Giờ đây mỗi khi nhắc tới những cuộc hôn nhân nổi tiếng của hoàng tộc Thanh triều, hậu thế vẫn thường truyền tai nhau nhiều giai thoại về đại hôn của Hoàng đế Đồng Trị - người con trai ruột do chính Từ Hi Thái hậu thân sinh.
Chiếu theo luật lệ thời nhà Thanh, chỉ có những vị Hoàng đế chưa từng thành thân trước khi kế vị thì mới có thể cử hành nghi thức đại hôn.
Cũng bởi vậy mà tính từ thời Thuận Trị - Khang Hi cho đến lúc Đồng Trị nối ngôi, vương triều này đã có tới gần 200 năm chưa từng được chứng kiến một buổi đại hôn long trọng nào như đám cưới của con trai Từ Hi.
Và vị Hoàng hậu có may mắn trở thành nhân vật chính trong sự kiện hiếm có này chính là A Lỗ Đặc thị - người con dâu cả danh chính ngôn thuận của TâyThái hậu.
Thế nhưng không ai có thể ngờ rằng, đại hôn long trọng này thực chất chính là khởi đầu của hàng loạt biến cố xảy ra trong cuộc đời vị Hoàng hậu đáng thương ấy.
Điều đáng nói nằm ở chỗ, hết thảy những bi kịch của Hoàng hậu A Lỗ Đặc thị và cả Đồng Trị đế đều bắt nguồn giữa mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu vốn dĩ đã "cơm không lành, canh không ngọt" với Từ Hi Thái hậu.
Có được con dâu vừa đẹp người vừa đẹp nết, vì sao Từ Hi vẫn thấy "chướng tai gai mắt"?
Tranh chân dung cặp phu thê Đồng Trị đế (bên trái) và Hoàng hậu A Lỗ Đặc thị.
Vào thời nhà Thanh, việc tuyển chọn thê thiếp cho Hoàng đế đều thông qua những cuộc tuyển tú gắt gao và nghiêm ngặt. Tới khi Đồng Trị kế vị, công cuộc chọn vợ cho vị vua này đã bắt đầu bằng kỳ tuyển tú kéo dài trong suốt 5 năm ròng rãi (từ năm 1868 đến năm 1871).
Cuối cùng, người con gái may mắn được lựa chọn vào ngôi vị trung cung vẫn đang để trống lúc bấy giờ chính là A Lỗ Đặc thị - một tiểu thư khuê các xuất thân trong dòng tộc rất có danh tiếng khi đó.
Hiếu Triết Nghị Hoàng hậu A Lỗ Đặc thị (1854 – 1875), là vị Hoàng hậu duy nhất của Thanh Mục Tông Đồng Trị Hoàng đế. Bà cũng là một trong 4 vị Hoàng hậu Đại Thanh xuất thân từ dòng dõi Mông Cổ, đồng thời là một trong số ít những người có cơ hội được hưởng quy chế tổ chức lễ đại hôn khi thành thân với nhà vua.
Gia tộc của A Lỗ Đặc thị thuộc Mãn Châu Tương Hoàng kỳ, nhưng vốn là Mông Cổ Chính Lam kỳ, địa vị trong triều lúc bấy giờ thực chất cũng không phải quá cao.
Tổ phụ của bà là Đại học sĩ Tắc Thượng A, ông ngoại là Trịnh Thân vương Đoan Hoa – trọng thần của Hàm Phong đế. Cha ruột của vị Hoàng hậu này là Sùng Khởi – Trạng nguyên Bát kỳ duy nhất của Thanh triều.
Bản thân A Lỗ Đặc thị lúc sinh thời cũng sở hữu tướng mạo đoan trang, khí chất thanh nhã, từ ngoại hình đến dáng vẻ đều toát lên sự xuất chúng của một khuê nữ tôn quý mang xuất thân danh gia vọng tộc.
Có giai thoại còn truyền lại rằng, A Lỗ Đặc thị chẳng những có học vấn thâm sâu mà còn sở hữu biệt tài dùng tay trái viết chữ vuông nên được rất nhiều người khen ngợi. Vì vậy cũng không có điều gì khó hiểu khi bà đã nhanh chóng lọt vào mắt xanh của Đồng Trị đế và có cơ hội được bước lên ngôi vị mẫu nghi thiên hạ.
