Không quân Iran tiếp nhận tiêm kích MiG-29 mới từ Nga
Truyền thông Iran xác nhận không quân nước này đã tiếp nhận các máy bay chiến đấu MiG-29 mới từ Nga, đánh dấu đây là lần đầu tiên lực lượng vũ trang quốc gia Trung Đông mua sắm tiêm kích mới kể từ đầu những năm 1990.
Việc các máy bay này xuất hiện tại Căn cứ Không quân Shiraz đã làm dấy lên đồn đoán về khả năng Iran sẽ tiến hành các thương vụ mua sắm MiG-29 với quy mô rất lớn nhằm tạo ra một cuộc cách mạng về năng lực cho phi đội chiến đấu của mình.
Mặc dù các quan chức Iran hồi tháng 1 đã xác nhận việc đặt hàng các tiêm kích Su-35 mới, một loại máy bay lớn hơn và có tầm bay xa hơn đáng kể, vẫn có khả năng MiG-29 sẽ được mua với số lượng lớn hơn.
Loại máy bay này có chi phí mua sắm và vận hành thấp hơn nhiều, điều này có thể khiến chúng được xem là hiệu quả hơn về mặt chi phí. Thương vụ diễn ra ba tháng sau khi Iran phải hứng chịu một cuộc không kích quy mô lớn từ Israel, với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ và các quốc gia phương Tây khác. Trong cuộc tấn công đó, vai trò của Không quân Iran trong việc bảo vệ không phận đất nước được đánh giá là không đáng kể.
Được phát triển như một tiêm kích thế hệ thứ tư hạng trung trong những năm cuối của Chiến tranh Lạnh, các biến thể hiện đại của MiG-29 đã được nâng cấp lên tiêu chuẩn "thế hệ 4+" thông qua việc tích hợp radar mảng pha, buồng lái kính, hệ thống điện tử hàng không hiện đại bao gồm các liên kết dữ liệu tiên tiến, và các loại vũ khí thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh.
Không quân Iran đã mua hai phi đội tiêm kích loại này từ năm 1990, mặc dù kế hoạch mua sắm quy mô lớn hơn đã bị trật bánh do sự tan rã của Liên Xô, và sau đó là việc phương Tây gây áp lực thành công lên Moscow và các quốc gia kế thừa Liên Xô khác để họ không bán các thiết bị quân sự tiên tiến cho Iran.
Mặc dù trong suốt 35 năm qua, MiG-29 là loại tiêm kích hiện đại nhất trong biên chế của Iran, chúng thực sự bị coi là lỗi thời theo tiêu chuẩn của những năm 2020. Rất có khả năng các máy bay mới được giao đã được hiện đại hóa để mang lại năng lực tác chiến khả dĩ hơn so với các biến thể thời Liên Xô được trang bị trước đây.
Bước ngoặt cho cán cân sức mạnh trên không?
Quá trình chuyển đổi của Không quân Iran sang vận hành các biến thể MiG-29 hiện đại hóa dự kiến sẽ diễn ra tương đối suôn sẻ. Lực lượng này đã nhận các máy bay huấn luyện Yak-130 từ Nga từ tháng 9 năm 2023, vốn được coi là tối ưu để phi công làm quen với việc vận hành các máy bay chiến đấu "thế hệ 4+" và thế hệ thứ năm.
Việc bảo trì các biến thể MiG-29 hiện đại hóa tương đối giống với các mẫu cũ thời Chiến tranh Lạnh, với đại đa số cơ sở hạ tầng bảo trì là tương tự. Không giống như Su-35, vốn đang có một hàng dài đơn đặt hàng từ cả Bộ Quốc phòng Nga và Algeria, MiG-29 có thể được giao hàng tương đối nhanh chóng.
Các biến thể MiG-29M hiện đại không những không có đơn hàng nào được biết đến đang chiếm dụng dây chuyền sản xuất, mà Nga còn đang cất giữ vài trăm khung thân máy bay MiG-29 tương đối mới trong kho, nhiều chiếc trong số đó chưa được lắp ráp, và có thể được nâng cấp lên các cấu hình "thế hệ 4+" như MiG-29SMT và MiG-29UPG. Phiên bản MiG-29UPG đã được Ấn Độ đặt hàng vào năm 2020.
Sự sẵn có của các khung thân MiG-29, cùng với khả năng dự kiến của Iran trong việc tích hợp chúng vào biên chế một cách nhanh chóng, đã biến loại tiêm kích này trở thành lựa chọn tối ưu để nhanh chóng tăng cường năng lực tác chiến trên không của nước này.
Các máy bay chiến đấu này có thể đã được tích hợp radar mảng pha quét điện tử thụ động Zhuk-ME được sử dụng rộng rãi, hoặc radar mảng pha quét điện tử chủ động Zhuk-A/AM mới hơn, mang lại lợi thế so với các tiêm kích thế hệ thứ tư của Israel vốn vẫn dựa vào các loại radar quét cơ khí kém tiên tiến hơn.
Trong khi các máy bay MiG-29 cũ sử dụng các biến thể tên lửa không đối không R-27 lỗi thời từ thời Chiến tranh Lạnh làm vũ khí chính, các biến thể mới hơn có thể tích hợp tên lửa R-77 và R-77M hiện đại với đầu dẫn radar chủ động, trong đó loại R-77M có lợi thế đáng kể so với các loại tên lửa được trang bị bởi không quân các nước khác trong khu vực.
Mặc dù kém năng lực hơn Su-35, hay F-35 vốn là lực lượng tinh nhuệ của Không quân Israel, các máy bay MiG-29 hiện đại hóa được cho là hoàn toàn đủ sức đối đầu trực diện với các tiêm kích F-16I và F-15A/C/I, vốn là xương sống của phi đội Israel. Nếu được mua sắm với quy mô lớn, những chiếc tiêm kích này có khả năng trở thành một yếu tố làm thay đổi cuộc chơi đối với cán cân sức mạnh trên không giữa hai quốc gia.