Vũ khí "về hưu" bất ngờ tái xuất
Kể từ khi cuộc xung đột toàn diện tại Ukraine nổ ra vào đầu năm 2022, Nga đã tăng cường đáng kể các đợt tập kích bằng tên lửa hành trình và đạn đạo. Trong đó, Iskander-M nổi lên như một trong những "mũi đinh ba" chủ lực nhờ khả năng tấn công chính xác, linh hoạt, có thể xuyên phá phòng thủ hiện đại.
Tuy nhiên, trước khi sản xuất số lượng Iskander-M đủ lớn và trước khi nhận được tên lửa KN-23 từ Triều Tiên vào năm 2024, Nga buộc phải "đào mộ" những hệ thống tên lửa cũ, mà nổi bật là Tochka-U, để duy trì sức mạnh hỏa lực tầm ngắn trên chiến trường Ukraine.
Tochka-U từng là một biểu tượng sức mạnh của pháo binh tên lửa Liên Xô từ thập niên 1970, được tái kích hoạt và đưa tới mặt trận vào giữa năm 2022. Truyền thông Ukraine từng ghi nhận các đoàn tàu chở hệ thống Tochka tiến vào thành phố Melitopol bằng đường sắt, dấy lên lo ngại về làn sóng tập kích đạn đạo mới.
Lý do Tochka-U được "gọi lại chiến tuyến"
Khác với các hệ thống hiện đại như Iskander-M (tầm bắn 500km) hay KN-23B của Triều Tiên (tầm bắn 800km), Tochka-U chỉ đạt tầm tối đa khoảng 200km. Đây là điểm yếu lớn nếu so với yêu cầu tác chiến hiện đại. Tuy nhiên, lợi thế của Tochka-U nằm ở tính cơ động, thời gian chuẩn bị phóng rất ngắn nhờ sử dụng nhiên liệu rắn và chi phí khai hỏa thấp, cực kỳ phù hợp cho những mục tiêu cận chiến tuyến, hoặc trong bối cảnh cần tiết kiệm vũ khí chiến lược.
Giới phân tích cho rằng, việc tiêu hao kho Iskander-M sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng lực răn đe nếu chiến sự lan rộng ra NATO. Trong khi đó, Tochka-U dù đã bị loại biên chính thức từ năm 2017, lại trở thành lựa chọn tối ưu cho những cuộc tập kích tầm trung trong nội địa Ukraine.
Điều này cũng phản ánh rõ trong việc Nga sử dụng ồ ạt các loại tên lửa hành trình lỗi thời như Kh-22, vốn cũng từng bị lên kế hoạch loại biên. Cả hai đều đại diện cho chiến lược "dọn kho" hợp lý, tiết kiệm tên lửa hiện đại để dành cho các kịch bản lớn hơn, đồng thời tận dụng triệt để các vũ khí đã có sẵn.
Tochka vẫn đủ sức gieo rắc sát thương
Mặc dù đã có tuổi đời gần 50 năm, Tochka-U vẫn được đánh giá cao về khả năng tác chiến. Đây là một trong những tên lửa đạn đạo chiến thuật đầu tiên tích hợp hệ thống dẫn đường quán tính chính xác, cho phép đánh trúng mục tiêu ở cự ly xa với sai số nhỏ.
Việc tái sử dụng Tochka-U không đòi hỏi nguồn lực lớn, bởi hệ thống vận hành và bảo trì của nó vẫn được đánh giá là phù hợp với điều kiện hậu cần hiện tại. Nhiều chuyên gia quân sự nhận định, nếu mục tiêu là sở chỉ huy, kho đạn hay sân bay tiền phương, Tochka-U vẫn có thể tạo ra hiệu quả răn đe mạnh mẽ.
Dù vậy, lượng tên lửa này có thể không còn nhiều. Một phần kho tên lửa được cho là đã chuyển giao cho Syria trong giai đoạn 2010 để chống khủng bố. Đáng tiếc, hầu hết đã bị Israel phá hủy trong các đợt không kích vào tháng 12/2024. Nga và Ukraine cũng đều đã tiêu hao đáng kể kho Tochka-U trong các năm đầu chiến sự.
Khi "lịch sử" quay lại chiến trường
Tochka-U là minh chứng rõ ràng cho triết lý tác chiến của Nga trong xung đột hiện đại, kết hợp vũ khí mới và cũ, vừa để tối ưu chi phí vừa duy trì áp lực hỏa lực liên tục. Dù bị xem là "cổ lỗ sĩ" trong mắt phương Tây, Tochka-U vẫn chứng tỏ vai trò không thể thay thế trong giai đoạn Nga thiếu hụt các tên lửa chiến thuật hiện đại.
Tình trạng này có thể kéo dài đến khi Nga hoàn tất tăng sản lượng Iskander-M hoặc nhận đủ KN-23 từ phía Triều Tiên. Còn hiện tại, các hệ thống Tochka-U vẫn tiếp tục cất cánh từ đâu đó ở tiền tuyến và Ukraine chưa thể xem thường "lão tướng" này.
(Theo Military Watch)