Sở chỉ huy của một tiểu đoàn Ukraine (thuộc Lữ đoàn cơ giới 53) đầy mùi gỗ thông mới đốn, phát ra từ những thanh rầm trong mê cung chiến hào tại căn cứ của đơn vị này bên ngoài thị trấn Avdiivka (Donetsk).
Trong buồng chỉ huy, các ti-vi màn hình phẳng, máy tính và internet vệ tinh truyền về hình ảnh từ các thiết bị bay không người lái (UAV) nhỏ.
Lính Ukraine theo dõi qua UAV các vị trí của quân Nga từ một sở chỉ huy gần Avdiivka ở miền Đông Ukraine. Ảnh: Nytimes.
Phản công khó hơn phòng ngự nhiều
Chiến sự Nga - Ukraine đã bước vào tháng thứ 17. Hai bên kẹt trong giao tranh giằng co qua lại giữa tấn công và phản kích. Riêng Ukraine đang đánh vật với hệ thống phòng thủ kiên cố của Nga. Các bãi mìn dày đặc đã làm chậm lại đà phản công của Ukraine.
Ukraine giành được một số lãnh thổ nhỏ nhưng lại phải trả một cái giá rất lớn. Các tình nguyện viên cho biết, các bệnh viện dã chiến vốn đóng cửa sau trận chiến Bakhmut thì nay đã được mở cửa trở lại. Binh lính Ukraine mô tả Nga là một đối thủ đầy quyết tâm.
Phản ánh sau của New York Times là dựa trên hơn một chục chuyến thăm tiền tuyến Ukraine và nhiều cuộc phỏng vấn vào tháng 6 và tháng 7 với các binh sĩ và chỉ huy của Ukraine ở tỉnh Donetsk và Kharkov, nơi nhiều trận chiến vẫn đang diễn ra.
Các chuyến thăm đó của phóng viên New York Times đã xác nhận quân đội Ukraine đối mặt với một loạt các thách thức mới và kéo dài khiến đà phản công của họ chậm lại.
Trong giai đoạn phòng ngự, Ukraine đã có những sự thích ứng tương đối tốt. Nhưng hoạt động phản công thì lại khác biệt nhiều. Ukraine đạt được tiến bộ không đáng kể trong việc phối hợp các lực lượng của họ với nhau.
Bộ binh Ukraine ngày càng tập trung vào tấn công chiến hào, nhưng sau khi hứng chịu hàng chục ngàn thương vong, lực lượng này thường xuyên được bổ sung bằng binh sĩ già nua hơn hoặc các binh lính ít được huấn luyện hơn.
Trong khi đó, khi bị đẩy khỏi 1 vị trí nào đó, các lực lượng Nga sẽ dùng pháo nã liên tục vào đó để bảo đảm quân Ukraine không thể bám trụ ở đó lâu.
Một khó khăn nữa là Ukraine thiếu đạn dược, đã thế đạn dược lại được gửi đến từ nhiều nước khác nhau, khiến pháo binh Ukraine phải dùng nhiều đạn pháo hơn và thời gian hơn để đánh trúng mục tiêu, do độ chính xác khác biệt giữa các loại đạn pháo khác nhau.
Không những thế, một số quả đạn pháo và rocket cũ kỹ do nước ngoài viện trợ cho Ukraine đã gây hư hại cho thiết bị và làm bị thương chính binh sĩ Ukraine.
Alex - một Tiểu đoàn trưởng Ukraine, cho biết: "Hiện nay, đó là vấn đề rất lớn".
Cuối cùng, vào mùa hè, lá cây màu xanh còn nhiều sẽ giúp bên phòng thủ ngụy trang hiệu quả lực lượng của họ. Đã vậy, trong tác chiến, bên phòng ngự luôn có lợi thế trong việc ngụy trang đánh lừa đối phương.
Hạn chế về liên lạc
Binh sĩ Ukraine thường sử dụng các chương trình kém hiện đại hơn nhưng lại dễ sử dụng hơn như các phần mềm gửi tin nhắn qua điện thoại thông minh, các phòng chat trên internet và các UAV do Trung Quốc sản xuất để theo dõi tình hình mặt trận.
Đây là một bộ liên lạc tạm thời nhưng hiệu quả, sử dụng các phần mềm do Ukraine tự phát triển, cung cấp vị trị các đơn vị của Ukraine cũng như các vị trí nghi của quân Nga.
Điểm yếu của hệ thống này là gần như gắn hoàn toàn vào internet vệ tinh Starlink. Điều đó đồng nghĩa với việc khi các đơn vị Ukraine tấn công, họ sẽ mất nhiều thời gian cho việc gửi các thông tin quan trọng như vị trí của pháo binh, bởi vì lực lượng tấn công sẽ phải tiếp cận ai đó có kết nối internet thì mới gọi được yểm trợ.
Anton - chỉ huy một đơn vị phóng lựu tự động, nói: "Hầu hết chúng tôi nhận tọa độ thông qua internet. Ngay khi tọa độ được truyền tới chúng tôi, chúng tôi sử dụng thông tin đó ngay lập tức".
Nhưng phía Nga cũng đang nỗ lực gây nhiễu cho các thiết bị điện đài mà binh lính Ukraine sử dụng để liên lạc với đồng đội qua internet.
