"Cầu lửa" giữa sa mạc Pilbara
Theo The Guardian, vào khoảng 2 giờ chiều thứ Bảy (17/10), các công nhân tại khu vực khai khoáng gần thị trấn Newman (bang Tây Australia) phát hiện một "quả cầu lửa" khổng lồ lao từ bầu trời xuống, kéo theo luồng khói trắng dày đặc. Khi chạy lại gần, họ thấy một khối kim loại cháy rụi, to gần bằng thân người, nằm chỏng chơ giữa cát đỏ.
Những hình ảnh đầu tiên ghi lại cho thấy vật thể đã cháy đen, vỏ ngoài bong tróc, cấu trúc bằng sợi carbon vốn là loại vật liệu thường dùng trong bình nhiên liệu hoặc thùng áp suất của tên lửa. Lực lượng Cảnh sát Tây Australia nhanh chóng phong tỏa hiện trường và phối hợp với Cơ quan Vũ trụ Australia (ASA), cùng Sở Cứu hỏa và Cứu nạn bang, để tiến hành điều tra.
Các công nhân tại khu vực khai khoáng gần thị trấn Newman phát hiện một "quả cầu lửa" lao từ bầu trời xuống, kéo theo luồng khói trắng dày đặc. (Ảnh: The Guardian)
"Chúng tôi nghi ngờ đây là mảnh vỡ của tầng thứ tư tên lửa Jielong-3 (Smart Dragon-3) do Trung Quốc phóng vào quỹ đạo hôm 24/9", tiến sĩ Alice Gorman, nhà khảo cổ học không gian tại Đại học Flinders, chia sẻ với The Guardian.
Bà cho biết: "Nếu đúng là mảnh của tên lửa Jielong, thì nó đã bay quanh Trái Đất gần một tháng trước khi bất ngờ rơi xuống. Không có dấu hiệu nào cho thấy nó sắp tái nhập khí quyển, đó là lý do vụ việc khiến nhiều người sửng sốt".
Rác vũ trụ đang trở thành mối họa thường nhật
Theo News.com.au, đây không phải lần đầu tiên mảnh vỡ không gian rơi xuống lãnh thổ Australia. Năm 2022, các mảnh của tên lửa SpaceX cũng từng rơi xuống bang New South Wales. Tuy nhiên, vụ việc lần này gây chấn động bởi vật thể vẫn còn bốc khói khi chạm đất, và rơi đúng vào khu vực có người làm việc là điều cực kỳ hiếm gặp.
Bà Gorman nhấn mạnh: "Những sự cố kiểu này không còn là ngoại lệ, mà đang trở thành dấu hiệu đáng lo ngại cho thấy lượng rác vũ trụ quanh Trái Đất đã vượt quá mức kiểm soát".
Lực lượng Cảnh sát Tây Australia nhanh chóng phong tỏa hiện trường và phối hợp với Cơ quan Vũ trụ Australia (ASA), cùng Sở Cứu hỏa và Cứu nạn bang, để tiến hành điều tra. (Ảnh: Perthnow)
Theo bà, trong thập niên qua, số lượng vệ tinh và tên lửa phóng lên quỹ đạo tăng gấp nhiều lần, nhưng không phải cơ quan nào cũng có kế hoạch xử lý sau khi chúng hoàn thành nhiệm vụ. "Khi các tầng tên lửa hoặc vệ tinh không được điều khiển quay lại đúng cách, chúng có thể trôi dạt nhiều tháng trên quỹ đạo, rồi rơi xuống bất cứ đâu từ đại dương cho tới khu dân cư", bà nói.
Các chuyên gia của Cơ quan Vũ trụ Australia đang phân tích kỹ vật thể thu hồi, xác định hợp kim, số hiệu và vật liệu cấu thành. Kết quả sơ bộ cho thấy nó là bình áp suất composite, loại dùng để chứa oxy hoặc nhiên liệu lỏng trong các giai đoạn phóng. Vật thể dài khoảng 2 m, có phần vỏ bị nổ toác, tạo thành dạng "vòi phun" khi rơi.
Hiểm họa từ bầu trời có thể "rơi trúng bất kỳ ai"
Tiến sĩ Josef Aschbacher, Giám đốc Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), khi đến Australia dự Đại hội Hàng không Vũ trụ Quốc tế (IAC 2025), đã lên tiếng: "Rác không gian đang trở thành mối đe dọa hiện hữu. Mỗi tên lửa phóng lên là thêm hàng tấn vật liệu có thể rơi xuống Trái Đất, và chúng ta không thể dự đoán chính xác khi nào, ở đâu."
ESA đã khởi xướng "Hiến chương Không rác vũ trụ" (Zero Debris Charter), kêu gọi các quốc gia và công ty cam kết đưa vệ tinh, tàu vũ trụ ra khỏi quỹ đạo an toàn sau khi hết vòng đời. Ông Aschbacher cho biết: "Các thiết bị cần được thiết kế sao cho tự phân rã trong khí quyển, hoặc rơi vào vùng cách xa dân cư. Không thể tiếp tục thả chúng trôi dạt rồi phó mặc cho vận may".
