Khả năng Ukraine tiến đánh Tokmak
Các cuộc giao tranh quan trọng nhất giữa Nga và Ukraine hiện đang diễn ra trên những cánh đồng và rừng cây gần làng Verbove ở phía Đông Nam Ukraine – nơi dân số trước xung đột chỉ có vài trăm người.
Xe tăng Ukraine bị phá huỷ ở hướng Zaporizhzhia. Ảnh: Reuters
Giới chức Ukraine cho biết, lực lượng lính dù của nước này đã chọc thủng tuyến phòng thủ chính của Nga ở phía Tây làng Verbove vào cuối tháng 8, xuyên qua các công sự và dọn đường cho xe bọc thép đi qua.
Ukraine đã cử một số đơn vị mạnh nhất được trang bị xe bọc thép do phương Tây cung cấp đến đây chiến đấu. Theo giới phân tích, có 2 lý do khiến Ukraine lựa chọn tấn công vào làng Verbove ở vùng Zaporizhzhia: thứ nhất, tuyến phòng thủ của Nga tại khu vực này khá mỏng; thứ hai, Verbove nằm gần Tokmak, một thành phố nhỏ cũng ở Zaporizhia nhưng đóng vai trò là trụ cột trong tuyến phòng thủ thứ hai của Nga ở miền Nam Ukraine.
Tokmak cách chiến tuyến hiện tại ở Zaporizhzhia khoảng 16km, nằm trên tuyến đường dẫn tới thành phố Melitopol và tới Biển Azov. Nơi đây được coi là trụ cột trong tuyến phòng thủ chính thứ hai của Nga.
Bước đột phá mà Ukraine tạo ra trên tiền tuyến thể hiện nỗ lực của Kiev nhằm đạt được mục tiêu chính của cuộc phản công là chia cắt các lực lượng Nga đang kiểm soát gần 20% diện tích lãnh thổ. Để thực hiện điều này, quân đội Ukraine cũng cần phải nhanh chóng tiến gần về bờ Biển Azov.
Tuyến đường nhanh nhất là tuyến đường chạy dọc về phía Nam từ thành phố Orikhiv qua thành phố Tokmak nơi có nhiều hệ thống đường sắt và nằm gần sông Molochna, đổ ra Biển Azov. Nhưng đây cũng là tuyến đường được phòng thủ nghiêm ngặt nhất. Nga đã dành nhiều tháng để đào chiến hào, gia cố vị trí súng máy và bệ phóng tên lửa, đặt chướng ngại vật chống tăng cùng nhiều công sự dọc theo tuyến đường đó.
Ban đầu, Ukraine triển khai một đội hình xe bọc thép lớn để công phá tuyến phòng thủ của Nga vào tháng 6 nhưng nỗ lực này đã bị đẩy lui. Sau đó, Kiev đổi chiến thuật, tiến công bằng các đơn vị bộ binh nhỏ, vượt qua các vị trí cố thủ của Nga một cách chậm chạp. Chiến thuật này bắt đầu phát huy hiệu quả vào tháng 8, khi Ukraine giành quyền kiểm soát làng Robotyne và nhanh chóng giành thêm một số lãnh thổ theo hướng Verbove ở phía đông.
Khi Ukraine giao chiến với Nga để giành quyền kiểm soát Robotyne, quân đội nước này đã triển khai một số đơn vị tấn công đường không mạnh nhất, trong đó có Lữ đoàn 82. Sau đó, Kiev đã mở rộng đà tiến đến phía Tây Verbove, nơi lực lượng phòng thủ chính của Nga đang đóng sát rìa làng. Tại đây, Ukraine được cho là đã chọc thủng tuyến phòng thủ của Nga bằng xe bọc thép hạng nặng.
Emil Kastehelmi, nhà phân tích quân sự Phần Lan thuộc công ty phân tích Black Bird Group cho rằng, sở dĩ Ukraine chọc thủng tuyến phòng thủ là bởi một số chiến hào của Nga ở phía Tây khu vực Verbove thiếu hầm trú ẩn và vị trí bắn có mái che. “Nơi mà Ukraine tấn công vào thời điểm này có hệ thống phòng thủ yếu hơn một chút so với các nơi khác”. Các binh sỹ Ukraine cho biết, giao tranh diễn ra rất dữ dội và các bước tiến chỉ được đo lường theo từng bước nhỏ.
