Nhóm điệp viên Culper Ring của nhà lập quốc Mỹ - Tướng George Washington có vai trò không nhỏ trong cuộc chiến lịch sử này. Đến thập niên 1930 người ta mới biết đến sự tồn tại của nó.
"Cha đẻ của ngành tình báo quân sự Mỹ" và nhiệm vụ chưa trọn
Năm 1755, cuộc chiến giành độc lập của 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ chống lại đế quốc Anh nổ ra. Trong thời kỳ đầu cuộc chiến với mục tiêu cuối cùng là tách khỏi đế quốc Anh, Tướng Washington, Tổng tư lệnh quân đội thuộc địa Bắc Mỹ, tiếp nhận thông tin tình báo từ nhiều nguồn khác nhau.
Dưới trướng Tướng Washington, có rất nhiều thanh niên tuổi trẻ xông xáo và đầy nhiệt huyết, họ xem cuộc đấu tranh vì tự do và độc lập của quê hương là ý nghĩa của cuộc đời mình nên sẵn sàng mạo hiểm thực hiện nhiệm vụ do thám các hoạt động của quân đội Anh. Nathan Hale là một trong số đó.
Chân dung điệp viên Nathan Hale.
Anh sinh ngày 6-6-1755 tại thị trấn Coventry, bang Connecticut. Khi cuộc chiến nổ ra, chàng giáo viên trẻ từng tốt nghiệp Đại học Yale với tấm bằng danh dự hạng nhất đã tình nguyện tham gia lực lượng dân quân ở Connecticut, mang hàm trung sĩ.
Nathan Hale đã khai thác được một số tin tức về tình hình bố trí và vũ trang của quân Anh, nhưng không may cho anh, hoạt động chưa lâu, Nathan đã bị người Anh tóm được. Viên chỉ huy quân cảnh Anh tên là Kanniham tra tấn Hale rất dã man.
Vì cắn răng chịu mọi đòn tra tấn, nhất quyết không khai báo điều gì nên Nathan bị treo cổ vào tháng 9-1776 khi anh mới 21 tuổi. Câu nói của Nathan Hale trước khi bị treo cổ đã trở thành bất hủ: "Tiếc là tôi chỉ có một cuộc đời để hy sinh cho đất nước tôi".
Người đầu tiên báo tin này cho quân Mỹ là một sĩ quan Anh, đại úy John Montressor thuộc quân đoàn công binh hoàng gia, sĩ quan tùy tùng của tướng William Haw. Anh ta vượt qua giới tuyến mặt trận sang phía Charm Plaince, bang New York với lá cờ trắng trên tay…
Có một thời gian tin về cái chết của Nathan Hale được giấu kín. Nhưng gần nửa năm sau, báo chí bắt đầu loan tin về cái chết bi thảm của Nathan Hale trong khi làm nhiệm vụ vì tổ quốc. Nathan Hale chính là hình mẫu của nhân vật trung tâm trong tiểu thuyết "Tên gián điệp" của nhà văn Mỹ nổi tiếng Fenimor Cooper.
Tuy điệp viên không mấy kinh nghiệm này gặp thất bại trong khi thực thi nhiệm vụ, nhưng nhiệt huyết và lòng ái quốc chân thành của anh đã được người đời sau tôn làm "cha đẻ của ngành tình báo quân sự Mỹ".
Không có nhiều nhà tình báo được dựng tượng đài vì cống hiến của họ cho đồng bào và tổ quốc mình. Nathan Hale là người như vậy. Tượng đài Nathan Hale được dựng tại thủ đô Washington.
Mặc dù Hale chẳng lập nên được kỳ tích đặc biệt nào nhưng tấm gương hy sinh của anh dưới tay quân Anh đã thổi bùng lên ngọn lửa tinh thần chiến đấu chống kẻ thù của lớp trẻ yêu nước Mỹ, và rất nhiều người trong số họ đã nối gót Nathan Hale.
Nhiều nhà nghiên cứu lịch sử tình báo cho rằng, Tướng Washington khi biết về cái chết của nhà tình báo trẻ tuổi đã đi đến những kết luận thực tiễn từ bi kịch này và quyết định thành lập cơ quan tình báo chuyên nghiệp, thu hút không chỉ những người yêu nước nhiệt huyết mà cả những thanh niên có các phẩm chất cần thiết khác như trí tuệ và mối quan hệ xã hội.
Nhóm điệp viên của Washington ra đời vào cuối năm 1778 khi trung úy Caleb Brewster ở Connecticut mạnh dạn đến gặp tướng Washington và ngỏ ý tình nguyện cung cấp những tin tức của quân Anh mà anh nắm được.
