Tộc người Aka sinh sống ở phía Tây Nam Cộng hòa Trung Phi và vùng Brazzaville của nước Cộng hòa Congo, với tổng dân số khoảng 20.000 người.
Nhà nhân chủng học người Mỹ Barry Hewlett đã có một thời gian sinh sống cùng người Aka và có những phát hiện rất thú vị cũng như nhận ra xã hội hiện đại có nhiều điều cần học hỏi cộng đồng này.
Vai trò tráo đổi linh hoạt trong gia đình
Với tộc người Aka ở Trung Phi, khi cần, vai trò của người đàn ông và người phụ nữ trong gia đình có thể được tráo đổi cho nhau. Khi phụ nữ đi săn thì đàn ông trông con, khi đàn ông nấu ăn thì phụ nữ quyết định nơi sẽ dựng lều, và ngược lại.
"Xã hội này có sự linh hoạt hầu như không tồn tại trong xã hội của chúng ta. Các ông bố của bộ lạc Aka sẽ thực hiện những công việc của người mẹ mà không cần phải suy nghĩ nhiều.
Và quan trọng hơn là họ không thấy vì thế mà vị thế của họ bị giảm sút, không hề có sự phân biệt đối với những công việc khác nhau" - giáo sư Barry Hewlett nhận xét.
Đàn ông và phụ nữ Aka chia sẻ với nhau mọi công việc trong gia đình.
Người ta tin rằng các cặp vợ chồng Aka có sự gắn kết rất mạnh mẽ. Họ có thể chia sẻ mọi điều trong cuộc sống với nhau, từ việc săn bắn, nấu nướng đến các hoạt động xã hội cũng như lúc rảnh rỗi.
Chính sự linh hoạt này, theo giáo sư Hewlett đã ẩn chứa những thông điệp vô cùng quan trọng trong việc dạy dỗ con cái, giúp trẻ em Aka học được ngay từ nhỏ, rằng chia sẻ công việc là bổn phận của tất cả các thành viên trong gia đình, không phân biệt giới tính.
Những ông bố duy nhất cho con bú và được coi là tốt nhất thế giới
Các ông bố ở bộ lạc Aka dành thời gian chăm sóc con nhiều hơn các ông bố ở bất cứ nơi nào khác được biết tới trên thế giới.
Theo số liệu mà giáo sư Hewlett thu thập được, trong giai đoạn con họ còn nhỏ, thời gian họ dành cho chúng chiếm đến 47% quỹ thời gian của họ (đứng thứ 2 là các ông bố Thụy Điển, với thời gian tương đương là 45%) và có những tiếp xúc thân thể với con mỗi ngày nhiều gấp 5 lần so với các ông bố khác.
Đàn ông Aka được coi là những ông bố tốt nhất thế giới.
Chính vì điều này, Father Direct, một tổ chức tại Anh thúc đẩy cho mối quan hệ cha con đã bình chọn các ông bố ở Aka là những ông bố tốt nhất thế giới.
Đặc biệt, Giáo sư Barry Hewlett là người đầu tiên phát hiện ra hiện tượng đàn ông Aka cho con bú, sau khi ông quyết định sống cùng bộ lạc này để nghiên cứu về cách sống của họ.
Theo Hewlett, đàn ông Aka cho con bú để dỗ con, để các bé cảm thấy an toàn hơn những khi mẹ vắng nhà và gắn bó với cha, chứ không phải với mục đích cho con ăn, mặc dù theo các nhà khoa học, dưới những điều kiện nhất định, đàn ông cũng có thể tiết sữa để nuôi con.
Cũng như phái mạnh ở các xã hội hiện đại thích tụ tập ở quán rượu, đàn ông Aka cũng có sở thích uống rượu và tán gẫu.
Tuy nhiên, thứ rượu mà họ uống là rượu được cất từ cây cọ, và họ không bỏ con ở nhà để đi tụ tập mà mang theo con. Hình ảnh các ông bố vừa bế ẵm con, thậm chí cho con bú vừa nhâm nhi rượu cọ khá phổ biến ở Aka.
Hewlett cho biết vai trò chủ động chăm con của những ông bố Aka chỉ là một khía cạnh trong toàn bộ quan điểm về cuộc sống của họ, và là điều mà các xã hội tiến bộ khác cần học tập.
Tầm quan trọng của việc tiếp xúc thân thể
Một bài học khác đối với việc giáo dục trẻ em Aka là việc nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tiếp xúc gần về mặt thân thể. Khi được khoảng ba tháng, các em bé Aka được tiếp xúc gần như liên tục với bố hoặc mẹ hoặc với người khác.
Họ không có giường hay cũi riêng dành cho trẻ em, và hiếm khi có chuyện một cặp vợ chồng nào đó ở đây để con nằm một mình mà không có sự giám sát của người lớn. Trẻ em Aka hầu như luôn được bế ẵm.
Có rất nhiều đóng góp tích cực mà người cha có thể tạo ra cho con cái họ trong quá trình chúng trưởng thành, nhưng ta không nên đánh giá thấp tầm quan trọng của việc vuốt ve âu yếm con từ họ.
Nhiều chuyên gia đã ca ngợi sự tiếp xúc da tiếp da hay những hình thức giao tiếp gần gũi khác sẽ giúp nuôi dưỡng sự gắn kết gia đình từ khi trẻ còn nhỏ.
Trẻ em là điều vô cùng quý giá
Một bài học nữa ta nên học được từ người Aka, đó là con trẻ là điều vô cùng quý giá, ta thật may mắn khi có chúng và hãy nâng niu chúng, và dù bận rộn đến đâu cũng phải thu xếp thời gian cho con cái.
Nhà nhân chủng học người Mỹ Barry Hewlett thừa nhận ông đã trở thành người cha tốt hơn sau khi nghiên cứu về tộc người Aka.
Đây là một điều tưởng như dĩ nhiên, nhưng nhiều bậc cha mẹ trong xã hội chúng ta, lúc này hay lúc khác, có thể quên mất và coi chúng như gánh nặng.
Việc quan sát cộng đồng người Aka cũng ảnh hưởng lớn đến suy nghĩ và cách dạy con của Hewlett. Là cha của bảy đứa trẻ, ông Hewlett đã sắp xếp cuộc sống và sự nghiệp một cách tốt nhất để có thể ở bên con nhiều nhất có thể.
Ông thừa nhận những nghiên cứu về người Aka đã giúp ông trở thành một người cha đáng tin cậy hơn và biết chia sẻ hơn.
Tổng hợp