SOHA NEWS
"Bồi thường oan sai thế nào cũng bị lên án"
Cho ý kiến vào Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước vào chiều nay tại Quốc hội, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho rằng, thực tế theo Luật Bồi thường Nhà nước cũ thì chủ yếu bồi thường trong lĩnh vực tư pháp hình sự, oan sai.
"Còn trong lĩnh vực dân sự, hành chính là chưa có, thế nên giờ chúng ta mở thêm cả các quyết định hành chính nữa thì tôi thấy thực ra đây là phạm vi chúng ta chưa có kinh nghiệm", ông Bình nói và cho rằng do đó dù đã đưa vào luật, nhưng hướng dẫn để đi vào cuộc sống còn bất cập.
Riêng về bồi thường trong lĩnh vực hình sự, theo ông Bình, dù đã làm nhiều năm nay và có kinh nghiệm nhưng vẫn có khó khăn.
"Tôi theo dõi mấy vụ án oan sai thì thực sự mình bồi thường theo kiểu nào cũng bị lên án. Nếu bồi thường theo đúng quy định của luật được Bộ Tài chính hướng dẫn thì phải có đầy đủ giấy tờ, xác nhận chi tiêu cho việc này, việc kia.
Nếu làm đúng hướng dẫn của Bộ Tài chính thì chắc chắn bồi thường không được có bao nhiêu. Lúc đó, dư luận lại lên tiếng.
Ví dụ như vụ ông Huỳnh Văn Nén ở Bình Thuận làm đúng quy định của Bộ Tài chính thì dư luận lại đặt ra câu hỏi là sao mười mấy năm lại chỉ có bấy nhiêu", ông Bình chia sẻ.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cũng đặt lại vấn đề, nếu số tiền bồi thường quá nhiều thì cũng có một luồng dư luận khác lên án tại sao tiền của Nhà nước mất như thế, ví dụ như vụ ông Chấn.
"Trên thực tế, khi vận dụng luật có hướng dẫn bao nhiêu cũng không đủ, bởi có những khoản không thể nào mà chứng cứ hóa được, ví dụ như thiệt hại về danh dự, sức khỏe, tinh thần. Đây là câu chuyện không có định lượng và tùy theo sự vận dụng.
Người thì nói như thế này nên phải vận dụng nhiều, người thì nói tạo ra sự tùy nghi, cho nên các cơ quan thi hành bị đặt vào tình thế cực kỳ nan giải. Riêng trong lĩnh vực hình sự thôi đã khó như thế mà ra lĩnh vực hành chính thì thước đo mênh mông như thế nào?
Đó là áp lực mà chúng tôi phải giải quyết vấn đề của ông Chấn, ông Nén, ông Thêm, các căn cứ rất khó", ông Bình nêu.
Đề xuất lập quỹ bồi thường oan sai
Trong nhiều vụ việc, khi thỏa thuận bồi thường không được lúc đưa nhau ra tòa thì căn cứ xác định cũng hết sức khó khăn.
Cho nên, theo ông Bình, dự án luật này tương đối nhiều điều nhưng để giải quyết tất cả bài toán của thực tiễn đặt ra thì chưa được và để làm được cần phải có nhiều văn bản dưới luật hướng dẫn.
Một vấn đề khác là dự thảo luật mới đặt ra việc thu hồi tiền bồi thường, tuy nhiên, thu hồi của ai thì việc này chưa được giải quyết.
"Tôi nói một vụ án oan của ông Chấn hay ông Nén là lỗi tổng hợp, có lỗi của điều tra viên, kiểm sát viên và của tòa án, bây giờ anh thu hồi thì không thể nói là lỗi của mình tòa.
Luật trước thì chúng ta làm một việc là nếu lỗi ở giai đoạn điều tra thì điều tra phải đền, cơ quan điều tra phải đền, xử lý điều tra viên. Nếu như ở giai đoạn truy tố thì Viện Kiểm sát phải đền, xử lý kiểm sát viên. Nếu như ở giai đoạn xét xử thì tòa án phải đền, thẩm phán bị kỷ luật.
Ở đây có thể hiểu là ông bị kỷ luật phải đền, nhưng giai đoạn tố tụng sau lại chịu ảnh hưởng, trách nhiệm của giai đoạn trước, nên khi tham gia góp ý dự thảo luật, chúng tôi có đề nghị nhưng chưa được tiếp thu.
Tôi đề nghị ở giai đoạn điều tra, cơ quan điều tra phải đền, xin lỗi, ông điều tra viên phải bị kỷ luật. Nhưng giai đoạn truy tố thì ông Viện Kiểm sát phải xin lỗi, bồi thường, nhưng xử lý kỷ luật phải xử lý cả kiểm sát viên, điều tra viên.
Đến giai đoạn xét xử, ông tòa phải xin lỗi, bồi thường nhưng phải xử lý cả 3 ông này. Phải chịu trách nhiệm thế chứ ông cứ làm xong rồi chuyển, rồi vô can là không công bằng.
Đây là sản phẩm chung của các quá trình. Khi xét thưởng huân chương chưa chắc ông tòa, viện được huân chương, nhưng kỷ luật giai đoạn nào thì chỉ có một ông", Chánh án nói thêm.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cũng nêu rõ, 10 năm mới có vụ ông Chấn, 17 năm mới có vụ ông Nén nên việc lập riêng một cơ quan để chuyên làm về vấn đề bồi thường oan sai cần phải cân nhắc rất kỹ, nhất là trong điều kiện đang giảm biên chế.
Về vấn đề tiền đâu để bồi thường oan sai, ông Bình cũng nêu ý kiến của dư luận và Quốc hội cũng đặt ra, tiền của nhân dân đóng không phải để chi trả cho chuyện sai của các cơ quan điều tra, tố tụng làm sai.
"Một vụ ông Chấn bồi thường mấy tỷ đồng, bây giờ các anh làm sai lại bảo nhân dân bỏ ra thì đây là câu chuyện rất nhức nhối.
Thế giới thì người ta làm một việc mà cơ quan tòa án chúng tôi cũng đã nêu đó là lập ra quỹ từ các khoản tiền thu được từ buôn lậu, tham ô, ma túy... và lấy tiền đó để trả cho bồi thường.
Việc làm này sẽ không phải lấy tiền thuế của dân và nhiều nước đã làm được...", ông Bình đề xuất và mong Quốc hội sẽ xem xét.