Khi trả lời phỏng vấn của kênh phát thanh của báo Kommersant ngày 6.8, Thủ tướng Medvedev nói: “Nếu Gruzia gia nhập NATO thì sẽ gây ra một cuộc xung đột khủng khiếp, và không rõ tại sao NATO lại cần làm thế”.
Vài tuần trước, trong cuộc họp kín với các nhà ngoại giao Nga ở Moscow, Tổng thống Vladimir Putin cũng cảnh cáo NATO chớ nên lập quan hệ thân cận với Ukraine và Gruzia, nói chính sách này là “vô trách nhiệm” và NATO sẽ phải nhận những hậu quả.
Vị Tổng thống tuyên bố:
“Chúng tôi sẽ phản ứng thích đáng với những động thái hung hăng đó, vốn trực tiếp đe dọa Nga. Các đồng nhiệm của chúng ta đang cố gắng leo thang tình hình, tìm cách đưa Ukraine, Gruzia vào quỹ đạo của NATO. Họ nên nghĩ tới khả năng phải lãnh nhận hậu quả vì chính sách vô trách nhiệm này”.
Dân Nga quy trách nhiệm cho lãnh đạo Gruzia gây ra chiến tranh
Cuộc chiến tranh Nga-Gruzia 2008 xảy ra vào lúc ông Putin-ở vai trò Thủ tướng Nga-đang dự Olympic mùa hè Bắc Kinh, quyền điều hành thuộc về Tổng thống Medvedev.
Lúc đó vào tối 7.8, quân Gruzia tấn công tỉnh Nam Ossestia đòi ly khai, nhưng hai hôm sau, quân Nga chiếm lại tỉnh này và xông qua biên giới chiếm đóng một phần đất lớn của Gruzia, nhanh chóng đánh bại quân Gruzia và thậm chí đe dọa chiếm cả thủ đô Tbilisi của nước này.
Đó là cuộc can thiệp quân sự đầu tiên của quân đội Nga, từ sau lần Liên Xô đưa quân tình nguyện qua Afghanistan đánh quân Hồi giáo cực đoan. Cuộc chiến kéo dài năm ngày đến ngày 12.8, Nga chấp thuận kế hoạch ngưng bắn do Tổng thống Pháp lúc đó là ông Nicolas Sarkozy làm trung gian.
Nga rút quân nhưng đến ngày 26.8, Nga công nhận Abkhazia và Nam Ossetia ly khai khỏi Gruzia là hai quốc gia độc lập, đưa quân Nga đến gìn giữ hòa bình cho đến nay.
Nga cũng phô trương sức mạnh quân sự suốt năm ngày, nhằm thể hiện sẵn sàng dùng vũ lực bảo vệ quyền lợi ở khu vực mà Moscow cho là trong tầm ảnh hưởng.
Quân Nga mừng thắng trận trước cửa ngõ Tbilisi - Ảnh: TASS
Nhưng hai đồng minh thân cận của Nga, Belarus và Kazakhstan từ chối công nhận hai vùng này độc lập. Gruzia và phương Tây vẫn xem hai tỉnh này thuộc lãnh thổ của mình và cáo buộc Nga chiếm đóng trái phép.
Từ đó, các chính khách muốn Gruzia gia nhập NATO, và năm 2008, lãnh đạo NATO hứa sẽ có lúc Gruzia và Ukraine sẽ được kết hợp với khối liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu này. Vấn đề là theo quy định NATO, các nước đang có tranh chấp lãnh thổ thì không thể gia nhập NATO.
Theo Trung tâm thăm dò dư luận độc lập Levada hôm 6.8, cuộc thăm dò của trung tâm từ ngày 25 đến 29.7 với 1.600 dân Nga ở 52 vùng có kết quả sau: 34% số người dân Nga được hỏi chỉ trích lãnh đạo Gruzia đã gây ra cuộc chiến tranh với Nga. 24% cáo buộc Mỹ và NATO kích động cuộc chiến này.
Chỉ có 8% quy trách nhiệm Nga gây ra cuộc chiến, trong khi đa số khẳng định Nga “đã cố gắng hết sức để tránh đổ máu”.
Lãnh đạo Levada, ông Lev Gudkov nói với báo Kommersant: sau cuộc chiến, giới truyền thông Nga bị hạn chế đưa tin cả tích cực lẫn tiêu cực về Gruzia, nên “18% số người được hỏi cho biết lần đầu tiên nghe nói về cuộc chiến này, trong khi 56% nói “có nghe một số chuyện về cuộc chiến”.
Ông Gudkov cũng nói công tác tuyên truyền chống Gruzia, và sự thiếu thông tin hậu chiến từ Gruzia đã định hình dư luận Nga ngày nay: “Từ khi giới truyền thông đưa tin về cuộc chiến ở Ukraine, người dân bắt đầu quên cuộc chiến tranh 2008”.
Tù binh Gruzia - Ảnh: TASS
Bộ phim tài liệu chỉ trích Tổng tư lệnh Medvedev
Vào năm 2012, nhân dịp kỷ niệm 4 năm cuộc chiến tranh Nga-Gruzia, một đoạn phim video tải lên mạng YouTube, cho biết cựu tướng Yury Baluyevsky chỉ trích việc Tổng thống Medvedev xử lý tệ cuộc chiến này.
