Hôm 2/7, trang ISWNews đăng tải bài phân tích nhan đề: "Examining incidents of south of Syria; footsteps of a new intrigue!" (tạm dịch: Khám phá chuỗi "sự cố" ở miền nam Syria, những bước đầu tiên của một âm mưu mới).
Trong bối cảnh miền nam Syria sau 2 năm "hòa giải" vẫn tiếp tục căng thẳng, nhằm đem lại cho độc giả một phân tích sâu cũng như dự đoán các hành động quân sự tiếp theo của Moscow và Damascus trong khu vực, chúng tôi xin được lược dịch bài viết.
Có hay không "âm mưu đen tối" nhằm vào miền nam Syria!
Mùa hè năm 2018, cùng với áp lực quân sự và các thỏa thuận "hòa giải" được trung gian bởi người Nga, Quân đội Arab Syria (SAA) giải phóng hoàn toàn miền nam đất nước bao gồm các tỉnh Daraa, Sweida và Quneitra.
Nhưng sau đúng 2 năm "hòa bình", các hoạt động đang diễn ra trong khu vực có nguy cơ biến những nỗ lực của Moscow trở thành "công cốc" và toàn bộ miền nam Syria có thể một lần nữa lâm vào tình trạng chiến tranh.
Căng thẳng đột ngột gia tăng trong hai tháng 5 và 6 đã khiến thương vong của các lực lượng chính phủ gia tăng một cách khủng khiếp.
Vào tháng 5, 43 người trong đó có 25 binh sĩ Syria và 17 thành viên Quân đoàn 5 SAA (đa phần là cựu phiến quân) đã thiệt mạng, còn tháng 6 có hơn 27 thành viên Quân đoàn 5 thiệt mạng.
Binh sĩ Syria rút khỏi một chốt kiểm soát tại Daraa ngày 29/6.
Người Nga đã cố gắng "dàn xếp" khu vực bằng cách đưa các tay súng phiến quân không chịu "hòa giải" về vùng tây bắc, "người ở lại" được tham gia quá trình "xóa án tích" và trở lại cuộc sống dân sự và một số tiếp tục cầm súng trong thành phần của đơn vị SAA mới, Quân đoàn 5.
Về danh nghĩa, Quân đoàn 5 nằm dưới quyền chỉ huy của Ahmed Al-Audeh, một cựu chỉ huy phiến quân nổi tiếng ở miền nam Syria (nhóm Firqat Shabab al-Sunnah tại Busra al-Sham) nhưng đơn vị này nhận được toàn bộ trang bị, vũ khí, hậu cần và giám sát từ Quân đội Nga.
Theo phân công, việc thiết lập các chốt kiểm soát ở ngoại vi và bên trong các đô thị ở miền nam Syria được giao cho SAA và các lực lượng an ninh khác (quân cảnh, tình báo quân sự...) của chính phủ.
Trong khi khu vực Busra al-Sham và các ngôi làng ở phía đông Daraa được giao cho Quân đoàn 5 thì ở khu vực phía tây và phía bắc Daraa là khu vực Sư đoàn 4 thiết giáp Vệ binh Cộng hòa và các đơn vị SAA khác chịu trách nhiệm.
Rõ ràng trong khu vực Busra al-Sham, một "tổng hành dinh" không chính thức của Quân đoàn 5, các tay súng cựu phiến quân đã thực hiện rất tốt nhiệm vụ của mình.
Tuy nhiên chuỗi đột kích và đặt bom nhằm vào các chốt kiểm soát trong khu vực trong 2 tháng gần đây có dấu hiệu của một "âm mưu đen tối", nhằm kích động sự bất hòa giữa các cựu phiến quân trong Quân đoàn 5 và các đơn vị chính phủ trong khu vực.
Một ví dụ cụ thể là vào tháng 6/2020, một đoàn xe của Quân đoàn 5 và một đơn vị SAA khác đã trở thành mục tiêu của một quả bom vệ đường khiến 9 cựu phiến quân và 1 lính Syria thiệt mạng hay một cuộc phục kích khác ở chốt kiểm soát gần thị trấn Tafas vào tháng 5 khiến 7 cựu phiến quân (trong đó có 2 chỉ huy) và một số binh sĩ SAA khác thiệt mạng.
Bản đồ miêu tả 16 khu vực hòa giải ở miền nam Syria với 7 khu đô thị ở phía tây cao tốc M5 do Sư đoàn 4 thiết giáp VBCH kiểm soát và 9 khu đô thị phía đông cao tốc do Quân đoàn 5 SAA kiểm soát.
Thế lực nào đứng sau kích động xung đột ở miền nam Syria?
Ngoài các hoạt động này, những kẻ giấu mặt ở miền nam Syria đang tích cực "sản xuất" các hình ảnh miêu tả hành động và tuyên bố chống chính quyền nhằm kích động người dân chống lại chính phủ.
