Về cuối năm, áp lực thu ngân sách nhà nước (NSNN) đối với ngành hải quan nói riêng, Bộ Tài chính nói chung càng nặng nề.
Tại hội nghị sơ kết công tác quý III của ngành Hải quan vừa qua, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai cho rằng, tỷ lệ 75% dự toán thu NSNN ngành Hải quan (tương đương 213.645 tỷ đồng) trong 9 tháng qua đạt được cao hơn tỷ lệ thu trung bình của cả nước là 69%, đây là một kết quả rất xuất sắc.
Tuy nhiên, trong bối cảnh thu nội địa thấp cùng với dự báo tình hình những tháng cuối năm rất khó khăn, ngành Hải quan phải xác định thu NSNN là nhiệm vụ số 1.
Theo phân tích của Cục thuế Xuất nhập khẩu (thuộc Tổng cục Hải quan), số thu ngân sách nhà nước phụ thuộc chủ yếu vào các mặt hàng chủ lực như ô tô và linh kiện ô tô, xăng dầu, sắt thép, máy móc thiết bị…
Tuy nhiên, việc giá dầu thô giảm sâu (có thời điểm dưới 50USD/thùng), làm hụt thu NSNN từ nguồn dầu thô xuất khẩu (XK) và xăng dầu (NK). Ngoài ra, việc các DN chuyển hướng NK sang các nước ASEAN để hưởng ưu đãi thuế cũng làm giảm thu NSNN.
Theo Cục thuế Xuất nhập khẩu, trong tháng 9/2017, số thu của ngành hải quan chỉ đạt 21.673 tỷ đồng. Nguyên nhân do lượng ô tô dưới 9 chỗ nhập khẩu giảm 2.774 chiếc, làm giảm thu khoảng 1.050 tỷ đồng; sắt thép các loại giảm thu 120 tỷ đồng.
Đơn cử, theo ông Lý Thanh Bình, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hiệp Phước (Cục Hải quan TP.HCM), đơn vị chủ yếu làm thủ tục cho mặt hàng xe ô tô nhập khẩu, lượng ô tô nhập về trong nửa đầu năm 2017 tăng mạnh nên thu ngân sách đạt cao.
Tuy vậy, dự báo số thu ngân sách từ nay đến cuối năm sẽ khó đạt vì theo dự báo lượng ô tô dưới 9 chỗ nhập khẩu từ các nước ASEAN sẽ giảm.
Để chống thất thu ngân sách, trong 9 tháng đầu năm 2017, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Hiệp Phước (Cục Hải quan TP.HCM) đã tham vấn giá, bác bỏ trị giá khai báo 20 trường hợp xe ô tô nhập khẩu với tổng số thuế tăng hơn 31 tỷ đồng; kiểm tra sau thông quan 14 trường hợp, ban hành quyết định ấn định thuế đối với 4 trường hợp, tăng thu cho ngân sách hơn 6 tỷ đồng.
Mặc dù tốc độ tăng trưởng của kim ngạch XNK vẫn cao so với cùng kỳ, nhưng mức độ tăng thu giảm dần do Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế và những tác động của FTAs (Hiệp định tự do thương mại) đã dẫn đến có sự chuyển luồng NK hàng hóa sang nước, khu vực được hưởng thuế suất ưu đãi đặc biệt, từ đó ảnh hưởng trực tiếp tới số thu ngân sách.
Dự kiến, 3 tháng còn lại của năm 2017, giảm thu khoảng 4.500 tỷ đồng từ ô tô nhập khẩu do tâm lý chờ năm 2018 giảm thuế theo cam kết FTAs.
Để triển khai tốt nhiệm vụ thu NSNN, theo Thứ trưởng Vũ Thị Mai, trong quý IV/2017 ngành Hải quan cần triển khai quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ đề ra. Trong đó, cần tập trung hoàn thành đúng tiến độ xây dựng các đề án và các văn bản quy phạm pháp luật quan trọng liên quan đến hoạt động kiểm tra chuyên ngành.
Đồng thời, ngành cần phải tiếp tục bám sát và đẩy nhanh tiến độ triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN.
Ngoài ra, toàn ngành chủ động xây dựng kế hoạch triển khai các chuyên đề về công tác chống buôn lậu và gian lận thương mại, đảm bảo an ninh, an toàn cho hàng hóa trong dịp sát tết, đảm bảo cho việc phục vụ Hội nghị APEC được an toàn và thuận lợi.
Cùng với đó, đẩy mạnh công tác kiểm tra sau thông quan và quản lý rủi ro trên cơ sở nghiên cứu, áp dụng những chuẩn mực của quốc tế để có những bước chuẩn hóa hơn, hạn chế việc xảy ra khiếu kiện, khiếu nại.
Ngoài ra, một vấn đề quan trọng hơn hết là nhân lực. Theo Thứ trưởng Vũ Thị Mai, ngành Hải quan cần tăng cường hơn nữa kỷ luật, kỷ cương, chú trọng các biện pháp phòng ngừa không để xảy ra tiêu cực.
Thách thức những tháng cuối năm còn nhiều, Tổng cục Hải quan cần chỉ đạo quyết liệt để bằng mọi cách hoàn thành chỉ tiêu phấn đấu 295.000 tỷ đồng Bộ Tài chính giao.