Việc Ukraine phá vỡ tuyến phòng thủ gần Verbove cũng có thể tạo ra một tuyến đường tới thành phố Berdyansk trên bờ biển Azov và buộc Nga phải dàn mỏng lực lượng hơn nữa.
Còn nếu Ukraine lựa chọng tuyến đường thay thế chạy thẳng tới Tokmak qua làng Solodka Balka thì các lực lượng nước này sẽ phải đối mặt với một khu vực được phòng thủ vững chắc hơn của Nga. Qua đánh giá hình ảnh vệ tinh, nhà phân tích Emil Kastehelmi cho rằng, có rất nhiều boongke, vị trí chiến đấu có mái che, hào chống tăng và các khối bê tông có hình răng rồng cùng nhiều hệ thống khác.
Thách thức đối với Ukraine
Theo giới quan sát, có một số yếu tố khiến tuyến phòng thủ của Nga ở phía Tây Verbove bị suy yếu, chẳng hạn như Moscow bị hạn chế về nhân lực, vật lực, hoặc một số đơn vị của Nga chiến đấu trong khu vực này bị điều chuyển sang nơi khác.
Hình ảnh vệ tinh cho thấy Nga đang gấp rút lấp đầy các lỗ hổng trước khi quân đội Ukraine tiến tới, cả ở khu vực gần tiền tuyến lẫn khu vực xa hơn ở phía Nam. Brady Africk, thuộc Viện nghiên cứu American Enterprise có trụ sở tại Washington nhận định, động thái của Nga cho thấy nước này dường như đã xác định được trọng tâm cuộc phản công của Ukraine. Theo ông Africk, Moscow đã mở rộng tuyến phòng thủ bằng cách đặt thêm nhiều chướng ngại vật nhỏ hoặc hào chống tăng dài hàng km.
Kể từ tháng 5, Nga đã dựng hàng rào răng rồng mới chống xe tăng gần Romanivske, cách Verbove khoảng 17km về phía Đông Nam. Từ tháng 7 đến tháng 8, Nga cũng bổ sung thêm các công sự gần Chervonoselivka, lập chiến hào và rào chắn mới gần Ivana Franka.
“Các lực lượng Nga đang cố gắng áp dụng chiến lược “máy chạy bộ”. Khi quân đội Ukraine tiến lên, họ xây dựng thêm nhiều công sự để đối phó, nhằm cản trở bước tiến của đối phương”, ông Brady Africk lưu ý.
Tuy vậy, vẫn có một số chướng ngại vật khó theo dõi hơn, chẳng hạn như bãi mìn nằm sâu dưới đất. Ngay cả ở những vị trí được phòng thủ mỏng manh, hoặc có nhiều không gian để Ukraine tiến lên, mối đe dọa từ các bãi mìn vẫn rất lớn.
Seth Jones, Phó chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và chiến lược tại Washington, cho rằng, các bãi mìn kết hợp với việc Nga sử dụng hiệu quả hỏa lực pháo binh hạng nặng, máy bay không người lái, máy bay chiến đấu và trực thăng tấn công đã khiến cuộc phản công của Ukraine gặp nhiều thách thức và kéo dài hơn so với dự kiến.
Tốc độ tiến quân của Ukraine hiện nay rất chậm so với các cuộc phản công ở Kharkov và Kherson vào mùa thu năm 2022 do địa hình, công sự và công nghệ được triển khai trong cuộc chiến này có lợi hơn cho phòng thủ. Theo ông Seth Jones, yếu tố làm thay đổi cuộc chơi có thể là sức chiến đấu và tinh thần của các lực lượng Nga trấn giữ chiến hào. Nhưng cho đến thời điểm hiện tại, Ukraine vẫn chưa thể xuyên thủng các phòng tuyến lớn của Nga để có thể đạt được bước đột phá lớn hơn cũng như tiến tới bao vây và chia cắt các lực lượng đối phương.
“Mặt trận hầu như không có nhiều thay đổi. Nga vẫn có thể thực hiện các hoạt động phòng thủ một cách kỹ lưỡng và có tổ chức”, ông Kastehelmi lưu ý.