Ở các khu đô thị quan trọng phía nam như Busr al-Sham, Daraa al-Balad, Tafas... các cuộc biểu tình chống chính phủ đã gia tăng và tình hình trong khu vực đang gần giống như những gì đã diễn ra năm 2011 - trở thành ngòi nổ cho cuộc chiến tranh 9 năm qua ở Syria.
Người biểu tình yêu cầu chính quyền thả tù nhân đang bị giam giữ và thậm chí nhấn mạnh vào Quân đoàn 5 - một lý do chính mà họ cho rằng khiến xung đột gia tăng ở miền nam Syria.
Điểm "mấu chốt" trong tất cả các cuộc biểu tình là những khẩu hiệu chống Tổng thống Bashar al-Assad, yêu cầu chính phủ Damascus rút lực lượng Iran khỏi miền nam Syria và thậm chí còn cáo buộc các cuộc tấn công vào Quân đoàn 5 là tác phẩm của dân quân thân Iran và Damascus.
Và trong tất cả các cuộc biểu tình nói trên, người Nga đã "may mắn" được bỏ qua!
Cần lưu ý rằng tất cả những hoạt động phản kháng chính phủ và quân đội Syria được thực hiện như thể Moscow không phải là đồng minh của Damascus nhưng lại hậu thuẫn các tay súng chống chính phủ ở miền nam Syria.
Điều này có thể làm sáng tỏ khởi nguồn của các "phong trào" này.
Truyền thông ủng hộ phiến quân đang lan truyền cáo buộc rằng SAA và Iran đang tỏ ra tức giận với sự trỗi dậy của Quân đoàn 5 dưới sự giám sát của Nga và cũng bởi vì ngày càng nhiều cựu phiến quân gia nhập đơn vị đang tăng cường sức mạnh và ảnh hưởng ở miền nam Syria này.
Firqat Shabab al-Sunnah mà nay là Quân đoàn 5 SAA là một liên minh bao gồm 21 nhóm phiến quân Quân đội Syria tự do (FSA) ở miền nam Syria, đối thủ chính của Sư đoàn 4 Thiết giáp VBCH trong những năm trước đây.
Ahmed Al-Audeh, chỉ huy hiện tại của Quân đoàn 5 mới đây đã tuyên bố ý định thành lập một đội quân mới ở Houran (tên thường gọi của khu vực bao gồm toàn bộ 3 tỉnh miền nam Syria là Daraa, Sweida và Quneitra) sau các vụ việc đẫm máu nói trên:
"Sẽ sớm thôi, Houran sẽ có một đội quân không chỉ là để bảo vệ nó, mà sẽ là vũ khí mạnh nhất để bảo vệ Syria".
Những người biết Al-Audeh và xuất thân phiến quân của ông ta biết ý nghĩa của cái gọi là một đội quân mới mà ông ta hướng tới.
Nói chung, có thể thấy đây là một nỗ lực nguy hiểm để hình thành một một "vùng đệm" giữa Cao nguyên Golan do Israel chiếm đóng và các lực lượng chính phủ Syria và Iran.
Binh sĩ Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) trao đổi với các tay súng thuộc nhóm khủng bố Jabhat al-Nursa (tiền thân của nhóm Hayyat Tahrir al-Sham/HTS hiện tại) ở khu vực phân giới Cao nguyên Golan năm 2015.
"Gấu Nga" liệu có mắc bẫy?
Nếu kịch bản này là đúng thì nhiều khả năng Israel và một số nước phương Tây đang cố gắng "gây rối" bằng cách ảnh hưởng với các tay súng ở miền nam Syria thông qua nước láng giềng Jordan và ép người Nga chấp thuận tạo ra một lực lượng kiểm soát "vùng đệm".
Dưới đây là 3 phương án mà Tel Aviv và các đồng minh có thể đang hướng tới:
Phương án 1: Đưa miền nam Syria trở lại tình thế trước năm 2018 với nhiều mảng "da báo" được kiểm soát bởi nhóm vũ trang chống chính phủ và khiến cả Moscow lẫn Damascus mắc kẹt trong các trận đánh không có hồi kết.
Phương án 2: Đối với Israel, người Nga không phải là một mối đe dọa, chính vì vậy việc "giúp" Moscow kiểm soát một vùng đệm ở miền nam Syria sẽ là giải pháp khiến các tay súng thân Iran tránh xa khu vực "nhạy cảm", Cao nguyên Golan.
Phương án 3: Một kịch bản xây dựng lực lượng ủy nhiệm của Israel như những gì Al-Audeh đã nhấn mạnh có thể là phương án tốt nhất cho Tel Aviv. Trong kịch bản có phần "lạc quan" này, các tay súng miền nam sẽ tận dụng 2 năm hòa giải để đánh bại liên minh Moscow và Damascus.
Bằng các nỗ lực "gây rối" để tạo các vùng đệm gần Golan, Tel Aviv đang cố tình đảo ngược những gì Moscow, Tehran và Damascus đã đạt được vào năm 2018?