Bảo tàng CIA nằm trong khuôn viên Trung tâm George Bush, thuộc trụ sở Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) tại Langley, bang Virginia, được William E. Colby, Giám đốc CIA khởi xướng vào năm 1972 với mục tiêu “tích lũy chọn lọc những thiết bị độc đáo, ghi lại từng thời điểm lịch sử”, nhằm giúp cho những nhân viên CIA vừa mới được tuyển vào hiểu rõ hơn về tổ chức mà mình đang làm việc, cùng những đóng góp của nó cho an ninh nước Mỹ.
Tại đây trưng bày hàng nghìn thiết bị, tài liệu tuyệt mật là các phương tiện điệp viên sử dụng giống như điệp viên James Bond trong phim ảnh từ Thế chiến II, CIA thu thập trong suốt chiều dài lịch sử 70 năm hoạt động, kể từ ngày cơ quan này còn là Cơ quan Tình báo chiến lược OSS.
Nhiều hiện vật ở đây chưa giải mật và hiện vẫn được sử dụng trong công tác tuyển dụng, huấn luyện và hoạt động của cơ quan này.
Những người được phép vào bảo tàng là những nhân viên CIA hoặc những người “được mời” mà thôi. Việc cho người ngoài tiếp cận nơi này có thể trở thành tiền đề cho những quốc gia khác phát triển thành những thiết bị “tình báo” tinh vi hơn.
 |
Bà Toni Hiley, phụ trách bảo tàng, cho biết có rất nhiều nhà sưu tập tư nhân, các bảo tàng nhỏ, các điệp viên CIA đã nghỉ hưu “tặng” bảo tàng các thiết bị mà họ đã từng sử dụng, như: súng bắn ra mũi tên bé tí tẩm thuốc độc ngụy trang trong chiếc tẩu hút thuốc lá, máy truyền tin giấu trong đế giày, thậm chí có cả một ống nhỏ để nhận tin nhắn từ đài phát thanh rồi âm thầm chuyển đến tai người nghe bằng những rung động vào xương hàm, cùng những huy hiệu, quần áo, giấy tờ, hộ chiếu giả, tạo vỏ bọc cho các hoạt động tình báo ở nước ngoài…
Một trong những hiện vật độc đáo được trưng bày ở đây là bộ máy tính chuyên dùng để giải mã những bức điện của Đức Quốc xã, được mã hóa bằng máy Enigma. Hệ thống mã hóa của Enigma tinh vi đến mức nếu ai đó thu được một bức điện đánh đi từ nó thì họ chỉ có 1/15 triệu tỉ cơ hội để giải mã bức điện.
Tuy nhiên, sau một thời gian nghiên cứu, các chuyên gia OSS - tiền thân của CIA đã tìm ra manh mối. Do quá tự tin vào khả năng thần kỳ của Enigma, người Đức không buồn thay đổi bảng mã hóa trong suốt những năm chiến tranh và kết quả là OSS gần như “đọc” được 90% các bức điện được gửi đi từ máy Enigma.
 |
Một hiện vật độc đáo gây sự chú ý là chú chuồn chuồn bằng silicon với kích thước y như thật. Thực ra chú chuồn chuồn này chính là một máy bay không người lái, bắt đầu đưa vào hoạt động từ năm 1970, dùng để trinh sát. Nó có một động cơ cực nhỏ gắn trên lưng, còn ở giữa hai mắt là một camera chụp bằng vi phim.
Thời ấy, công nghệ truyền trực tiếp từ camera về sở chỉ huy chưa phát triển nên sau khi chụp ảnh, chuồn chuồn bay về căn cứ rồi các chuyên gia tháo hộp vi phim đi in tráng. Tuy có những hạn chế về tầm bay, thời gian hoạt động nhưng đây có lẽ là chiếc máy bay không người lái điều khiển từ xa đầu tiên.
Hiện vật độc đáo hình cá dùng để do thám dưới nước cũng vô cùng đặc biệt. Nó có thể lặn sâu đến 50m và di chuyển trong nước liên tục gần 9 tiếng đồng hồ. Những con cá đặc biệt này dùng bộ điều khiển sóng vô tuyến.
Bên trong con cá có chứa một máy thu âm nhỏ và hệ thống động cơ đẩy ở đuôi, có thể ghi nhận tiếng chân vịt của những loại tàu chạy trên mặt nước. Khi cá quay lại căn cứ, chuyên gia CIA sẽ giải mã âm thanh thu được và từ đó, họ biết đó là tàu buôn hay tàu chiến cũng như biết được công suất của máy và vận tốc của tàu.
Một trong các thiết bị CIA từng sử dụng trong cuộc chiến tại Việt Nam mang tên “máy đếm voi” cũng được trưng bày tại bảo tàng. Đây là thiết bị có khả năng theo dõi số lượng người và hàng hóa vận chuyển từ xa.
Thiết bị này ra đời vào thập niên 1960 để theo dõi việc bộ đội ta từ miền Bắc tiếp tế và chi viện cho miền Nam dọc theo đường mòn Hồ Chí Minh nằm gần biên giới Lào và Campuchia.
“Máy đếm voi” được chế tạo để bổ sung khả năng thu thập tin tình báo về hoạt động của bộ đội ta. Nó thu nhận hình ảnh bộ đội, xe tải, xe máy, xe bò, xe đạp, xe tăng, súng cối, lừa và cả... voi. Mỗi hình ảnh được chụp sẽ có nút vặn để điều chỉnh số lượng tương ứng.
Thiết bị còn có một nút bấm để gửi thông tin thu thập được đến máy bay Mỹ nhằm mục đích tấn công ngăn chặn đường tiếp tế của ta. CIA nhận định thiết bị này sáng tạo về mặt ý tưởng và thiết kế nhưng lại không hiệu quả trong điều kiện thực tế...
Với hơn 7.000 hiện vật được trưng bày, “nhưng đó chưa phải là tất cả…”, bà Toni Hiley cho biết. “Có những loại ‘đồ chơi’ vẫn được giữ kín, chưa xuất hiện vì chưa đến thời điểm”.