Hãng thông tấn AFP (Pháp) dẫn lời giáo sư Aziz Jaber tại Đại học Mustansariyah bình luận: “Ở thời điểm chiến tranh, thật khó để tưởng tượng rằng điều này có thể xảy ra”.
Cố lãnh đạo Iraq Saddam Hussein từng chỉ đạo xâm lược Iran vào ngày 22/9/1980 do lo ngại cuộc Cách mạng Hồi giáo xảy ra tại quốc gia láng giềng năm 1979. Cuộc chiến tranh kết thúc vào tháng 7/1988 với trên nửa triệu người thiệt mạng sau 8 năm.
Trong cuộc chiến này, Iran trở thành lựa chọn mới cho nhiều nhóm phản đối ông Saddam Hussein, bao gồm các nhân vật người Kurd cho tới Hội đồng Tối cao Cách mạng Hồi giáo tại Iraq và nhánh quân sự Lữ đoàn Badr vốn đều thành lập tại Iran năm 1982.
Iran đã duy trì mối quan hệ với nhóm không ủng hộ ông Saddam Hussein cho đến khi Mỹ đưa quân đến Iraq năm 2003. Điều này đồng nghĩa với việc Iran có mối quan hệ lâu dài và thân thiết đối với nhóm kế nhiệm ông Saddam Hussein hơn cả Mỹ.
Trong 6 Thủ tướng Iraq giữ chức vụ kể từ thời điểm hậu chiến, có tới 3 người từng sống tại Iran trong thập niên 80 của thế kỷ trước, bao gồm các ông Ibrahim al-Jaafari, Nuri al-Maliki và Adel Abdel Mahdi. Nhiều thành viên Lữ đoàn Badr vẫn giữ vị trí cấp cao trong lực lượng an ninh Iraq.
Ông Esfandyar Batmanghelidj làm việc tại trang tin Bourse & Bazaar cho biết dưới thời Saddam Hussein, Iran và Iraq không có quan hệ thương mại song phương. Tuy nhiên, kể từ khi ông Saddam Hussein bị lật đổ, thương mại thông thường được khởi động.
Ông Esfandyar Batmanghelidj đánh giá: “Đó là việc bình thường khi hai quốc gia có chung biên giới trao đổi thương mại. Bạn có thể thấy điều tương tự ở Ba Lan và Đức sau Chiến tranh Thế giới thứ hai”.
Khi bước vào giai đoạn tái thiết sau khi ông Saddam Hussein bị lật đổ, nguyên vật liệu xây dựng giá rẻ từ Iran là một lựa chọn thu hút. Sau đó, giao dịch thương mại giữa Iran-Iraq được mở rộng sang lĩnh vực thực phẩm, ô tô, thuốc và hiện nay là cả điện. Từ quả mơ cho tới thuốc giảm đau, nhiều sản phẩm Iran được bán khắp Iraq với giá thành rẻ hơn sản phẩm nội địa.
Theo Phòng Thương mại Iran, trong giai đoạn từ tháng 3/2019 đến tháng 3/2020, có tới 9 tỷ USD hàng hóa không phải dầu mỏ của Iran xuất khẩu đến Iraq.
Tháng 7 vừa qua, Tổng thống Iran Hassan Rouhani cam kết tăng gấp đôi con số này. Trước tình trạng chịu áp lực bởi các lệnh trừng phạt của Mỹ từ 2018, Iran đang dựa vào Iraq nhiều hơn về kinh tế.