Thụy Điển hỗ trợ đắc lực cho Không quân Ukraine
Theo giới truyền thông Ukraine và phương Tây, chính phủ Thụy Điển cam kết chuyển giao hai máy bay thuộc dòng máy bay chỉ huy, cảnh báo sớm trên không (AWACS, Airborne Warning and Control System) Saab 340 cho Kiev, nhằm giúp Không quân Ukraine giành lại quyền kiểm soát trên không.
Theo đó, Chính phủ Thụy Điển đã đạt được thỏa thuận với Đảng Dân chủ Thụy Điển để phân bổ hơn 13,3 tỷ kronor (1,26 tỷ USD) để “tăng cường khả năng phòng không của Ukraine”, chủ yếu là hỗ trợ trang bị kỹ thuật công nghệ cao, vốn đứng đầu trong danh sách ưu tiên của Ukraine
Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Năng lượng, Kinh doanh và Công nghiệp Thụy Điển Ebba Busch đã công bố điều này tại một cuộc họp báo hôm 29/5.
Theo đó, gói hỗ trợ mới nhất cho Lực lượng Vũ trang Ukraine sẽ bao gồm việc cung cấp hai máy bay dòng Saab 340 AEW&C (còn gọi là ASC 890, tức “Airborne Surveillance and Control”, nghĩa là “Giám sát và chỉ huy trên không”) với phạm vi phát hiện mục tiêu lên tới 500 km.
Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Paul Jonson viết trên mạng xã hội X rằng, những máy bay AWACS này sẽ cung cấp cho Ukraine những khả năng mới để tìm kiếm và phát hiện các mục tiêu trên không và trên biển, giúp nâng cao khả năng xác định mục tiêu ở tầm xa.
Theo giới quân sự phương Tây, 2 chiếc máy bay chỉ huy, cảnh báo sớm trên không (AEW&C, Airborne Early Warning and Control) sẽ là “chim mẹ” chỉ huy, điều phối hoạt động của những chiếc tiêm kích hạng nhẹ F-16 Fighting Falcon mà Kiev cũng sắp nhận được từ phương Tây.
Máy bay ASC 890 rõ ràng sẽ được sử dụng để nâng cao hiệu quả tác chiến của máy bay chiến đấu F-16, bởi hoạt động của chúng sẽ kém hiệu quả hơn nhiều nếu không tương tác với các loại máy bay radar.
Ngoài, khả năng giám sát không phận, việc nâng cao khả năng tác chiến trên không cũng được coi trọng với việc Saab 340 AEW&C của Thụy Điển sẽ chỉ thị mục tiêu cho tên lửa không đối không tầm trung AIM-120 AMRAAM (tầm bắn lên tới 120 km), được sử dụng trên số F-16 được cung cấp.
Kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, đây đã là gói viện trợ quân sự thứ 16 của Stockholm dành cho Kiev. Ngoài 2 máy bay AWACS gói hỗ trợ mới nhất này còn bao gồm cả đạn pháo và xe bọc thép.
Không thể xoay chuyển cục diện xung đột Nga-Ukraine
Theo giới chuyên gia Nga, bước đi này của Stockholm là một nỗ lực rõ ràng nhằm giải quyết vấn đề Nga tấn công liên tục vào các vị trí của Ukraine bằng cách sử dụng các loại bom thông thường với sự hỗ trợ của module lập kế hoạch và điều chỉnh thống nhất (UMPC), điều mà Lực lượng Vũ trang Ukraine thực tế không có gì để chống lại.
Tuy nhiên giới chuyên gia Nga cho rằng, cho đến khi các máy bay AWACS này được chuyển đến Kiev thì có thể đã muộn, cuộc xung đột đã bước sang “giai đoạn bước ngoặt không thể thay đổi”.
Nguyên nhân đầu tiên là việc đào tạo phi hành đoàn trên một chiếc máy bay phức tạp về mặt kỹ thuật như vậy đòi hỏi một thời gian rất dài, nhưng hiện nay vẫn chưa có bất cứ thông báo nào về khóa huấn luyện này.
Nguyên nhân thứ 2 là việc chuyển giao các máy bay này phụ thuộc vào tiến độ mua sắm máy bay AWACS GlobalEye mới phát triển để thay thế Saab 340 AEW&C.
Vào ngày 30 tháng 6 năm 2022, SAAB và Cơ quan Quản lý Trang thiết bị Quốc phòng Thụy Điển (FMV) đã ký hợp đồng mua 2 máy bay AWACS GlobalEye, nhưng thời gian dự kiến giao hàng là tới tận năm 2027. Do đó, việc chuyển giao ASC 890 sẽ bị trì hoãn trong một thời gian rất dài.
Ngoài ra, kể cả khi 2 chiếc máy bay này được đưa đến Ukraine khi cuộc xung đột vẫn còn tiếp diễn thì chúng cũng không thể gây ra tác động lớn đến mức quyết định đến cục diện thắng-bại trên chiến trường.
Hai chiếc Saab 340 AEW&C thực ra cũng không phải là loại trang bị vạn năng có thể xoay chuyển cục diện cuộc xung đột bởi chúng có phạm vi phát hiện mục tiêu dưới 500 km.
Những máy bay này có kích thước lớn, tốc độ chậm, phát ra tín hiệu chỉ huy điều khiển máy bay nên Nga có thể phát hiện máy bay này từ xa và sử dụng các vũ khí phòng không tầm xa như S-500 hay các tên lửa chống radar gắn trên các tiêm kích siêu âm để bắn hạ chúng.
Ngoài ra, Moscow cũng có thể sẽ lựa chọn khả năng tấn công các máy bay này khi chúng đang hiện diện ở các sân bay tuyến sau, bởi các loại tên lửa tấn công mặt đất của Nga có tầm phóng hàng ngàn km, đủ sức bắn tới bất cứ sân bay nào trong phạm vi lãnh thổ Ukraine.