Thử thách "đánh chiếm chiến hào"
Những người lính trong một tiểu đội thuộc lữ đoàn 59 ướt đẫm mồ hôi khi họ tập luyện tấn công chiến hào vào cuối tháng 6. Họ tập đi tập lại thao tác này trên thao trường chỉ cách tiền tuyến vài kilomet. Họ đi qua đám cỏ dày, giả bắn AK, nghỉ ngơi rồi làm lại các thao tác đó.
Mục đích của việc lặp lại này là nhằm biến quá trình đó thành tự động khi các binh sĩ Ukraine đã tới sát được chiến hào Nga.
Tiểu đội này gồm các binh sĩ từ 25 đến 40 tuổi. Mykola - một thành viên của nhóm này, cho biết: "Chúng tôi chưa thực sự chiến đấu nhưng đang chuẩn bị cho việc đó".
Khi xung đột vũ trang đã bước sang năm thứ 2 và quân Nga đã trở nên thành thạo trong việc xây dựng công sự, hoạt động tấn công chiến hào đối phương đã trở thành nhiệm vụ nguy hiểm nhất đối với quân Ukraine. Tuy nhiên, nhiệm vụ nguy hiểm này lại là cần thết đối với họ vì mục tiêu họ đặt ra là tái chiếm lãnh thổ. Hiện quân đội Ukraine đang gác sang một bên các nội dung huấn luyện đặc biệt (như bắn tỉa) để ưu tiên cho tấn công chiến hào.
Quanh thành phố Bakhmut (Nga chiếm được vào tháng 5), các lực lượng Ukraine có những bước tiến nhất định ở các bên sườn thành phố vì quân Nga ở đây có ít thời gian để đào hào và xây công sự.
Tuy nhiên, ở các nơi khác, quân Ukraine gặp khó khăn trong tiến công chiến hào do sau nhiều tháng giao chiến, đội ngũ của họ đã bị hao hụt các nhân lực có khả năng tiến hành tấn công thành công vào chiến hào. Lực lượng mới được động viên vào quân ngũ nhiều khi đã có tuổi.
Một trung đội trưởng Ukraine cho biết, một tân binh mà đã 40 tuổi thì khó mà làm lính chiến xuất sắc hoặc tay súng máy cừ khôi. Viên chỉ huy này phân tích, tầm tuổi đó vừa yếu về thể lực lại vừa hay thắc mắc về các lệnh được ban ra.
Những ngày gần đây ở Bakhmut, thương vong của Ukraine gia tăng do chủ trương của Ukraine muốn giam chân lực lượng Nga ở đây để hỗ trợ cho cuộc phản công của họ ở miền Nam. Phía Nga đã điều thêm nhiều đơn vị pháo binh tới đây để nếu mất một chiến hào nào đó vào tay Ukraine, họ sẽ nhanh chóng giội mưa đạn pháo xuống chiến hào đó, buộc lực lượng của Kiev phải rút lui.
Khó khăn trong ngụy trang
Trong mùa hè, việc phủ cành lá lên xe tăng hoặc khẩu pháo là thông lệ nhằm tránh bị UAV trinh sát của đối phương phát hiện. Quanh Bakhmut, lính Ukraine coi các cánh đồng và rặng cây là "vùng xanh".
Bên ngoài thị trấn Kreminna (do Nga kiểm soát) có nhiều rừng thông. Các lực lượng Nga đã thường xuyên sử dụng bom đạn cháy để thiêu rụi cành lá ở đây có khả năng được quân Ukraine sử dụng để ngụy trang.
Thông thường, để xạ kích hoặc cơ động, các xe chiến đấu của Ukraine đều phải áp dụng ngụy trang ở dạng này hay dạng khác. Nhưng trong các tháng gần đây, họ gặp phải một đối thủ khó nhằn, đó là UAV Lancet của Nga.
UAV cảm tử Lancet đã buộc các pháo đội và kíp xe tăng Ukraine phải đẩy mạnh hơn nữa việc ngụy trang để che giấu vị trí của mình. Một số kíp xe tăng thậm chí còn phải hàn các lớp giáp tự chế gắn lên tháp pháo để ngăn hoạt động của thiết bị nổ phòng thủ.
Đối với Ukraine, việc gây nhiễu cho Lancet là không thể, ít nhất là cho đến bây giờ. Các binh sĩ Ukraine cho biết, Lancet khó bị bắn hạ vì nó hoạt động giống như bom dẫn đường hơn là UAV. Do vậy Ukraine tập trung vào sử dụng radar tác chiến điện tử NOTA để gây nhiễu cho UAV Nga gần đó và được cho là cung cấp tọa độ cho UAV Lancet. Nhưng việc này cũng rất khó khăn.
Một lính tác chiến điện tử của Ukraine cho biết, họ có thể thấy UAV Lancet trong thời gian rất ngắn trên màn hình khi UAV này bật kết nối để truyền video nhưng hoạt động này chỉ kéo dài trong 15 giây.
Có một thực tế là năng lực tác chiến điện tử của Nga vượt xa Ukraine. Quân Nga có khả năng phát hiện tín hiệu điện thoại đi động, gây nhiễu cho GPS và tần số vô tuyến điện. Quân đội Nga cũng tìm kiếm các router Wifi của Starlink để nã pháo vào đó.