Seth J. Frantzman, nhà báo đến từ Jerusalem cho rằng Israel đã trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực phi cơ tình báo "nhiệm vụ đặc biệt".
Hiện nay, tổ hợp công nghiệp hàng không-vũ trụ Israel (IAI) đang chế tạo một số loại phi cơ thu thập thông tin tình báo có mức độ tinh vi nhất trên toàn cầu. Cách đây không lâu, họ thông báo đã giành được hợp đồng trị giá 350 triệu USD với một quốc gia châu Âu.
Những chiếc máy bay này được thiết kế đặc biệt để thu thập thông tin tình báo và là chìa khóa để làm chủ những chiến trường hiện đại. Tuy nhiên, thông tin về các thành phần của máy bay, cũng như năng lực của chúng thường là những thông tin nhạy cảm hoặc được giữ bí mật.
Gần đây nhất, Israel từng triển khai máy bay tình báo Gulfstream G550 trong cuộc tập trận Blue Flag vào tháng 11/2019.
IAI chế tạo các máy bay thực hiện những nhiệm vụ đặc biệt gọi tắt là ISTAR – Tình báo, Giám sát, Thu nhận mục tiêu và Trinh sát. Chúng được trang bị các cảm biến chuyên cho nhiệm vụ tuần thám biển, ngắm mục tiêu quang-điện tử, tình báo điện tử (ELINT) và tình báo liên lạc (COMINT).
Các cấu hình này cho phép IAI phân ra làm 4 loại máy bay cơ bản: Máy bay chỉ huy & cảnh báo sớm đường không, máy bay đa nhiệm không-đối-đất, máy bay tuần thám biển và máy bay tác chiến điện tử & tình báo tín hiệu (SIGINT).
Chúng có khả năng phát hiện và nhận dạng các mối đe dọa từ khoảng cách xa, hoặc yểm trợ binh lính dưới mặt đất theo dõi các vật thể đang di chuyển hoặc truyền phát thông tin.
Đối với nhiệm vụ tuần thám biển, chúng có thể theo dõi tàu thuyền hoặc hỗ trợ chiến dịch chống ngầm, đồng thời thực hiện nhiệm vụ tình báo tín hiệu, theo dõi các tín hiệu bằng những cảm biến chuyên dụng.
IAI hiện đang phối hợp với một số nhà sản xuất máy bay để nâng cấp chúng thực hiện những nhiệm vụ này, trong đó có Dassault, Bombardier, Gulfstream và Embraer.
Những công nghệ mới đang thay đổi một số loại mục tiêu mà máy bay có thể phát hiện, cũng như những vị trí có thể lắp đặt cảm biến.
Ví dụ, UAV là một phương tiện tác chiến đầy hứa hẹn nhưng cũng rất dễ gặp nguy hiểm trước các hệ thống phòng không, tiêu biểu như vụ Iran bắn hạ UAV Global Hawk của Mỹ năm 2019. Việc phát hiện ra UAV và các cuộc tấn công bầy đàn của chúng ngày càng trở nên quan trọng hơn.
Các loại máy bay thực hiện nhiệm vụ đặc biệt của Israel đã hình thành nên một phần trong "trật tự điện tử" trên chiến trường, chứng minh vai trò ngày càng cần thiết trên chiến trường được số hóa.
Lịch sử phát triển công nghệ đã mang lại cho Israel lợi thế trước các đối thủ. Ví dụ như trong những năm 1980, khi Israel "tàn sát" lực lượng không quân và phòng không Syria, hay các cuộc chiến năm 1982 trên bầu trời Lebanon với sự hỗ trợ từ công nghệ đường không tiên tiến hơn, như máy bay cảnh báo sớm đường không E-2C Hawkeye.
Israel hiện đang tìm kiếm khách hàng cho các máy bay thực hiện nhiệm vụ đặc biệt của họ trên nhiều khu vực, từ châu Âu tới châu Á, bao gồm tại Ấn Độ và triển lãm hàng không Singapore. Mẫu máy bay của Israel đã trải qua vài thế hệ từ khi được giới thiệu vào hai thập kỷ trước nhưng các phương tiện chiến lược giống như những máy bay này vẫn là sự đầu tư lớn đối với quân đội các nước.
Ngân sách dành cho lĩnh vực máy bay thực hiện nhiệm vụ đặc biệt đang nâng lên do sự gia tăng các mối đe dọa và nhu cầu giám sát các vùng không gian tác chiến chật chội.
Tháng 6/2019, tại Paris, IAI và Embraer đã ký thỏa thuận phát triển máy bay P600 Praetor trang bị radar quét mảng pha điện tử chủ động kỹ thuật số thế hệ 4.
"Như một phần trong chiến lược của IAI, chúng tôi đang tăng cường sự hiện diện của mình ở châu Âu để thúc đẩy kinh doanh và mở rộng hợp tác" – Phó chủ tich ELTA Gideon Landa phát biểu hôm 8/6.
"Máy bay thực hiện nhiệm vụ đặc biệt của IAI đã mang lại những năng lực công nghệ tiên tiến và độc đáo để đáp ứng nhu cầu của những nhiệm vụ do thám-tình báo đòi hỏi khắt khe nhất" – ông Landa nhấn mạnh.