Ra đời từ thực tế chiến trường
Những năm 90 của thế kỷ trước, Liên bang Nam Tư (cũ) thịnh vượng một thời rơi vào thời kỳ bất ổn, chia rẽ. Chiến tranh nổ ra giữa những thành viên hợp thành nhà nước, các bên xung đột đều tận dụng và phát huy hết mức có thể tính năng vũ khí mà mình nắm trong tay nhằm giành lợi thế trên chiến trường.
Từ hoàn cảnh này, nhiều vũ khí độc đáo đã ra đời. Một trong số đó có thể kể tới hệ thống phóng hỗ trợ bom hàng không do phía Serbia phát triển, được đặt tên là Kosava (trong tiếng Serbia có nghĩa là lốc xoáy).
Xe mang phóng tự hành của Kosava
Hệ thống Kosava ban đầu có từ 2 - 4 ray phóng đặt trên khung gầm xe tải (TAM-150, FAP-2026). Nhìn chung tổ hợp khá đơn giản, đúng với mục đích ban đầu nhằm tận dụng sức công phá của các loại bom hàng không thông thường. Kosava có những ưu điểm sau:
- Đơn giản và đáng tin cậy. Dễ chế tạo, tùy biến.
- Chi phí thấp cho phát triển cũng như vận hành.
- Khả năng sống sót, cơ động cao trên chiến trường.
- Hỏa lực mạnh do có khả năng phóng loạt. Đầu đạn là các loại bom hàng không trọng lượng tương đối lớn, sử dụng được nhiều loại bom cho từng mục đích tác chiến cụ thể.
Phiên bản Kosava với 4 ray phóng dùng bom cỡ 100 kg
Đạn của hệ thống là các loại bom hàng không thông thường nhưng được "nối tầng" khởi tốc. Bộ phận này tận dụng, cải tiến từ đạn pháo phản lực phóng loạt (đạn 128 mm với đầu đạn dùng bom FAB-100), hoặc từ tên lửa không đối không K-13 (4 tên lửa với đầu đạn là bom FAB-250).
Sau khi phóng tới một thời điểm đã được tính toán, tầng khởi tốc sẽ tách ra và đầu đạn (quả bom) sẽ lao tới mục tiêu theo quỹ đạo định trước.
Phiên bản sử dụng bom 250 kg với tầng khởi tốc từ 4 tên lửa K-13
Kosava thực chiến lần đầu vào năm 1994 và thu về nhiều đánh giá khá tích cực. Sức công phá từ khối lượng lớn thuốc nổ mạnh chứa trong bom là không cần bàn cãi, tuy nhiên nó vẫn tồn tại nhược điểm như độ chính xác thấp hay tầm hoạt động ngắn.
Một phiên bản khác của Kosava được phóng thử nghiệm
Tới sản phẩm hoàn chỉnh sẵn sàng xuất khẩu
Từ những thiết kế đơn giản ban đầu, Serbia đã phát triển và cải tiến Kosava thành một hệ thống hoàn chỉnh, hiện đại, có thể tấn công nhiều loại mục tiêu với độ chính xác cũng như tầm phóng được nâng cao rõ rệt.
Tầm bắn của hệ thống dao động trong khoảng từ 12 - 15 km tùy loại bom và tầng khởi tốc sử dụng. Tổ hợp cho phép phóng bom thông thường có trọng lượng tối đa lên tới 500 kg.
Bom FAB-100 M80 và FAB-250 M79 với dù hãm sử dụng cho hệ thống
Nhằm khắc phục nhược điểm về độ chính xác, Kosava có thể tích hợp bom thông minh dẫn đường bằng laser trọng lượng 100 - 250 kg. Với bom thông minh, Kosava sẽ tấn công mục tiêu đối phương với độ chính xác không hề thua kém đạn pháo thông thường, pháo phản lực dẫn đường, hay bom thông minh ném từ máy bay.
Hệ thống Kosava đã được công ty xuất nhập khẩu vũ khí của Serbia là Yugoimport SDPR giới thiệu và chào hàng cho các khách hàng quốc tế.
Kosava với đầu đạn là bom thông minh dẫn đường laser chính xác cao
Nhìn chung, Kosava là một thiết kế đơn giản, chi phí thấp, đa mục đích và dễ tùy biến theo yêu cầu khách hàng. Đặc biệt sau khi cải tiến, tính hiệu quả của nó không hề thua kém vũ khí công nghệ cao có giá thành đắt hơn nhiều lần.
Hệ thống Kosava thích hợp cho những quân đội có ngân sách quốc phòng hạn hẹp, cần một vũ khí đơn giản, uy lực mà hiệu quả cao.