SOHA NEWS
Những ngày qua, câu chuyện về bản quyền phát sóng World Cup khiến người hâm mộ bóng đá Việt Nam như ngồi trên đống lửa. Chưa bao giờ viễn cảnh không thể xem giải túc cầu lớn nhất hành tinh trên sóng truyền hình quốc gia lại trở nên gần như thế với người Việt Nam sau những lời khẳng định liên tiếp từ VTV về việc "chưa có bản quyền".
Những người trong nghề từng thừa nhận, việc Việt Nam trở thành vùng trắng World Cup là khó có thể xảy ra, nhưng các đài truyền hình trong nước sẽ ngày càng khó khăn hơn để sở hữu bản quyền của giải đấu này, do cách thức "bán hàng" của FIFA nay đã khác xa với trước kia.
Thực tế, câu chuyện bản quyền World Cup ở Việt Nam chỉ nóng lên từ năm 2006 vì trước đó, năm 1998, người hâm mộ và nhà đài không gặp nhiều khó khăn để xem và sở hữu bản quyền chương trình này do giá mua từng rẻ như cho. Khi giải đấu diễn ra ở Pháp, bản quyền truyền hình chỉ là 40.000 USD, mức giá được xem là rất "tượng trưng" do quốc gia chủ nhà đã tài trợ phần lớn tiền bản quyền cho tất cả các nước nói tiếng Pháp.
Mọi chuyện đã trở nên rất khác vào năm 2006. Bên cạnh việc các quốc gia chủ nhà ngày càng cố gắng đẩy giá bán quyền World Cup lên mức cao hơn nhằm thu lại một phần chi phí bỏ ra, các hãng truyền hình tại Việt Nam cũng đua tranh nhiều hơn với nhau để trở thành đơn vị duy nhất được cấp bản quyền.
Cuộc chiến giành bản quyền năm 2006 mang lại chiến thắng cho FPT, với mức giá đồn đoán lên đến 3 triệu USD (đã bao gồm cả 800.000 USD tiền thuê vệ tinh từ một công ty do FIFA chỉ định). Nhưng người được sở hữu bản quyền World Cup khi đó cũng không thể vui mừng, khi phải chấp nhận những rủi ro cao với một khoản đầu tư khổng lồ.
Ngay sau khi trúng thầu vào tháng 9/2005, FPT đã phải trả toàn bộ phí bản quyền cho FIFA, nhưng phải đến tháng 6/2006, tức gần 1 năm sau đó, đài này mới có thể bán được quảng cáo. Quan chức của FPT khi đó than thở "chỉ mong thu đủ, chứ không dám lãi" từ phi vụ này.
Lựa chọn sau đó của FPT là dễ hiểu khi đài này bán đứt quyền phân phối lại cho VTV và HTV, với tổng mức giá là đúng 3 triệu USD (trong đó, VTV trả tới 2,1 triệu USD). Chuyện sau đó ai cũng biết, người Việt Nam vẫn được xem World Cup trên đất Đức và sự vụ bản quyền chỉ nóng trên truyền thông một thời gian ngắn.
Đến giải đấu năm 2010, câu chuyện về bản quyền World Cup trở nên nhợt nhạt bởi ngay vào tháng 5/2009 (trước giải đấu chính thức hơn 1 năm), VTV tuyên bố đã sở hữu bản quyền truyền hình tất cả các giải đấu thuộc hệ thống tổ chức của FIFA trong hai năm 2009 và 2010 tại Việt Nam. Mức giá năm 2010 được xem là rất mềm, khi VTV mua lại được của đối tác châu Á là đài Dentsu - Nhật Bản với số tiền phải chi chỉ 2,7 triệu USD.
Đến World Cup tại Brasil, VTV cũng trở thành đài truyền hình duy nhất mua được sóng sạch của FIFA, nhưng giá đã tăng rất cao, cùng với quá trình ồn ào khi cả 2 bên đều cứng rắn với mức giá đưa ra. Cuối cùng, bản quyền về tay đài quốc gia Việt nam với mức giá khoảng 7 triệu USD, thấp hơn so với con số 10 triệu được MP & Silva chào. Thời điểm đó, các chuyên gia cho rằng MP & Silva chấp nhận giảm giá bởi thời điểm khởi tranh đã tới gần, và đơn vị này cần hớt nốt các hợp đồng cuối để đạt được điểm hòa vốn.
Vào năm 2014, mức giá 7 triệu USD đã được xem là "trên trời" với các đài truyền hình Việt Nam, vì các giải đấu lớn, kéo dài tới 1 tháng rất khó đảm bảo thu đủ bù chi. Đó cũng là lý do, ngoài VTV, các nhà đài và công ty cung cấp dịch vụ truyền hình đều tỏ ra thờ ơ với bản quyền World Cup năm 2014.
Câu chuyện đến năm 2018 đã ở một nấc thang khác. FIFA không cần qua trung gian để bán bản quyền World Cup nữa vì đã có Infront Sports & Media là công ty sân sau của họ. Việc FIFA nắm quyền chủ động bán và bán với cách thức giữ giá là điều đã được dự đoán trước, và sẽ tạo ra tương lai ngày càng khó khăn hơn với các đài truyền hình không có tiềm lực tài chính cực mạnh. Thực tế đã cho thấy, năm nay, mức giá được chào bán lên tới 14 triệu USD, gấp đôi so với giá thực chi năm 2010, và gấp 350 lần so với năm 1998.