Thực chất, khoảng thời gian Hoàng hậu A Lỗ Đặc thị nhập cung cho tới khi băng hà chỉ có vẻn vẹn 3 năm ngắn ngủi.
Thế nhưng trong suốt những ngày tháng ấy, cuộc sống của bà ở hậu cung gần như chẳng mấy khi có nổi sự bình yên, mà hết thảy nguồn cơn của bất hạnh đều bắt nguồn từ việc phải chung sống với người mẹ chồng khét tiếng là Từ Hi Thái hậu.
Chính việc phải chung sống với người mẹ chồng nổi tiếng cay độc như Từ Hi đã khiến cuộc sống hôn nhân của Hoàng hậu A Lỗ Đặc thị chẳng khác nào địa ngục.
Nhiều giai thoại dã sử có kể lại, A Lỗ Đặc Hoàng hậu có một cuộc sống hôn nhân không mấy vui vẻ, đặc biệt là mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu giữa bà và Từ Hi có tồn tại không ít hiềm khích.
Tương truyền rằng có lần Hoàng hậu A Lỗ Đặc từng nói:
"Tây Thái hậu (chỉ Từ Hi) chỉ là một phi tần, nhập cung qua cửa bên. Còn ta là Trung cung Hoàng hậu, được kiệu vào cung qua Đại Thanh môn và lễ đại hôn theo đúng di huấn của tổ tiên".
Đôn Thân vương Dịch Thông trong một lần can gián Từ Hi cũng đã thẳng thừng đề cập đến xuất thân thua kém của bà so với con dâu:
"Muốn phế người đi từ Đại Thanh môn vào, thì phải do người đi vào từ Đại Thanh môn quyết định".
Cả hai câu nói được dân gian lưu truyền trên đây đều đề cập đến phẩm cấp khác biệt giữa Từ Hi và con dâu.
Cụ thể thì A Lỗ Đặc Hoàng hậu được chọn là chính cung ngay từ ban đầu, được cử hành đại hôn và nhập cung bằng cách đi từ cổng chính của hoàng cung, được xem là chủ nhân chân chính của hậu cung.
Trong khi đó, Từ Hi dù là thân mẫu của Hoàng đế nhưng khi xưa cũng chỉ mang xuất thân là một phi tần thuộc hàng thứ thiếp, mà phi tần thời bấy giờ vốn không được cử hành đại hôn, thậm chí khi nhập cung cũng phải đi từ cửa phụ mà tiến vào.
Do đó rất có thể việc bị đụng chạm đến phẩm cấp này đã trở thành một trong những nguyên nhân khiến Từ Hi cảm thấy "chướng tai gai mắt" với người con dâu cả của mình.
Dù là trên phim ảnh hay ngoài đời thật, Từ Hi Thái hậu chưa bao giờ được coi là một người phụ nữ hiền lành, đức độ.
Bên cạnh đó, theo phân tích của một số học giả, việc Từ Hi bất mãn với con dâu thực chất bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó có 4 nguyên nhân chủ đạo dưới đây:
Thứ nhất, A Lỗ Đặc Hoàng hậu ngay từ ban đầu đã không phải là người con dâu vừa ý Từ Hi. Người do đích thân bà chọn là Phú Sát thị - con gái của viên ngoại lang Phượng Tú. Vị tiểu thư này xuất thân từ cùng một gia tộc với Phú Sát Hoàng hậu của vua Càn Long.
Thứ hai, ông ngoại của Hoàng hậu vốn là Trịnh Thân vương Đoan Hoa lại từng là kình địch và có thâm thù với Từ Hi. Chỉ tiếc rằng trong cuộc chính biến Tân Dậu, vị thân vương này đã bị Lão Phật gia quỷ kế đa đoan của Thanh triều thẳng tay trừ khử.
Thứ ba, A Lỗ Đặc thị vốn chưa từng nằm trong phe cánh của Từ Hi Thái hậu. Trong khi Từ Hi tìm mọi cách nâng đỡ cho Phú Sát thị thì đối thủ của bà là Từ An lại một mực ủng hộ A Lỗ Đặc thị.
