Trả lời phỏng vấn hãng tin Sputnik, Jiang Yuechun, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc vì Kinh tế và Phát triển Thế giới – cho biết, trong khi vẫn duy trì quan hệ với Đài Loan, Washington cũng luôn cần phải cân nhắc thái độ của Trung Quốc trước mối quan hệ hợp tác quân sự giữa Washington và Đài Bắc theo Luật Quan hệ Đài Loan năm 1979.
“Bất chấp lời hứa với Trung Quốc, Washington chưa từng ngừng các mối liên hệ với Đài Loan trong lĩnh vực thương mại vũ khí,” Jiang nói.
Học giả Trung Quốc chỉ ra những quan ngại trước quan hệ hợp tác quân sự song phương, bao gồm việc Mỹ cung cấp cho Đài Loan cả các loại vũ khí hạng nhẹ và hạng nặng. “Đương nhiên, Trung Quốc phản đối mối hợp tác giữa Mỹ và Đài Loan,” ông Jiang nhấn mạnh.
Hôm thứ Tư (25/10), tờ South China Morning Post đưa tin, các quan chức quân đội Đài Loan và Mỹ sẽ gặp gỡ vào Tháng 11 để “thảo luận danh sách vũ khí mà Đài Loan muốn mua”. Động thái này được cho là sẽ dẫn đến những chỉ trích từ phía Bắc Kinh.
Hồi tháng Sáu, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã phê chuẩn thương vụ bán vũ khí trị giá lên tới 1,42 tỷ USD cho Đài Loan. Hợp đồng này bao gồm các tên lửa chống sóng vô tuyến điện, ngư lôi hạng nặng cũng như các bộ phận của tên lửa SM-2 và tên lửa không đối đất…
Tuy nhiên, có khả năng Quốc hội Mỹ sẽ tiếp tục kế hoạch đẩy mạnh việc cung cấp vũ khí cho Đài Bắc, với số lượng lớn hơn so với những gì mà chính quyền trước đã thông qua. Hợp đồng tương lai rất có thể bao gồm cả phi cơ ném bom đa chức năng F-35 thế hệ 5…
Chính quyền Obama đã bán tổng cộng 14 tỷ USD vũ khí cho Đài Loan. Trước đó, con số này dưới thời Tổng thống Bush là 30 tỷ USD và 18 tỷ USD dưới thời Tổng thống Bill Clinton.
Hợp tác quân sự giữa Mỹ và Đài Loan được tiến hành tuân theo Luận Quan hệ Đài Loan năm 1979 – cho đến tận bây giờ vẫn là một trong những nguyên nhân dẫn đến căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc.
Sau khi Mỹ công nhận Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa vào tháng 1/1979 dưới thời Tổng thống Jimmy Carter, mối quan hệ giữa Washington và Đài Bắc được nhận định là quan trọng nhưng không phải là quan hệ ngoại giao. Mỹ vẫn tiếp tục bán vũ khí cho Đài Loan nhằm trang bị đủ năng lực phòng thủ cho lãnh thổ Châu Á.
“Chính sách của Mỹ đối với Đài Loan vẫn không thay đổi,” ông Jiang phân tích. “Có một sự mâu thuẫn của hợp tác Mỹ - Đài Loan trong khuôn khổ Đạo luật Quan hệ Đài Loan và mối quan hệ giữa Trung Quốc – Mỹ.
Tuy nhiên, Mỹ vẫn luôn công khai thừa nhận chính sách Một Trung Quốc. Điều này có nghĩa là các quốc gia trên thế giới muốn thiết lập quan hệ với Bắc Kinh phải dừng quan hệ chính thức với Đài Bắc.
Kế hoạch mở rộng cung cấp vũ khí cho Đài Loan của Mỹ đã làm dấy lên những chỉ trích từ Bắc Kinh. Giới lãnh đạo Trung Quốc luôn nhắc Mỹ rằng, vấn đề Đài Loan là chuyện nội bộ của Trung Quốc, liên quan đến toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của quốc gia này.
Theo các nhà quan sát, việc Wasshington trang bị vũ khí cho Đài Loan còn phụ thuộc vào chuyến thăm Trung Quốc sắp tới (8-10/11) của Tổng thống Trump. Mặc dù Bộ Ngoại giao Mỹ đã xác nhận cam kết với chính sách Một Trung Quốc, ông Trump được cho là sẽ tiếp tục sử dụng vấn đề Đài Loan để gây sức ép lên Bắc Kinh.
Nếu ngài Tổng thống mở rộng việc cung cấp vũ khí cho Đài Bắc, các nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể coi đó là một nỗ lực gây tổn hại cho mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc.
Sputnik dẫn lời Andrei Karneve, Phó Giám đốc Viện Châu Á và Châu Phi tại Đại học Quốc gia Moscow dự đoán, động thái của Mỹ chắc chắn sẽ vấp phải phản ứng mạnh của Trung Quốc. Bắc Kinh luôn phải đối việc biến đổi cân bằng quyền lực trên Eo biển Đài Loan.