Chuyện chưa từng xảy ra trong lịch sử
Cuối tuần qua, New York Times (NYT) đưa tin ái nữ và con rể của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang xem xét khả năng "Ivanka sẽ thay thế bà Nikki R. Haley làm đại sứ của Mỹ tại Liên Hợp Quốc (LHQ)".
Phương án này được cho là sẽ giúp cặp vợ chồng đầy quyền lực chuyển khỏi Nhà Trắng một cách êm đẹp nhất khi họ đang mất dần tầm ảnh hưởng.
NYT cho biết thêm tuy đây không phải thông tin chính thức - và Nhà Trắng cũng phủ nhận từng đề cập đến phương án này, nhưng một sự bổ nhiệm như vậy là chưa từng xảy ra trong lịch sử Mỹ.
Ivanka Trump hội tụ đủ các yếu tố để nhận trọng trách làm Đại sứ Mỹ tại LHQ. Ảnh: Getty
Khi vai trò của cặp đôi Ivanka Trump và Jared Kushner đang mờ nhạt thì câu hỏi là tại sao không bổ nhiệm Ivanka vào vị trí đại diện cho nước Mỹ tại LHQ, bởi ái nữ của tổng thống hội tụ nhiều yếu tố cần thiết để đảm nhiệm chức vụ quan trọng này.
Câu trả lời rõ ràng nhất là chính quyền của ông Trump đang phải đương đầu nhiều thách thức tại LHQ, từ chuyện duy trì trừng phạt lên Triều Tiên cho tới đàm phán về thỏa thuận hạt nhân với Iran trong tương lai.
Vì vậy, giới quan sát trong và ngoài nước sẽ rất ngạc nhiên nếu tổng thống Trump quyết định đưa con gái mình vào LHQ vào thời điểm nhạy cảm như hiện tại.
Vị đại sứ đương nhiệm
Điều thú vị là chủ đề này dậy sóng đúng 1 năm sau khi ông Trump đắc cử và nói sẽ bổ nhiệm bà Haley giữ chức đại sứ Mỹ tại LHQ ngay lúc lên nhậm chức.
Cựu thống đốc bang South Carolina lúc đó không hề có kinh nghiệm thực tế về chính sách đối ngoại và cũng chưa bao giờ có những phát ngôn ấn tượng về vấn đề nổi cộm của LHQ.
Bà Haley là hình ảnh trái ngược hoàn toàn với hai người tiền nhiệm dưới thời chính quyền Tổng thống Obama khi đó là đại sứ Susan Rice và Samantha Power, đều là những chuyên gia kỳ cựu tại LHQ. Các nhà ngoại giao và quan chức LHQ đã lo ngại rằng một người không có kinh nghiệm như bà Haley sẽ không đủ khả năng bảo vệ quan điểm của nước Mỹ tại Hội đồng Bảo an.
Trái ngược với những lo ngại, bà Haley đã bắt nhịp rất nhanh với guồng máy làm việc tại LHQ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Đại sứ Nikki Haley. Ảnh: New York Times
Ban đầu bà có vẻ không biết hoặc không quan tâm đến nhiều vấn đề trong chương trình nghị sự của LHQ. Nhưng sau đó, bà Haley đã nhanh chóng bắt nhịp với phía Nga trong vấn đề giao tranh tại Syria, và giành được những chiến thắng ngoại giao quan trọng trong mùa hè vừa qua khi LHQ thông qua 2 nghị quyết do Mỹ soạn thảo nhằm tăng cường lệnh trừng phạt với Triều Tiên.
Phong cách làm việc hiệu quả của đại sứ Haley trong chuyến công du châu Phi gần đây đã khiến nhiều quan chức LHQ khâm phục. Bà có buổi hội đàm về những chủ đề gai góc với Tổng thống Nam Sudan Salva Kiir và Tổng thống Congo Joseph Kabila.
Bất chấp những suy đoán rằng bà sẽ thay thế Ngoại trưởng Rex Tillerson, các nhà ngoại giao nước ngoài nhận định bà Nikki Haley có vẻ quan tâm tới công việc hiện tại ở LHQ nhiều hơn. Bà là minh chứng cho thấy một người "chân ướt chân ráo" tại LHQ vẫn có thể làm tốt và giành được sự tin cậy từ đồng nghiệp nước ngoài.
