Những số liệu đáng chú ý
Mỹ đã cấm xuất khẩu chất bán dẫn do nước này sản xuất sang Nga, ngoại trừ vì những mục đích nhân đạo và trong những trường hợp đặc biệt, kể từ ngày 24/2/2022, ngay sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Động thái trên được thực hiện nhằm làm suy yếu năng lực quân sự của Nga bằng cách cắt đứt khả năng tiếp cận với nguồn cung chất bán dẫn của nước này. Đó là các vi mạch điện tử, vốn là thành phần thiết yếu trong các tên lửa, xe tăng, UAV và chiến đấu cơ phục vụ cho các chức năng của hệ thống dẫn đường, radar và thiết bị cảm ứng hình ảnh ban đêm. Các nhà sản xuất Mỹ có thị phần lớn trên thị trường các sản phẩm hiệu suất cao này.
Ảnh minh họa: AP
Tuy nhiên, Nga vẫn tiếp tục nhận được các vi mạch điện tử qua các con đường xoay vòng khác nhau với một tỷ lệ lớn qua các nhà kinh doanh nhỏ ở Hong Kong và Trung Quốc.
Để phát hiện ra những con đường này, Nikkei đã thu thập dữ liệu hải quan của Nga từ công ty nghiên cứu Ấn Độ Export Genius và xem xét các hồ sơ nhập khẩu chất bán dẫn từ 24/2 - 31/12/2022.
Những dữ liệu trên cho thấy có 3.292 giao dịch trị giá ít nhất 100.000 USD mỗi giao dịch và 2.358 trong số đó, chiếm khoảng 70%, là các sản phẩm của các nhà sản xuất vi mạch điện tử Mỹ như Intel, Advanced Micro Devices, Texas Instruments cùng nhiều công ty khác. Tổng giá trị các giao dịch này là ít nhất 740 triệu USD.
Trong số các giao dịch trên, 1.774 trong số đó, chiếm khoảng 75%, được vận chuyển từ Hong Kong (Trung Quốc) hoặc Trung Quốc đại lục và nhiều nhà vận chuyển là các công ty vừa và nhỏ, với một số công ty được thành lập sau khi xung đột ở Ukraine nổ ra. Giá trị của những giao dịch này là 570 triệu USD.
Trong cùng kỳ năm 2021, dữ liệu hải quan cho thấy có khoảng 230 hợp đồng xuất khẩu vi mạch điện tử giá trị cao từ Hong Kong và Trung Quốc đại lục tới Nga với tổng giá trị chỉ 51 triệu USD.
Sự gia tăng gấp 10 lần này chỉ là một khía cạnh đáng chú ý từ những dữ liệu trên. Một điểm nữa là giá cả của một số sản phẩm. Trong một trong những hợp đồng đắt giá nhất, công ty Agu Information Technology của Hong Kong đã vận chuyển vi mạch của Intel sang Nga với giá trị mỗi vi mạch là hơn 10.000 USD.
Theo Viện Tài chính Quốc tế, nhập khẩu mạch điện tử và chất bán dẫn của Nga từ tháng 1 - 9/2022 tăng 36% so với năm ngoái.
Linh kiện Mỹ đến Nga như thế nào?
Mức giá của các sản phẩm trên đã phần nào cho thấy mức độ tiên tiến của các vi mạch mà Nga đang tìm kiếm.
"Số lượng lớn chất bán dẫn với hiệu suất cao là nguyên liệu cần thiết để kiểm soát các tên lửa và hệ thống phòng không", Junichi Nishiyama, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Kỹ thuật tương lai chuyên nghiên cứu về công nghệ quốc phòng cho hay.
Trong số các sản phẩm giá trị cao được ghi nhận trong dữ liệu xuất khẩu bao gồm các vi xử lý từ Intel và AMD; FPGA từ Xilinx cũng thuộc AMD. FPGA là một loại mạch tích hợp có thể lập trình và viết lại, chủ yếu được sử dụng trong tên lửa.
Các đợt vận chuyển được ghi nhận trong dữ liệu xuất khẩu cũng bao gồm chip từ Analog Devices, Texas Instruments và On Semiconductor - các công ty chuyên sản xuất chất bán dẫn chất lượng cao để ứng dụng vào công nghiệp; cùng với các thành phần vi mạch tần số vô tuyến chất lượng cao từ Qorvo.
Texas Instruments, Analog Devices và On Semiconductor đều khẳng định với Nikkei rằng họ không bán các sản phẩm cho Nga hay các quốc gia bị trừng phạt, cũng như tuân thủ mọi quy định của pháp luật, bao gồm cả các lệnh kiểm soát xuất khẩu của Mỹ.
Mặc dù các nhà sản xuất chip và các đơn vị phân phối đối mặt với sự kiểm tra nghiêm ngặt từ các nhà chức trách Mỹ nhưng vẫn còn vô số các nhà kinh doanh nhỏ, bao gồm các công ty 1 thành viên hoặc các doanh nghiệp mới thành lập gần đây - vốn rất khó để kiểm soát.
Vào tháng 6/2022, Bộ Thương mại Mỹ đã áp trừng phạt lên công ty điện tử Sinno Electronics và các công ty khác có trụ sở tại Hong Kong vì "liên quan đến việc hỗ trợ quân sự Nga".
Tuy nhiên, Nikkei cho biết hầu hết các công ty trong danh sách điều tra của họ đều không nằm trong danh sách trừng phạt của Mỹ.
"Chúng tôi đã trừng phạt hơn 500 công ty và sẽ tiếp tục theo dõi họ trong sự phối hợp với các quốc gia khác", Bộ Thương mại Mỹ trả lời với Nikkei khi được hỏi về việc thực hiện các biện pháp trừng phạt Nga .
Benjamin Kostrzewa, một cựu quan chức tại Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ, hiện là một luật sư về thương mại quốc tế tại Hong Kong giải thích tại sao việc thực hiện trừng phạt không dễ dàng.
"Các công ty thương mại nhỏ ở Hong Kong và những nơi khác có thể tiếp tục vận hành bằng những cái tên mới ngay cả khi họ là mục tiêu bị trừng phạt"./.