm sự hợp tác với giới chức Đại lục trong công tác tình báo và chấp pháp. Trên phương diện hướng dẫn Lực lượng cảnh sát Hồng Kông (HKPF), các cơ quan an ninh trung ương cần thiết lập cơ sở tại Hồng Kông, chủ yếu phụ trách thu thập thông tin."
Theo ông Ng, trong làn sóng biểu tình kéo dài nhiều tháng vào năm 2019 - sau đó diễn biến thành bạo lực, HKPF đã chứng kiến sự trỗi dậy của chủ nghĩa khủng bố trong thành phố.
Li Xiaobing, chuyên gia về Hồng Kông-Macau-Đài Loan tại Đại học Nankai ở Thiên Tân, nói rằng phát biểu của ông Triệu Khắc Chí là tín hiệu về sự quyết tâm của chính phủ Trung Quốc trong thực thi luật an ninh quốc gia về Hồng Kông.
Theo ông, cảnh sát Hồng Kông trong thời gian dài đã chật vật ứng phó với các diễn biến phức tạp trong khu vực. Từ năm ngoái, cảnh sát Đại lục và Hồng Kông đã tăng cường hợp tác.
"Ông Triệu dùng từ 'chỉ đạo' thay vì 'lãnh đạo', bởi Bộ Công an không thể trực tiếp lãnh đạo công tác của HKPF. Những chỉ dẫn có thể bao gồm chia sẻ thông tin và hợp tác, cũng như trao đổi về cơ chế làm việc," Li nói.
Bộ Công an Trung Quốc chịu trách nhiệm duy trì trật tự xã hội và an ninh quốc gia, với nguồn lực dồi dào về thông tin. Về mặt hành pháp, HKPF sẽ thực thi nhiệm vụ trên nền tảng luật pháp địa phương, trong khi cảnh sát Đại lục hỗ trợ và hợp tác trong trường hợp cần thiết - có thể gồm một số hành động chung.
Mỹ bắt đầu trừng phạt, Hồng Kông sẵn sàng cho nhiều kịch bản
Tổng thống Donald Trump ngày 29/5 (giờ miền Đông) thông báo chính phủ Mỹ sẽ bắt đầu hủy bỏ các chính sách ưu đãi đặc biệt của Hồng Kông, sau khi chính quyền ông hồi đầu tuần xác định thành phố này "không còn tự chủ" đối với Trung Quốc Đại lục.
Động thái mới sẽ tác động đến "toàn bộ thỏa thuận" hiện có giữa Mỹ và Hồng Kôngvà "chỉ có một vài ngoại lệ".
"Chúng tôi sẽ hành động, để thu hồi các đãi ngộ với Hồng Kông như hải quan và lãnh thổ du lịch phân biệt với phần còn lại của Trung Quốc," Trump nói, ngụ ý rằng khuyến cáo du lịch Hồng Kông của Bộ ngoại giao Mỹ sẽ được cập nhật "để phản ánh mối nguy hiểm gia tăng" liên quan đến sự giám sát và trừng phạt của các cơ quan an ninh nhà nước Trung Quốc.
Ông Trump nói Mỹ cũng sẽ hành động để cấm vận các quan chức Trung Quốc và Hồng Kông "trực tiếp hoặc gián tiếp, liên quan đến việc làm xói mòn quyền tự trị của Hồng Kông".
Trước đó cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cảnh báo bất kỳ ý đồ nào nhằm phá hoại và cản trở Quốc hội Trung Quốc ban hành luật an ninh quốc gia về Hồng Kông sẽ thất bại.
Trong khi đó, Cục trưởng Cục Tài chính Hồng Kông, ông Paul Chan Mo-po nói với Global Times rằng đặc khu đã có sự chuẩn bị dài hạn trước những biện pháp đối đầu từ phía Mỹ trong nhiều lĩnh vực như thương mại, tài chính và công nghệ.
"Chúng tôi đã sẵn sàng cho tất cả những kịch bản khác nhau," ông Chan nói, nhấn mạnh việc Mỹ rút quy chế đãi ngộ thương mại đặc biệt sẽ có rất ít tác động, bởi ngành dịch vụ ở Hồng Kông đang thống trị nền kinh tế bản địa.
Theo ông này, các thuế quan bổ sung từ Mỹ sẽ chỉ ảnh hưởng đến các sản phẩm xuất khẩu sang Mỹ, chiếm không đến 2% tổng quy mô ngành sản xuất và dưới 0.1% kim ngạch xuất khẩu của đặc khu. Ông Chan cho biết thành phố tự tin cũng như có sức mạnh bảo vệ nền tài chính và thương mại ổn định trước những rủi ro và sức ép bên ngoài, đồng thời có được sự ủng hộ từ Đại lục.
Quy chế đãi ngộ đặc biệt về thương mại của chúng tôi được nêu trong Luật cơ bản. Luật cho phép Hồng Kông gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) với tư cách là Hồng Kông, Trung Quốc, cho thấy vùng thuế quan độc lập của đặc khu được trao cho bởi Đại lục, chứ không phải bất kỳ nước nào.
Trong một thông cáo chung vào giữa tuần, nhóm 4 nước - Mỹ, Anh, Australia, và Canada - đã chỉ trích đạo luật an ninh Hồng Kông của Trung Quốc. Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ, Anh và Australia sau đó phản bác thông cáo, nhấn mạnh vấn đề Hồng Kông là công việc nội bộ của nước này và Bắc Kinh không nhân nhượng với can thiệp từ bên ngoài.
Một số chuyên gia cho rằng đe dọa trừng phạt của Mỹ khó có thể gây rắc rối thực tế cho Trung Quốc.
Ông Mei Xinyu, chuyên gia thân cận với Bộ Thương mại Trung Quốc, nói phản ứng của Trung Quốc có thể là tăng tốc ban hành và thực thi luật an ninh quốc gia tại Hồng Kông và "loại bỏ" thế lực bên ngoài trong khu vực.
"Trong khi Mỹ đe dọa trừng phạt các công ty Trung Quốc, chúng ta nên thể hiện lập trường đối lập bằng cách hoan nghênh thêm doanh nghiệp Mỹ đến và cải thiện môi trường thương mại của mình," ông Mei nói, khẳng định thế giới sẽ thấy được "ai là người thắng và kẻ thua".
Mời độc giả theo dõi chúng tôi trên MXH Lotus