Thực tế cho thấy, không ít người mẹ vô tình biến mình thành một "đài phát thanh" chuyên phát đi những câu chuyện riêng tư của con cái. Trong những buổi tụ tập trò chuyện, các bà mẹ thường dễ dàng chia sẻ đời tư của con mình như một chủ đề tán gẫu. Thế nhưng, những lời than vãn tưởng chừng vô hại ấy lại có thể trở thành mũi tên sắc nhọn, găm sâu vào lòng tự trọng của trẻ.
01. Thành tích kém và sự tổn thương lòng tự trọng
Trong một cuộc trò chuyện, có phụ huynh đã chia sẻ với bạn bè rằng: "Con trai tôi về nhà chỉ biết chơi game, trong thế giới ảo thì xưng hùng xưng bá, nhưng hễ thi cử là điểm số lại đội sổ, học thêm bao nhiêu cũng không tiến bộ. Ưu điểm duy nhất là nó chơi game kiếm được tiền, thậm chí lương còn cao hơn bố".
Những lời nhận xét kiểu "nửa khen nửa chê" này có thể nhận được sự đồng tình hoặc tán thưởng từ những người lớn khác, cho rằng trẻ biết kiếm tiền giúp đỡ gia đình là tốt. Tuy nhiên, nếu đứa trẻ nghe được, chúng sẽ dễ nảy sinh tâm lý tự ti. Việc học tập kém cỏi vốn dĩ đã là một áp lực lớn, nay lại bị mẹ công khai trước người ngoài khiến trẻ cảm thấy mất mặt và buồn bã.
Ảnh minh họa
Nhiều phụ huynh không hiểu con cái thực sự để tâm điều gì. Thực tế, trẻ có thành tích càng kém lại càng nhạy cảm với những lời nhận xét về học lực. Việc mẹ mang điểm số tồi tệ của con ra để than vãn vô hình trung đã làm tổn thương lòng tự trọng của trẻ, giống như một mũi tên bắn trúng vào điểm yếu ớt nhất của con. Do đó, việc giữ kín những khiếm khuyết về thành tích của con trước người ngoài là điều các bậc cha mẹ cần đặc biệt lưu ý.
02. Nỗi ám ảnh mang tên "Con nhà người ta"
"Không có so sánh thì sẽ không có tổn thương". Trong nhiều cuộc hội thoại, không khó để bắt gặp những câu nói như: "Giá mà con nhà tôi hiểu chuyện được như con cô thì tốt biết mấy!".
Khi nghe câu nói đó, phản ứng thường thấy ở những đứa trẻ là sự cúi đầu mặc cảm. Ngay cả khi người ngoài cố gắng "chữa cháy" bằng cách khen ngợi đứa trẻ ở những khía cạnh khác như khéo tay hay thông minh, thì nhiều bà mẹ vẫn gạt đi và tiếp tục: "Khéo tay thì có ích gì, đâu có thành tích tốt như con cô. Nó mà bằng được một nửa con người khác là tôi đã mừng lắm rồi."
Những lời nói vô tình đó có thể khiến trẻ rơi nước mắt vì tủi thân. Rất nhiều người, kể cả khi đã trưởng thành, vẫn không thoát khỏi bóng ma tâm lý của việc bị so sánh, luôn cảm thấy bản thân không được mẹ yêu thương và công nhận.
Trong tâm trí con trẻ, mẹ nên là người yêu thương vô điều kiện, thay vì là người mang con đặt lên bàn cân để so đo ngắn dài với "con nhà người ta".
03. Những "giai thoại" xấu hổ thuở nhỏ
Những sự cố xấu hổ hay ngớ ngẩn của con trẻ thường là đề tài yêu thích của các bà mẹ: chuyện đái dầm vẽ bản đồ, chuyện vấp ngã khóc nhè, hay nỗi sợ sấm sét phải chui rúc trong chăn...
Với các mẹ, đó có thể là những câu chuyện hài hước để làm quà trong các buổi tán gẫu. Nhưng thực chất, đó là quyền riêng tư của trẻ. "Tai vách mạch rừng", những câu chuyện này một khi lọt ra ngoài, qua tam sao thất bản, rất có thể sẽ biến đứa trẻ trở thành đối tượng bị bạn bè chế giễu, trêu chọc.
04. Khi bí mật bị "bật mí"
Trẻ em cũng có những rung động đầu đời hay những bí mật nhỏ muốn giấu kín. Khi trẻ chọn mẹ để tâm sự, nghĩa là trẻ đang coi mẹ như một người bạn tin cậy.
Tuy nhiên, nhiều phụ huynh với tư cách người lớn lại xem nhẹ những bí mật này, coi đó là chuyện trẻ con không đáng kể và tùy tiện kể lại cho người khác nghe kèm theo những nụ cười cợt. Đối với trẻ, bí mật chính là thể diện. Khi chuyện riêng tư bị người đồng trang lứa biết được, trẻ sẽ cảm thấy bị xúc phạm.
Một khi lòng tin bị phá vỡ, trẻ sẽ thu mình lại. Dù sau này cha mẹ có hứa hẹn sẽ giữ bí mật thế nào, trẻ cũng khó lòng mở lòng chia sẻ những tâm tư sâu kín nữa.
Mẹ hãy là người bảo vệ quyền riêng tư của con
Dù là bảng điểm kém, thói quen xấu, chuyện xấu hổ hay những rung động thầm kín, tất cả đều thuộc về quyền riêng tư của trẻ.
Các bậc phụ huynh, dù biết rõ những điều này, cũng không nên tùy tiện chia sẻ với người ngoài. Kể cả khi đó là những lời khiêm tốn hay khen ngợi gián tiếp, cha mẹ cũng cần tôn trọng và xin ý kiến của con. Việc than vãn hay kể lể với người khác rất dễ gây ra những hiểu lầm và tổn thương không đáng có.
Cha mẹ cần trở thành người bảo vệ sự riêng tư cho con, hạn chế tối đa việc tiết lộ thông tin cá nhân của trẻ. Đặc biệt khi có mặt con, hãy để con được lên tiếng và thể hiện bản thân. Nếu con muốn chia sẻ câu chuyện của mình, cha mẹ chỉ nên đóng vai trò là người hướng dẫn, giúp con nắm giữ chừng mực.
Dù nhỏ bé đến đâu, mỗi đứa trẻ đều cần được đối xử như một cá thể độc lập. Chỉ khi xuất phát từ sự tôn trọng thực sự, cha mẹ mới có thể thấu hiểu nhu cầu bảo vệ sự riêng tư của con, từ đó giữ gìn được ranh giới và xây dựng mối quan hệ tin cậy, bền vững với con cái.