Vụ việc lần này gây chấn động bởi vật thể vẫn còn bốc khói khi chạm đất, và rơi đúng vào khu vực có người làm việc là điều cực kỳ hiếm gặp. (Ảnh: The Guardian)
Vùng được coi là "Nghĩa địa Tàu vũ trụ" - Point Nemo, nằm giữa Nam Thái Bình Dương, cách đất liền hơn 2.600 km được chọn làm nơi hạ cánh an toàn cho các mảnh vỡ có thể kiểm soát được. Tuy nhiên, phần lớn rác vũ trụ không được kiểm soát, nghĩa là chúng rơi ngẫu nhiên.
Theo thống kê của ESA, hiện có hơn 30.000 mảnh rác không gian lớn hơn 10 cm đang trôi quanh Trái Đất, cùng hàng triệu mảnh nhỏ khác có thể xuyên thủng tàu vũ trụ hoặc rơi xuống hành tinh bất cứ lúc nào.
Trong buổi họp báo tại Canberra, bà Gorman nói thẳng: "Không gian từng được xem là biểu tượng của tương lai, nhưng giờ đây, nó đang trở thành bãi rác khổng lồ bao quanh hành tinh. Và khi rác quá nhiều, một số sẽ rơi xuống đơn giản như vậy."
Bà cho biết, các tầng tên lửa hiện đại như Jielong-3 hay Falcon 9 có cấu trúc nhẹ, nhiều phần làm từ sợi carbon, nên khi tái nhập khí quyển chúng không cháy hết hoàn toàn, mà có thể sót lại những mảnh đủ lớn để gây nguy hiểm. "Nếu một mảnh nặng vài chục ký rơi vào khu dân cư, hậu quả sẽ không thể tưởng tượng nổi," bà cảnh báo.
Vụ "cầu lửa" ở Pilbara lần này tuy không gây thiệt hại, nhưng nó phơi bày một thực tế đáng lo ngại: những gì chúng ta phóng lên bầu trời không bao giờ biến mất hoàn toàn. Một số sẽ quay lại theo cách không ai mong muốn.
Các chuyên gia của Cơ quan Vũ trụ Australia đang phân tích kỹ vật thể thu hồi, xác định hợp kim, số hiệu và vật liệu cấu thành. (Ảnh: The Guardian)
Các nhà khoa học đang tiếp tục phân tích mảnh vỡ thu hồi, trong khi cảnh sát yêu cầu người dân không chạm vào bất kỳ vật thể lạ nào nếu phát hiện ngoài sa mạc. Một số khu khai thác tại Pilbara đã được khuyến cáo tăng cường giám sát bằng radar và camera nhiệt để kịp thời nhận diện các vật thể rơi.
Trong khi đó, trên bình diện quốc tế, những vụ việc tương tự đang tăng với tốc độ đáng báo động. Chỉ riêng năm 2024, hơn 230 vụ rơi mảnh vỡ từ tên lửa hoặc vệ tinh được ghi nhận trên toàn cầu gần gấp đôi so với năm 2019.
Từ Mỹ, Ấn Độ, đến các quốc gia châu Phi, đã có nhiều trường hợp vật thể rơi trúng mái nhà, phá hỏng xe, hoặc gây cháy cục bộ.
"Chúng ta đang đánh cược với bầu trời của chính mình," bà Gorman nói. "Nếu không có các quy định nghiêm ngặt hơn, những 'cầu lửa' như ở Australia hôm nay có thể xuất hiện trên bất kỳ vùng trời nào ngày mai."
Khi bầu trời trở thành "mỏ rác" của nhân loại
Sự cố ở Tây Australia khép lại trong may mắn, nhưng nó một lần nữa phơi bày mặt trái của kỷ nguyên chinh phục không gian. Mỗi sứ mệnh phóng lên đều mang theo niềm tự hào khoa học, nhưng cũng đồng thời để lại một phần nguy cơ rơi xuống hành tinh quê hương.
Sự cố ở Tây Australia khép lại trong may mắn, nhưng nó một lần nữa phơi bày mặt trái của kỷ nguyên chinh phục không gian. (Ảnh: Yahoo)
Giữa sa mạc đỏ Pilbara, những công nhân mỏ vẫn chưa hết bàng hoàng khi kể lại cảnh "cầu lửa từ trời" rơi xuống trước mắt. Họ nói, tiếng nổ khô giòn vang lên giữa trưa, rồi một cột khói trắng bốc cao như ảo ảnh giữa không trung.
Còn với giới khoa học, đó không chỉ là một sự cố hiếm, mà là tín hiệu cảnh báo: Bầu trời của chúng ta không còn an toàn như trước.
Theo The Guardian, Yahoo News, AU News