Brewster đã báo cáo cho Washington về tình hình chuyển quân của binh sĩ Anh tới Rhode Island và tình hình các chiến hạm Anh. Sau đó, tướng Charles Scott được chỉ định phụ trách Brewster và tuyển thêm điệp viên.
Những điệp viên trưởng thành trong cuộc chiến tranh giành độc lập
Cương vị chỉ huy nhóm điệp viên được chỉ định giao cho Benjamin Tolmedj, người được anh trai Inok và Robert Townsend - bạn đồng học của Nathan Hale tại trường đại học tiến cử.
Tại hậu phương của quân Anh, họ đã tổ chức một mạng lưới gián điệp hay có thể gọi là "chuỗi" theo cách nói của George Washington. Các mắt xích của chuỗi này được ngụy trang dưới mật danh "Samuel Culper" hay "Culper Ring" và được bảo mật rất tốt, mặc dù tình báo quân sự Mỹ thời đó chưa hề có chút kinh nghiệm nào.
Điệp viên Woodhol được gọi là "Samuel Culper cả", còn Townsend là "Samuel Calper út". Chỉ huy của chuỗi là viên đại tá mang mật danh "ngài John Bolton". Phải mất một thời gian thì thuộc hạ của Tướng Washington mới tuyển dụng được các điệp viên chính thức và lâu dài hoạt động phía sau chiến tuyến của đối phương.
Nhóm điệp viên Culper Ring hoạt động tích cực khi cuộc chiến vào giai đoạn cao trào. Nhiệm vụ của nhóm này là cung cấp các tin tức mật liên quan đến hoạt động của Lục quân Anh ở New York và các thuộc địa khác ở Mỹ. Lúc đó, thành phố New York là nơi đặt đại bản doanh của quân đội Anh và cũng là căn cứ cho các chiến dịch trong cuộc chiến tranh trên đất Mỹ.
Thủ lĩnh Washington đã tuyển Nathaniel Sackett và chỉ định một trong những người bạn của người này làm đầu mối liên hệ về mặt quân sự. Sackett đã sáng tạo cho nhóm một số phương pháp thu thập tình báo, trong số này có phương pháp duy trì liên tục một điệp viên nào đó bên trong lãnh thổ đối phương và thường xuyên liên lạc với người đó để thu nhận thông tin.
Một trong các phát hiện lớn nhất của Sackett là việc quân Anh đã chế tạo được các con thuyền đáy bằng để tiến công Philadelphia.
Washington cũng phân công thiếu tá John Clark đứng đầu một tổ chức tình báo ở Philadephia, sau khi Clark bị thương trong một cuộc đụng độ khi tiến hành theo dõi quân Anh ở Long Island. Điều không may là vết thương của Clark đã để lại những di chứng khá nghiêm trọng nên Clark không theo được yêu cầu của công việc.
Anna Strong, người chuyên sử dụng tín hiệu từ công việc giặt là để thông báo cho nhóm biết khi nào thì các điệp viên đơn lẻ có tin cần gửi đi.
Nếu như cô treo một chiếc váy lót màu đen trên dây phơi, điều đó nghĩa là có tin tình báo mới. Còn khi cô gắn vài chiếc khăn tay màu trắng cạnh chiếc váy lót kia là mật hiệu thông báo về vị trí mà người cung cấp tin trên muốn gặp gỡ cấp trên.
Anna Strong không phải là nhân vật nữ duy nhất tham gia vào Culper Ring. Phụ nữ thường đóng vai trò chỉ điểm, bao gồm cả các thân nhân của các nam điệp viên.
Một thành viên khác của nhóm này là Robert Townsend, được biết đến với mật danh Samuel Culper Jr. Ông có một hiệu may lớn ở thành phố New York và đó là cơ hội được tiếp cận các nguồn tin Anh.
Ông này ít có nguy cơ bị phía Anh nghi ngờ do cũng là cây bút thường xuyên cho một chuyên mục trên một tờ báo trung thành với Anh và đồng sở hữu một quán cà phê với một người thân Anh.
Khi có nhiều thành viên tham gia, nhóm Culper Ring bắt đầu xây dựng các phương pháp liên lạc tiên tiến hơn. Nhiều thành viên sử dụng các thông điệp đã được mã hóa ẩn giấu bên trong các tờ báo cũng như sử dụng mực tàng hình để che giấu thông điệp nằm giữa các dòng của một bức thư thông thường.
Họ cũng bắt đầu sử dụng bí danh và mã số. Mã số của Washington là 711. Người ta còn đồn rằng có một điệp viên nữ chỉ được nhắc đến bằng cái tên "điệp viên 355".
Hercules Mulligan là một nhân vật đáng lưu ý trong Culper Ring, do Alexander Hamilton (một chính khách nổi tiếng của Mỹ) tuyển. Mulligan từng cho Hamilton ở nhờ khi ông cần chỗ trú thân hồi đi học.
