LTS: Báo Điện tử VOV xin giới thiệu phần lược dịch bài viết của cựu nhà ngoại giao Ukraine về vấn đề này.
***
Kể từ khi Nga bắt đầu "chiến dịch tấn công quân sự đặc biệt" nhằm vào Ukraine cách đây một năm, Ukraine đã nhận được hàng tỷ USD từ phương Tây. Mỹ và phương Tây ý thức rằng nếu thiếu nguồn viện trợ này, xung đột quân sự ở Ukraine đã kết thúc từ lâu.
Pháo phản lực HIMARS - một trong các loại vũ khí hiện đại được phương Tây viện trợ cho Ukraine. Ảnh: 24hoursworld.
Hàng tỷ USD viện trợ
Quá trình phương Tây bơm tiền và vũ khí vào Ukraine đã bắt đầu cách đây 8 năm, vào năm 2014, sau chính biến Maidan ở Kiev. Theo tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI), trong thời kỳ từ năm 2014 đến 2017, riêng Mỹ đã cung cấp cho Ukraine 658 triệu USD viện trợ kỹ thuật. Vào tháng 3/2022, viện trợ quân sự của Mỹ cho Ukraine đã cán mốc 2 tỷ USD.
Trước khi Nga mở "chiến dịch quân sự đặc biệt", nguồn cung vũ khí cho Kiev được gọi là mang tính "phòng thủ" và "phi sát thương". Thí dụ, vào năm 2016, Litva cung cấp cho Ukraine khoảng 150 tấn đạn dược (chủ yếu là đạn cỡ 5,45x39mm), 60 súng máy hạng nặng KPV và 86 khẩu súng máy hạng nặng DShK. Năm 2017, Litva cung cấp cho Ukraine 2 triệu euro vũ khí, bao gồm: 7.000 súng tiểu liên AK, 80 súng máy, vài chục khẩu súng cối và súng chống tăng. Kể từ năm 2018, Mỹ cung cấp cho Ukraine các tên lửa chống tăng vác vai Javelin AAWS-M.
Tuy nhiên, trọng tâm viện trợ là vào năm ngoái (2022). Vào đầu tháng 10/2022, cam kết viện trợ của phương Tây cho Ukraine lên tới 126 tỷ USD. Trong khi đó, GDP danh nghĩa của Ukraine chỉ có 130 tỷ USD. Theo Viện Kinh tế thế giới Kiel, nguồn cung quân sự và viện trợ tài chính trực tiếp, nhằm bù lại thâm hụt ngân sách của Ukraine do chi tiêu quân sự tăng, đã lên tới khoảng 93 tỷ USD. Các con số cho thấy 3/4 viện trợ của phương Tây cho Ukraine là dành cho hoạt động tác chiến.
Viện Kiel cho biết thêm, Mỹ có cam kết lớn nhất trong hỗ trợ cho Ukraine tính đến tháng 10/2022. Mức cam kết này lên tới 45% (tương đương 55 tỷ USD), với 2/3 trong số đó là viện trợ quân sự. Kế đó là Liên minh châu Âu (EU), với 48 tỷ USD viện trợ. Trong số này, các thể chế của EU đóng góp 19,2 tỷ, số còn lại do các nước cá lẻ cung cấp. Ba Lan chi đậm nhất - 7,6 tỷ USD, bao gồm 4,5 tỷ USD giúp đỡ người tị nạn. Kế đó là Anh (7,4 tỷ USD), Đức (6,7 tỷ USD), Canada (3,2 tỷ USD), Séc (1,8 tỷ USD) và Na Uy (1,6 tỷ USD). Cuối cùng, thêm 4,9 tỷ USD được các thể chế quốc tế (như Quỹ Tiền tệ quốc tế IMF, Ngân hàng Thế giới) phân bổ.
Những người bạn tích cực nhất của Ukraine là Estonia (với khoản viện trợ lên tới 1,51% GDP của nước này, Latvia (1,29%), Ba Lan (1,28%), Litva (0,83%) và Séc (0,74%). Nhìn tổng thể, EU phân bổ 0,28% GDP, còn Mỹ phân bổ 0,26%.
Nhanh hơn, lớn hơn, xa hơn
Theo hãng tin Bloomberg, kể từ đầu "chiến dịch quân sự đặc biệt" của Nga, các nước phương Tây đã trao cho Kiev trên 4.000 chiếc xe thiết giáp, xe tăng, máy bay cánh cố định, máy bay trực thăng và thiết bị không người lái (UAV), pháo, và các hệ thống vũ khí khác.