Do đó việc Đồng Trị chọn A Lỗ Đặc thị làm Hoàng hậu chẳng những đã khiến cho Từ An thắng thế mà còn làm cho Từ Hi cảm thấy vừa tức giận lại vừa bất bình.
Những quái chiêu hành hạ con dâu của Lão Phật gia khét tiếng Thanh triều
Khi mới thành thân, Đồng Trị rất yêu thương và sủng ái A Lỗ Đặc Hoàng hậu, Tuy nhiên ngay tới chuyện vợ chồng của nhà vua cũng bị Từ Hi tìm cách xen vào và quản lý. (Ảnh minh họa).
Mặc dù chẳng có được một chút cảm tình của nào của mẹ chồng, thế nhưng sau khi thành thân, tình cảm của A Lỗ Đặc Hoàng hậu và Đồng Trị đế ban đầu rất mực khăng khít và mặn nồng.
Chỉ tiếc rằng mối quan hệ mẹ chồng nàng dâu căng thẳng giữa A Lỗ Đặc và Từ Hi cùng những áp lực nặng nề từ triều chính đã khiến Đồng Trị dần mỏi mệt với cuộc sống của mình. Sau nhiều lần bị mẹ ruột ép phải xa lánh vợ cả để gần gũi Huệ Phi Phú Sát thị, ông đã quyết định lánh xa hậu cung, chuyển tới sống một mình tại Càn Thanh cung.
Cũng kể từ đó, Đồng Trị dần bỏ bê triều chính và thường lén lút cùng hoạn quan trốn khỏi kinh thành vào ban đêm để đi đến thanh lâu mua vui với kỹ nữ. Hậu quả của những hành động này chính là việc nhà vua mắc trọng bệnh vào năm 1874.
Về căn bệnh lạ của vua Đồng Trị, Thanh triều một mực khẳng định với bách tính rằng ông bị mắc bệnh đậu mùa. Tuy nhiên nhiều lời đồn lúc bấy giờ đều cho rằng, vị vua trẻ này vì có cuộc sống quá phóng túng nên đã mắc phải bệnh giang mai.
Trong những ngày tháng mà Đồng Trị lâm bệnh, Từ Hi càng được dịp hành hạ người con dâu "chướng tai gai mắt" của mình.
Có lần vị A Lỗ Đặc thị đến thăm Hoàng đế muộn, bà đã mắng Hoàng hậu là kẻ "không trọng tình nghĩa vợ chồng".
Khi con dâu tận tâm chăm sóc, lau từng vết lở loét đầy mủ và máu trên cơ thể nhà vua, Từ Hi lại chì chiết bằng câu nói đầy mỉa mai:
"Tới lúc này mà còn giở trò quyến rũ, muốn hại chết chồng mình hay sao?".
Cho tới ngày nay, người đời vẫn thường cho rằng việc Đồng Trị đế trở nên sa đọa và mắc bệnh hoa liễu vốn là do Từ Hi can dự vào tình cảm vợ chồng của nhà vua. (Tranh minh họa).
Tương truyền rằng trong những ngày tháng lâm trọng bệnh, Đồng Trị từng nghe theo lời Hoàng hậu và viết chiếu thư muốn truyền ngôi cho Bối lặc Tải Trú.
Nào ngờ việc này tới tai Tây Thái hậu và khiến bà phẫn nộ vô cùng. Thậm chí, Từ Hi lúc bấy giờ còn cho rằng A Lỗ Đặc thị là một kẻ đầy toan tính. Bà khẳng định:
"Yêu phụ này chẳng lẽ muốn học đòi theo ta buông rèm nhiếp chính hay sao?".
Có giai thoại còn truyền lại rằng, vì quá tức giận trước sự việc trên, Từ Hi đã tìm đến tận tẩm cung Hoàng đế và nắm tóc Hoàng hậu, giáng cho con dâu một bạt tai ngay trước mắt mọi người.
Đối diện với tình thế ấy, A Lỗ Đặc thị phải kêu lên:
"Thần thiếp là Hoàng hậu danh chính ngôn thuận bước vào từ Đại Thanh môn, mong Thái hậu niệm tình mà nể mặt một chút".
