Mẻ là loại nguyên liệu nấu ăn có vị chua dịu, thường dùng trong các món như om chuối đậu, riêu cua, riêu cá, giả cầy... Nuôi mẻ không khó nhưng không phải ai cũng có thể tự nuôi mẻ thành công.
Mẻ là loại nguyên liệu thường thấy trong các gian bếp của người miền Bắc. (Ảnh: B.L)
Cách tự nuôi mẻ không cần cái
Trước đây, khi muốn nuôi mẻ, mọi người thường đi xin hàng xóm một bát mẻ về cho vào hũ sành rồi đổ thêm cơm nguội vào, đậy nắp kín và để trên chạn bếp vài ngày là có thể đem ra dùng.
Tuy nhiên, hiện nay không phải ai cũng có thể tìm được mẻ cái để làm mẻ. Trên thực tế, ngay cả khi không có mẻ cái, bạn vẫn có thể làm được mẻ tại nhà.
Cơm nguội là thành phần chính để làm mẻ. (Ảnh: B.L)
Cách làm
Đầu tiên, bạn sẽ cần chuẩn bị một số dụng cụ như lọ thủy tinh hoặc hũ sành để đựng mẻ, không nên dùng hũ nhựa. Lọ đem rửa sạch, tiệt trùng bằng nước nóng và để khô ráo.
Ngoài ra, cần chuẩn bị thêm khoảng nửa chén gạo. Gạo mới thì mẻ sẽ trắng đẹp, gạo cũ thì mẻ sẽ có màu hơi ngả vàng.
Gạo đem vo sạch rồi đổ vào nồi, cho nước gấp đôi so với nấu cơm. Bật chế độ nấu cơm như bình thường. Khi thấy nước sôi, hạt gạo nở trong thì chắt lấy phần nước cơm để ra ngoài. Phần cơm trong nồi tiếp tục nấu cho đến khi chín.
Cơm chín thì xới ra cái tô để cho thật nguội. Cho cơm nguội vào hũ thủy tinh rồi đổ nước cơm lên trên. Dùng một chiếc khăn vải mỏng bọc miệng hũ lại rồi đậy nắp (không đậy nắp quá chặt). Để lọ này ở nơi thoáng mát, ấm áp để quá trình lên men mẻ diễn ra nhanh hơn.
Cứ khoảng 2 ngày, bạn lại lấy lọ mẻ ra và dùng đũa hoặc thìa sạch để đảo cho nước cơm và cơm hòa quyện với nhau. Tùy theo điều kiện thời tiết, sau khoảng 2-3 tuần là mẻ sẽ lên men, có vị chua và mùi thơm dịu nhẹ. Khi mẻ ngấu dần, mùi thơm sẽ đậm, rõ ràng hơn.
Mẻ đạt chất lượng có mùi thơm dịu. (Ảnh: T.H)
Khi đã lên men mẻ thành công, bạn có thể chuyển mẻ sang một chiếc hũ to hơn để dễ nuôi và dễ sử dụng.
Lưu ý
Để đảm bảo mẻ không bị mốc, bạn cần chú ý rửa sạch, tiệt trùng và để khô ráo tất cả các dụng cụ đựng mẻ, lấy mẻ. Cứ vài ngày, bạn lại cho mẻ ăn một ít cơm nguội hoặc bún thừa.
Bảo quản mẻ ở nơi khô ráo thoáng mát, không cần đậy chặt nắp hũ mẻ.
Theo kinh nghiệm dân gian, bạn có thể thêm vài lát riềng, một cục xương gà hoặc xương heo vào hũ mẻ để mẻ không bị đói và trắng thơm.
Khi sử dụng, hãy lấy thìa sạch gạt phần cơm bên trên ra và lấy phần mẻ đã ngấu ở dưới. Phần mẻ lấy ra không sử dụng hết thì nên bỏ đi, không đổ lại vào trong hũ mẻ vì dễ làm vi khuẩn xâm nhập, làm hỏng toàn bộ số mẻ. Khi mẻ đầy, bạn có thể san ra các hũ khác.