Trong đoạn phim video “Ngày thất bại của cuộc chiến”, cựu tướng Baluyevsky cùng Marat Kulakhmetov (cựu chỉ huy quân Nga gìn giữ hòa bình ở Nam Ossetia) nói ông Medvedev chỉ hành động sau khi có sự “đôn đốc” của ông Putin, và việc ông lưỡng lự ra lệnh cho quân Nga phản công trễ khiến hàng trăm người chết oan.
Ông Baluyevsky nói nếu ông Medvedev hành động theo đúng kế hoạch của Bộ tổng tham mưu thì nhiều mạng sống được cứu. Baluyevsky nói: “Tôi tin là trước khi có cú hích của Vladimir Vladimirovich ở Bắc Kinh, một số người không dám hành động”.
Đoạn phim gọi “Sự hèn nhát của Medvedev làm chết 1.000 người”, được một người có tên Aslan Gudiyev đưa lên YouTube ngày 5,8. Không thể biết rõ ai đứng sau đoạn phim. Lãnh đạo Nam Ossetia phủ nhận các thông tin rằng kênh TV nhà nước của họ đã làm phim này.
Người phát ngôn Leonid Tibilov của Tổng thống Gruzia cho rằng đoạn phim do TV Center quay. Kênh này của Tòa thị chính Moscow. Nhưng TV Center phủ nhận.
Ông Medvedev nói ông chỉ xem vài cảnh trong đoạn phim, nói có thể đây là chuyện trả thù cá nhân, do ông từng cách chức tướng Baluyevsky hai tháng trước cuộc chiến.
Ông phàn nàn trong thời gian làm ủy viên Hội đồng An ninh quốc gia, tướng Baluyevsky “không bao giờ hé môi” về cuộc chiến, và “rõ ràng ông ta chỉ nói khi đã rời khỏi Hội đồng”.
Ông Medvedev còn khẳng định khi ở vai trò tổng tư lệnh quân đội liên bang Nga, ông đã nhanh chóng ra lệnh tung quân đánh Gruzia kịp thời nhằm tránh tổn thất lớn về nhân sự: “Tối 7.8 rạng 8.8, khi quân Gruzia bắt đầu tấn công, tôi chỉ nói chuyện với Bộ trưởng Quốc phòng Serdyukov và Bộ Ngoại giao. Tôi ra lệnh cho Bộ trưởng phải bắn trả lúc 4 giờ sáng”.
Trước đó, ông Medvedev nói lệnh của ông được ban 2 giờ rưỡi sau khi quân Gruzia đánh Nam Ossetia.
Người phát ngôn Dmitri Peskov của Tổng thống Putin ủng hộ ông Medvedev, khẳng định đoạn phim trên nhằm gây mất đoàn kết và nhấn mạnh mọi quyết định hoạt động quân sự là trách nhiệm của tổng tư lệnh, lúc đó là Tổng thống Medvedev.
Ông Putin nói quyết định tung quân là một quyết định khó khăn, và cho biết ông đã gọi điện thoại hai lần cho Tổng thống Medvedev vào ngày 7 và 8.8.2018 để bàn về cuộc chiến này. Ông Medvedev nhấn mạnh rằng hai ông không nói chuyện với nhau trước 18 giờ tối 8.8.
Thời đó còn có tin ông Putin gặp Tổng thống Mỹ George Bush ở Bắc Kinh, và đã thông tin cho ông Bush biết về việc Gruzia khiêu chiến.
Năm 2014, quân Nga thực hiện cuộc sáp nhập bán đảo Crimea nhằm phản ứng các chính khách thân phương tây nắm quyền lực ở Ukraine, sau cuộc nổi dậy lật đổ Tổng thống thân Nga Viktor Yanukovych.
Tiếp đó, Nga cử quân ủng hộ quân ly khai trong cuộc chiến ở đông Ukraine mà cho đến nay đã khiến hơn 10.000 người chết.
Nga "dạy" bài học cho các nước Liên Xô cũ
10 năm sau cuộc chiến tranh Gruzia, Nga vẫn có thái độ cứng rắn với láng giềng, trong khi sự bất đồng giữa Nga với phương Tây tiếp tục gia tăng.
Dù quân Nga không công khai tham chiến, Ukraine và các nước phương Tây vẫn cáo buộc Điện Kremlin cấp tiền và vũ khí cho quân ly khai ở đông Ukraine.
Nga đã phủ nhận sự cáo buộc, và bày tỏ sự phẫn nộ, không muốn hai nước láng giềng Ukraine-Gruzia tham gia một khối quân sự thù địch là NATO.
Nhà phân tích Konstantin Kalachev nói: “Ở Nam Ossetia, Nga đã dạy một bài học cho các nước thuộc Liên Xô cũ, rằng họ chớ nên theo đuổi một mô hình phát triển khác hẳn. Nga cần làm rõ rằng các giải pháp hành động của họ đang mở rộng, và phương Tây chớ nên có phản ứng nhạy cảm với các hành động của Nga”.
Ông Kalachev còn nói Gruzia là “nỗ lực đầu tiên” để định hình tương lai chính sách Nga: “Nếu không có hoạt động ở Nam Ossetia thì không thể xảy ra vụ sáp nhập Crimea”.