Cách trái đất hàng trăm dặm, những vệ tinh Sentinel-1 có thể được ví như những “con mắt” trên bầu trời có thể giải thích tại sao giá dầu ngọt nhẹ Mỹ giảm xuống dưới 0 và tại sao đó sẽ sớm trở thành tình trạng chung của toàn thế giới.
Là vệ tinh siêu cao tần được Cơ quan hàng không vũ trụ châu Âu phóng thành công lên quỹ đạo năm 2014, Sentinel-1 gửi về những hình ảnh quan sát trái đất, trong đó có cả dữ liệu về các tàu chở dầu trên biển. Sau đó dữ liệu này được sử dụng để tính toán cả lượng dầu trong các tàu. Và gần đây những bức ảnh phát đi 1 thông điệp đáng báo động: thế giới sắp hết nơi chứa dầu.
Đó là điều chưa từng xảy ra trước đây, và thị trường mới chỉ bắt đầu đoán xem điều đó có nghĩa là gì. Các chuyên gia cho rằng chỉ vài tuần nữa là thế giới không còn chỗ chứa dầu - sự kiện sẽ kéo theo hệ quả là giá dầu ở nhiều nơi trên thế giới sẽ xuống gần 0, thậm chí là dưới 0.
“Dữ liệu từ vệ tinh Sentinel-1 cho thấy cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6, cả thế giới sẽ rơi vào tình trạng hết chỗ chứa”, Florian Thaler, chuyên gia của công ty nghiên cứu Oilx, nói.
Sự hỗn loạn trên thị trường dầu mỏ Mỹ hôm 20/4 vừa qua có thể là chỉ báo sớm cho viễn cảnh bi đát sẽ ập đến với thị trường dầu toàn cầu, nếu như các nơi chứa dầu khác cũng bắt đầu ngập trong dầu. Điều này cũng có nghĩa là điều quan trọng nhất đối với thị trường dầu bây giờ là khi nào tình cảnh nói trên sẽ diễn ra. Một số nhà sản xuất đã ngay lập chức điều chỉnh hợp đồng để tránh tình trạng giá những thùng dầu mà họ sản xuất ra rơi xuống mức âm.
Đến phiên hôm nay, lực bán trên thị trường vẫn rất lớn. Hợp đồng dầu Brent giao tháng 6 giảm thêm 15%, xuống còn gần 16 USD/thùng - thấp nhất trong gần 21 năm. Dầu được khai thác ở châu Âu và châu Phi, vốn có giá rẻ hơn so với dầu Brent, sẽ được bán với giá dưới 10 USD, thậm chí một số trường hợp là 5 USD.
“Chúng tôi đã phải chuyển sang chiến lược kiểm soát khủng hoảng toàn diện và theo từng ngày”, Paul Sankey, chuyên gia phân tích dầu mỏ kỳ cựu tại Mizuho Bank cho biết. Ông đã từng dự đoán đúng về giá dầu âm từ tháng 3. Và giờ ông lại đưa ra 1 dự báo bi quan hơn: “Tháng tới chúng ta sẽ thấy giá về âm 100 USD/thùng? Điều đó hoàn toàn có thể xảy ra”.
Thế giới giá dầu âm không hề có mức sàn nào cả, và sau những gì vừa diễn ra thì giờ điều gì cũng có thể xảy ra. Có 1 điều chắc chắn là những hình ảnh mới nhất từ vệ tinh Sentinel-1 cho thấy thế giới đang dư thừa 1 lượng dầu khổng lồ. Mỗi tuần có tới 50 triệu thùng dầu thô được chuyển đến các kho chứa, đủ để đáp ứng nhu cầu của Đức, Pháp, Italy, Tây Ban Nha và Anh cộng lại.
Ở Ấn Độ, kho chứa của các nhà máy lọc dầu hiện đã đầy tới 95%. Nigeria sẽ cắt giảm sản xuất bởi vì không còn chỗ để chứa dầu thô nữa, theo Mele Kyari, lãnh đạo của công ty dầu mỏ quốc doanh NNPC.
Những công ty lọc dầu không thể mua dầu thô nữa vì nhu cầu về xăng bị triệt tiêu do Covid-19. Một số công ty khai thác đã cắt giảm sản lượng, nhưng có không ít vẫn phải bơm dầu lên vì đối với những công ty ngập trong nợ nần thì kể cả mức giá vài USD 1 thùng dầu cũng tốt hơn là không có gì cả. Không biết đi đâu, dầu lại đổ về các kho chứa.
Pierre Andurand, nhà sáng lập của 1 quỹ đầu cơ dầu, đồng tình rằng giá dầu sẽ còn đi xuống, và “lúc này thị trường dầu đang quá nguy hiểm để bước vào”.
Từ trên cao nhìn xuống, có vẻ dầu mỏ là thị trường mang tính toàn cầu hóa cao. Tuy nhiên, thực tế giống như tổng hợp của những hòn đảo lớn nhỏ chỉ được kết nối với nhau bằng những liên kết rất mong manh.
Đối với thị trường Mỹ, nơi quan trọng nhất là Cushing, Oklahoma, điểm giao hàng của các hợp đồng dầu WTI tương lai. Tự ví mình là “nơi giao nhau của những đường ống dẫn dầu trên khắp thế giới”, thị trấn này có sức chứa gần 80 triệu thùng.
Khi hợp đồng đáo hạn, các trader ở bên mua sẽ nhận dầu ở Cushing và cần phải tìm nơi để chứa hoặc chuyển dầu đi ngay lập tức. Giá dầu lao dốc không phanh hôm 20/4 là do những trader sở hữu hợp đồng WTI giao tháng 5 nhưng không có chỗ chứa vội vã thoát khỏi hợp đồng trước khi đáo hạn. Ở thời điểm tệ nhất, có người phải trả 40,32 USD/thùng để không phải nhận dầu.
Trên thị trường dầu vật lý, tức là những người có nhu cầu mua dầu thực sự, giá thậm chí còn thê thảm hơn. Plains All American Pipelines LP, một trong những công ty vận chuyển dầu lớn nhất ở Mỹ, yêu cầu các nhà sản xuất ở nhóm Eastern Kansas Common phải trả 55,05 USD/thùng nếu muốn bán những thùng dầu mà họ sản xuất được.
Ở Rotterdam, trung tâm lọc dầu của Tây Âu, một số đảo ở vùng Caribe và Singapore, tình hình cũng không khá hơn. Mặc dù các tàu chở dầu được biến thành nơi chứa dầu tạm thời, điều đó không giúp ích được nhiều.