Liệu Ivanka Trump có thể lặp lại kỳ tích này không?
Con gái của Tổng thống Trump đã thể hiện khả năng ngoại giao đa phương và gây ấn tượng với mối quan hệ thân thiết với Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) Jim Yong Kim. Hai người đã đồng sáng lập một quỹ chuyên hỗ trợ tài chính cho phụ nữ khó khăn. Ivanka cũng đã thảo luận với Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres hồi mùa hè này về vấn đề bình đẳng giới.
Những lợi thế độc quyền
Tất nhiên, thành công sẽ chẳng đến dễ dàng nhưng Ivanka có ba yếu tố giúp cô trở thành một đại sứ tốt.
Đầu tiên và hiển nhiên nhất chính là thân phận của cô. Theo nhận định của các nhà ngoại giao, một lý do khiến đại sứ Haley có thể thành công tại LHQ là nhờ bà có mối quan hệ tốt với tổng thống Trump. Hai cựu đại sứ Power và Rice cũng đều có quan hệ cá nhân rất tốt với cựu Tổng thống Obama.
Đại sứ Haley là minh chứng cho thấy 1 người "chân ướt chân ráo" tại LHQ vẫn có thể làm tốt và giành được sự tin cậy từ đồng nghiệp nước ngoài. Ảnh: Bill Clark/CQ Roll Call
Nhưng với vị thế là con gái ruột của tổng thống Mỹ, Ivanka sở hữu ưu thế đáng kể so với tất cả các đại sứ tiền nhiệm. Trong các buổi đàm phán tại LHQ hay xuất hiện trước Hội đồng Bảo an, các nhà ngoại giao nước ngoài đều hiểu rằng họ đang thương lượng với con gái của người đứng đầu Nhà Trắng.
Các quyết định phủ quyết của Nga và Trung Quốc đối với bất cứ nghị quyết nào từ phía Mỹ có thể được hiểu theo ý nghĩa "cá nhân" đối với tổng thống. Việc sử dụng ngôn từ dành cho cô Ivanka cũng cân nhắc hơn rất nhiều để tránh gây ra những hiểu lầm đáng tiếc.
Yếu tố thứ hai của Ivanka Trump mang tính cá nhân nhiều hơn. Cô có các kỹ năng xã hội để xử lý các mối quan hệ ngoại giao phức tạp tại LHQ. Một nền ngoại giao đa phương đòi hỏi các đại sứ mất rất nhiều thời gian cho các hoạt động đón tiếp, và cặp đôi quyền lực Trump-Kushner có vẻ sẽ không gặp khó khăn nào cho những hoạt động này.
Cuối cùng, đằng sau tất cả những lời hoa mỹ thường thấy trong quan hệ ngoại giao, các đại sứ Mỹ tại LHQ cần phải biết cách vận dụng sức mạnh của cường quốc số 1 thế giới để chi phối các cường quốc khác.
Ivanka Trump gặp gỡ Thủ tướng Ân Độ Narendra Modi trong chuyến thăm mới đây. Nguồn: YT
Cựu đại sứ Susan Rice vốn nổi tiếng bởi những phát ngôn mạnh mẽ với các đại sứ nước ngoài khi gặp ý kiến phản đối. Liệu ái nữ của ông Trump có đủ mạnh mẽ để đối phó với những chiêu trò trong giới ngoại giao hay không? Câu trả lời là có thể, bởi chính Ivanka đã tham gia từ đầu trong chiến dịch tranh cử tổng thống của cha mình.
Để trở thành đại sứ Mỹ tại LHQ, Ivanka chắc chắn sẽ cần sự chấp thuận từ cả Thượng viện và Hạ viện. Giành được cái gật đầu từ Ủy ban đối ngoại của Thượng viện chưa bao giờ là điều dễ dàng với các ứng viên.
Nhưng dù thế nào, Ivanka Trump chỉ có cơ hội trở thành đại diện của nước Mỹ tại LHQ nếu bà Haley được điều chuyển sang vị trí khác.