Các lực lượng vũ trang Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt đầu cuộc tập trận hải quân lớn nhất trong lịch sử nước này hôm thứ Tư, với 103 tàu quân sự và hàng ngàn binh sĩ tiến hành các hoạt động ở ba vùng biển bao quanh đất nước.
Cuộc tập trận, có tên là "Quê hương xanh" – kéo dài đến thứ Bảy này, trải rộng hoạt động trên 462.000 km2 ở Biển Đen, Biển Aegean và phía đông Địa Trung Hải.
Leo thang căng thẳng từ đại dương
Trong những tháng gần đây, căng thẳng đã gia tăng ở vùng biển phía tây Thổ Nhĩ Kỳ với các nước láng giềng Hy Lạp và Síp, khi các nước cạnh tranh nguồn tài nguyên năng lượng dưới bề mặt, đặc biệt là khí đốt tự nhiên.
Là một phần của cuộc tập trận hải quân lần này, 13 tàu khu trục, 6 tàu hộ tống, 7 tàu ngầm, 7 tàu dò mìn, và hàng chục tàu tuần tra và đổ bộ, cùng với máy bay trực thăng quân sự và máy bay không người lái, đang tiến hành diễn tập.
"Quê hương xanh" đã dấy lên sự lo ngại ở các nước láng giềng, khi các bản tin của truyền thông Hy Lạp cho rằng Athens đã coi đó là một nguồn lo ngại mới sau những căng thẳng gần đây trong quan hệ song phương.
Tập trận Quê hương xanh của Thổ Nhĩ Kỳ huy động lực lượng rất lớn. (Nguồn: BQP Thổ Nhĩ Kỳ)
Một nguồn tin từ Ankara thân cận với quân đội Thổ Nhĩ Kỳ, người chia sẻ với điều kiện giấu tên, nói với Middle East Eye (MEE) rằng, các kế hoạch quân sự ban đầu của Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 9 không có ý định thể hiện quy mô như hiện tại.
Họ đã thay đổi kế hoạch. Với tôi, điều này dường như cho thấy rằng họ đã muốn gửi đi một tín hiệu cho khu vực về khả năng của Thổ Nhĩ Kỳ, nguồn tin cho biết.
Bộ trưởng quốc phòng mới của Hy Lạp và cựu chỉ huy quân đội, Evangelos Apostolakis, đã tìm cách giảm bớt sức nặng của cuộc tập trận, mô tả đây là hoạt động huấn luyện quân sự thường xuyên của Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, ông nói rằng Hy Lạp vẫn sẽ theo dõi họ.
Đô đốc Thổ Nhĩ Kỳ đã nghỉ hưu Deniz Kutluk nói với MEE rằng, mục đích chính của "Quê hương xanh" là nhằm thể hiện khả năng thực sự của hải quân Thổ Nhĩ Kỳ để răn đe, thay vì gửi thông điệp tới cụ thể bất kỳ quốc gia láng giềng nào.
Có một nhận thức bên ngoài rằng năng lực của hải quân Thổ Nhĩ Kỳ đã bị suy giảm bởi những cú sốc trong nước", ông nói.
"Các chỉ huy cấp cao dường như hiểu được sự hiểu lầm này. Đó là lý do tại sao họ muốn cho thế giới thấy rằng hải quân Thổ Nhĩ Kỳ có khả năng chiến đấu đồng thời ở ba vùng biển xung quanh Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong khi đó, cuộc tập trận này diễn ra một tuần sau khi Bộ trưởng Ngoại giao Mevlut Cavusoglu tuyên bố rằng, Thổ Nhĩ Kỳ trong những ngày tới sẽ gửi hai tàu đến vùng biển gần Síp để bắt đầu thăm dò dầu khí.
"Hãy để những người đến khu vực này từ phương xa, và các công ty của họ, thấy rằng không có gì có thể được thực hiện ở khu vực này mà không có chúng tôi. Không có gì có thể được thực hiện ở Địa Trung Hải mà không có Thổ Nhĩ Kỳ, chúng tôi sẽ không cho phép điều đó", ông Cavusoglu nói.
Theo hãng tin Reuters, tàu khoan dầu đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ, Fatih, đã được ra biển vào tháng 10/2018 để tìm hiểu tình hình ngoài khơi bờ biển phía nam tỉnh Antalya của Thổ Nhĩ Kỳ. Một con tàu khác mà họ mua được dự kiến hoạt động ở Biển Đen, nhưng thay vào đó đã chuyển hướng đến các vùng biển xung quanh Síp.
Khi được hỏi về tầm quan trọng của cuộc tập trận về thời gian và quy mô, Kutluk nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang thể hiện sức mạnh của mình ở phía đông Địa Trung Hải.
Tôi đã nghe nói rằng ba quốc gia [Israel, Hy Lạp và Síp] đã nghĩ rằng họ có thể dễ dàng vượt qua hải quân Thổ Nhĩ Kỳ, "ông nói.
"Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không từ bỏ quyền lợi của mình do một số quốc gia. Thổ Nhĩ Kỳ có lợi thế quân sự về khả năng kỹ thuật, địa chiến lược và tài nguyên thiên nhiên.
Các nước cạnh tranh
Tháng 11 năm ngoái, Hy Lạp, Ý và Síp đã ký một thỏa thuận trị giá 7 tỷ USD với Israel về việc đặt một đường ống và mua khí đốt tự nhiên của Israel, cuối cùng sẽ đến các thị trường châu Âu rộng lớn hơn.
Tuy nhiên, các thông tin gần đây cho thấy thỏa thuận này có thể bị suy giảm sức nặng bởi một thỏa thuận riêng được ấp ủ giữa Ai Cập và Síp, khi Cairo muốn thu lợi từ dự trữ năng lượng giàu có của chính mình.
Necdet Ozcelik, một nhà phân tích an ninh độc lập, từng hoạt động trong lực lượng đặc biệt Thổ Nhĩ Kỳ, nói với MEE rằng cuộc tập trận Quê hương xanh đang được sử dụng để chứng minh rằng Thổ Nhĩ Kỳ có thể cung cấp an ninh năng lượng và đóng vai trò là trung tâm trung chuyển cho các nguồn tài nguyên trong khu vực.
Cuộc cạnh tranh ở phía đông Địa Trung Hải về tài nguyên năng lượng sẽ ngày càng được chú ý khi cuộc khủng hoảng Syria chấm dứt, "ông nói.
"Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang đóng vai trò là cầu nối đất liền tới châu Âu với một số đường ống dẫn khí. Dự trữ dầu khí ở Síp và Israel có thể là đối thủ thực sự với nguồn năng lượng của Thổ Nhĩ Kỳ. Nếu có thể Thổ Nhĩ Kỳ cũng có thể là một phần trong các kế hoạch này.
"Trong bất cứ trường hợp nào, Thổ Nhĩ Kỳ đang chứng minh rằng họ có khả năng quân sự bảo vệ lợi ích của mình trong khu vực và nếu không có sự tham gia tích cực của họ, một giải pháp sẽ khó có thể đạt được ở phía đông Địa Trung Hải", Necdet Ozcelik cho hay.