Mulligan có cơ hội tiếp cận nhiều nguồn thông tin từ phía Anh do ông kết hôn với con gái của một viên Đô đốc hải quân Anh và bản thân ông cũng từng tham gia một số thương vụ quan trọng.
Mulligan thường để cho người nô lệ của mình, tên là Cato, tham gia vào các điệp vụ. Chính Cato đã báo cho Hamilton về việc người Anh muốn bắt cóc và giết chết tướng Washington.
Sau khi Benedict Arnold đào tẩu sang phe Anh, Mulligan bị lộ và người Anh đã bắt giam ông trong gần 5 tháng. Sau đó, Mulligan được thả - điều này được Washington xem là sai lầm lớn của phe Anh.
Phải mãi tới thập niên 1930 người ta mới phát hiện ra sự tồn tại của nhóm gián điệp Culper Ring. Khi ấy những bức thư cũ tìm thấy trong nhà của gia đình Townsend cho thấy Robert Townsend và Samuel Culper Jr chỉ là một người.
Chiến dịch trả thù cho Nathan Hale
Các "Culper" còn đồng thời tiến hành các chiến dịch phản gián bên cạnh hoạt động tình báo, họ đã bắt và xử tử điệp viên Anh-thiếu úy Andre. Đây có thể coi như sự báo thù cho Hale.
Làng Ostrea Bay (Vịnh Con Sò) nằm cách trung tâm New York hai mươi dặm bị người Anh chiếm. Ngẫu nhiên, các sĩ quan cấp cao Anh đến đóng trong ngôi nhà thuộc sở hữu của Robert Townsend. Townsend có cô em gái tên là Sara, cũng gia nhập nhóm tình báo nhưng trong một thời gian dài không có dịp thể hiện mình trong cuộc chiến đấu chống quân Anh.
Một hôm, vào cuối tháng 8-1780, viên đại tá người Anh Simkow đã mời ông bạn tên Andre của mình tới dùng cơm tối. Khi dọn bàn ăn cho khách, Sara nhận thấy viên tùy phái bước vào và đặt lên tủ một lá thư, bên ngoài có dòng chữ "gửi John Anderson". Ông khách Andre cầm mở ra đọc rồi đút vào túi.
Sau đó cô nghe được câu chuyện của Andre với đại tá Simkow và hiểu đích xác họ nói đến việc chiếm đánh căn cứ West-Point lớn nhất của phía quân Mỹ với sự trợ giúp của những tên phản bội làm nội ứng. Các kho của căn cứ này là nơi cất giữ gần như toàn bộ vũ khí dự trữ của quân đội Mỹ.
Cần phải thông báo gấp tình hình với Robert Townsend lúc này đang ở New York. Sáng ngày hôm sau, Sara ra sức thuyết phục viên đại úy người Anh đang phải lòng cô là Daniel Jung phái người đến New York mua lương thực cho đại tá Simkow.
Như vậy người này nhất định sẽ phải đến cửa hàng anh trai của cô. Trong tập phiếu đặt hàng, cô gài vào một mẩu thư báo cho Robert chuyện về Andre, nội dung lá thư "John Anderson" và dự định chiếm căn cứ West-Point của người Anh.
Lá thư vừa đến tay Townsend, Culper Ring lập tức khởi động. Austin Row nhảy lên ngựa thẳng đường Long Island đến thị trấn Setoket, nơi có người bạn của anh đang sống. Vừa nhận tin người này lập tức ra bờ biển, nơi áo quần đang được chăng trên dây phơi.
Chỉ một chút thay đổi trên sợi dây - từ bờ bên kia anh chàng Caleb Brewster vội vã lên chiếc thuyền con chèo sang nhận tin rồi lập tức trở lại, không quên thông báo việc cập bến an toàn của mình bằng chiếc váy đỏ trên dây phơi.
Bruster lọt vào lãnh địa thuộc quyền kiểm soát của quân Mỹ và trao tài liệu cho chỉ huy nhóm tình báo. Trên cơ sở các tin tức đó, quân Mỹ đã làm phá sản chiến dịch chiếm West-Point của người Anh. Tuy tên phản bội là tướng Benedict Arnold đã chạy thoát, nhưng đồng bọn là John Anderson, tức Andre đã bị bắt đưa ra xét xử và bị treo cổ.
Khi trở thành tổng thống, George Washington mới hé lộ vài tình tiết như cuốn sổ kế toán do chính Washington ghi chép đã cho thấy các năm từ 1775-1781 ông đã chi cho tổ chức tình báo của mình tất cả là 17.617 dollars. Có những khoản chi phí liệt kê trong sổ là dành cho các "nhân vật vô danh" vì không thể tiết lộ tên của họ.