Nhưng đấy không phải là tất cả. Tổng thống Ukraine Zelensky gần đây đi thăm các nước Tây Âu để tìm kiếm thêm vũ khí. Đức cuối cùng đã đồng ý chuyển cho Ukraine 143-145 xe tăng từ tháng 3 đến tháng 5. Số xe tăng này bao gồm: 17 chiếc Leopard 2A6, 24 chiếc Leopard 2A4, 30 chiếc Leopard 1A5, 14 chiếc Challenger 2, 30 chiếc PT-91, và 30 chiếc T-72.
Số 31 chiếc xe tăng M1 Abrams được Mỹ quyên góp cho Ukraine đã được hoãn cho tới cuối năm 2023 hoặc đầu năm 2024. Đến cuối mùa hè tới, Đức dự kiến chuyển giao 20-25 chiếc 1A5/A5DK. Hầu hết xe tăng Leopard 1 (124 chiếc) sẽ được bàn giao vào năm 2024. Như vậy là tổng cộng 249 chiếc được cung cấp cho Ukraine.
Hiện người ta cũng đang tích cực thảo luận việc cung cấp cho Kiev các tên lửa có tầm bắn lên tới 550km. Theo Times, đây có thể là tên lửa săn hạm Harpoon với tầm bắn 240km và tên lửa hành trình Storm Shadow có khả năng đánh trúng mục tiêu ở cự ly trên 550km. Hơn nữa, Kiev cũng muốn sở hữu tên lửa đạn đạo ATACMS của Washington, có tầm bắn 310km và UAV MQ-1C Gray Eagle được trang bị tên lửa AGM-114 Hellfire.
Máy bay quân sự cũng nằm trong chương trình nghị sự viện trợ. Cả Hà Lan và Ba Lan nói rằng họ sẽ chuyển các chiến đấu cơ F-16 Block 70/72 Viper cho Lực lượng vũ trang Ukraine nếu có sự phối hợp trong NATO. Trong một cuộc họp với Tổng thống Zelensky, Thủ tướng Anh Sunak yêu cầu Bộ trưởng Quốc phòng Anh Wallace xác định loại máy bay nào London có thể trao cho Ukraine, đồng thời ông bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ huấn luyện phi công Ukraine. Quân đội Anh sau đó gợi ý các phương tiện khác để bảo vệ không phận Ukraine, bao gồm tên lửa tầm xa và UAV.
Đối với máy bay tiêm kích, Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock bình luận rằng "chúng tôi chưa hề thảo luận về vấn đề này". Tuy nhiên, Berlin ban đầu cũng từ chối cung cấp xe tăng cho Kiev, nên họ hoàn toàn có thể lật lại chính sách về tiêm kích.
Thực tế khắc nghiệt
Tháng 11/2022, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, Ursula von der Leyen, ước tính rằng Ukraine đã mất ít nhất 100.000 quân nhân trong cuộc xung đột với Nga. Sau đó, do sức ép từ những người ủng hộ Kiev, bà Leyen đã xóa bỏ các bình luận của mình.
Cao ủy Liên Hợp Quốc về Vấn đề giải giáp, Izumi Nakamitsu, cho biết ít nhất 7.100 dân thường đã thiệt mạng trong quá trình giao tranh giữa đôi bên kể từ tháng 2/2022. Nakamitsu nói: "Con số thực sự có lẽ cao hơn nhiều". Tư lệnh lực lượng quốc phòng Na Uy Eirik Kristoffersen ước tính con số thương vong dân thường ở Ukraine là 30.000 người.
Tại cuộc họp của Hội đồng châu Âu vào ngày 24/1, Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock phát biểu như sau: "Chúng ta (EU) đang phát động một cuộc chiến chống lại Nga, chứ không phải chống lại lẫn nhau". Bà Baerbock sau đó đã rút lại tuyên bố này.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đã nhấn mạnh: "Nếu ông Putin giành thế áp đảo, điều đó sẽ đồng nghĩa với thất bại cho không chỉ Ukraine mà còn cho tất cả chúng ta. Còn Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki thậm chí đi xa tới mức tuyên bố rằng việc đánh bại Nga là "ý nghĩa cuộc đời của người Ba Lan và người châu Âu".
Nhiều chính trị gia châu Âu được cho là nói lên sự thật sau khi đã nghỉ hưu. Cựu Thủ tướng Đức Merkel và cựu Tổng thống Pháp Hollande tiết lộ rằng các Thỏa thuận hòa bình Minsk 2014 và 2015 được ký chỉ để nhằm vũ trang cho Ukraine và giúp nước này có thêm thời gian hòa hoãn trước khi bước vào cuộc đối đầu quân sự đầy đủ với Nga.