Câu nói nhắc nhở đến sự khác biệt phẩm cấp càng khiến Từ Hi phẫn uất. Bà đã quát nạt con dâu của mình bằng một câu đầy móc mỉa và khiêu khích:
"Ngươi nói ngươi là Hoàng hậu bước vào từ Đại Thanh môn, phải chăng muốn châm chọc nói ta đây chỉ là một phi tử bước vào từ cửa trắc hay sao?".
Từ Hi thậm chí còn muốn cho người dùng nhục hình với đương kim Hoàng hậu, thế nhưng việc Đồng Trị phẫn uất mà hôn mê bất tỉnh rồi qua đời ngay trên giường bệnh đã khiến ý định hành hạ con dâu của bà phải dừng lại.
Sau khi Đồng Trị băng hà, Tây Thái hậu cũng chẳng thèm màng tới di chiếu của nhà vua, trực tiếp chỉ định cháu ngoại mình là Thuần thân vương Tải Điềm lên nối ngôi, sử cũ gọi là Quang Tự đế.
Về phần A Lỗ Đặc thị, bà cũng không được tôn làm Hoàng Thái hậu theo đúng phép tắc mà chỉ được sắc phong làm "Gia Thuận Hoàng hậu".
Cha ruột của Hoàng hậu lúc bấy giờ đã nhìn thấu được việc Từ Hi chĩa mũi nhọn vào con gái mình, liền ngậm ngùi khuyên A Lỗ Đặc thị quyên sinh theo Hoàng đế.
Tuy nhiên Thanh cung có một quy định cấm tần phi tự tử, phàm là người nào vi phạm thì phải chịu phơi thây ngoài đồng, tước đoạt mọi sắc phong, cha mẹ và dòng tộc đều bị biến thành nô tỳ hoặc chịu cảnh lưu đày.
Vì vậy, A Lỗ Đặc Hoàng hậu chỉ còn nước tuyệt thực mà chết. Thời điểm mà bà qua đời chỉ cách cái chết của Đồng Trị đế băng hà đúng 75 ngày. Người đương thời mỗi khi nhắc đến sự việc này vẫn thường cho rằng Từ Hi mới chính là người bức tử và khiến con dâu phải bỏ mạng.
Sau khi băng thệ, A Lỗ Đặc thị được truy phong làm Hiếu Triết Nghị Hoàng hậu và được hợp táng cùng vua Đồng Trị trong Huệ lăng.
Từ Hi chẳng những gây nên bi kịch cho cuộc đời của con dâu mà còn gián tiếp khiến con trai ruột của bà qua đời trong tức tưởi khi mới 18 tuổi.
Vốn dĩ, cặp vợ chồng thành thân vì tình yêu như Đồng Trị đế và A Lỗ Đặc Hoàng hậu có thể cùng nhau hưởng thụ cuộc sống sung túc nơi cung đình. Chỉ tiếc rằng họ đã bị dã tâm và những âm mưu thâm độc của người mẹ Từ Hi đẩy vào cảnh thê lương, bi kịch.
Giờ đây mỗi khi nhìn lại cuộc hôn nhân mở đầu thì tráng lệ huy hoàng nhưng lại kết thúc trong bi thảm, nuối tiếc của vị Hoàng hậu bất hạnh ấy, người đời lại không khỏi lắc đầu cảm thán bằng câu nói: "Vô tình nhất vẫn là nhà Đế vương".
Về phần người mẹ chồng cay độc Từ Hi, mặc dù đã loại trừ được con dâu và thanh trừng hết các đối thủ trên chính trường, thế nhưng ngay cả khi đã bước lên đỉnh cao quyền lực thì cuộc đời của bà vẫn bị xem là một chuỗi những bất hạnh.
Ngay cả khi đã hành hạ và bức tử con dâu, vị Thái hậu khét tiếng ấy vẫn chẳng được xem là người chiến thắng sau cùng. Để có được quyền lực tối thượng, Từ Hi chẳng những phải đánh đổi thanh xuân, danh tiếng mà còn phải hy sinh cả tình thân.
Tuy nhiên dù có được quyền hành cao tới đâu, có trải qua cuộc sống xa hoa tới mức nào, thì chung quy bà vẫn là một quả phụ bất hạnh, là một người mẹ mất con, là một nhà cầm quyền vĩnh viễn không có được nửa lời ca tụng của người đời...
*Dịch từ các báo nước ngoài