Tờ Khmer Times (Campuchia) đưa tin, căng thẳng gia tăng tại khu vực giáp ranh giữa tỉnh Banteay Meanchey (Campuchia) và tỉnh Sa Kaeo (Thái Lan) khi chính quyền Thái Lan vào ngày 4/9 đã dựng hai tấm biển cảnh báo 170 gia đình Campuchia ở hai làng biên giới "hãy tháo dỡ và di dời khỏi khu đất" nếu không sẽ bị trừng phạt theo luật pháp Thái Lan. Các biển báo được viết bằng tiếng Thái, tiếng Khmer và tiếng Anh theo lệnh của Thống đốc tỉnh Sa Kaeo Parinya Photisat.
Động thái này đã khiến người dân Campuchia phẫn nộ, tập trung tại làng biên giới Chouk Chey (Thái Lan gọi là Ban Nong Chan) vào sáng 4/9. Các nhân chứng cho biết, quân đội Thái Lan được cảnh sát hỗ trợ, đã xô xát với dân làng, trong khi binh lính Campuchia có mặt để bảo vệ người dân Campuchia.
(Trên, bên trái) Một biển báo do quân đội Thái Lan dựng lên cảnh báo người dân Campuchia di dời khỏi khu đất. (Trên, bên phải) Người dân Campuchia chặn binh lính Thái Lan tiến vào làng. (Dưới, bên trái) Binh lính Campuchia canh gác cho người dân. (Dưới, bên phải) Binh lính Thái Lan tìm cách trục xuất người dân Campuchia. Ảnh: Quân đội Hoàng gia Campuchia và Quân đội Hoàng gia Thái Lan
Thống đốc tỉnh Banteay Meanchey Oum Reatrey cùng ngày đã kêu gọi chính quyền Thái Lan kiềm chế leo thang căng thẳng và tôn trọng các thỏa thuận biên giới. Ông cho biết vấn đề này nên được giải quyết thông qua Ủy ban Biên giới Chung (GBC) và Ủy ban Biên giới Hỗn hợp (JBC) theo các cơ chế đã được thiết lập.
Trước đó, hồi tháng 8, Thống đốc tỉnh Sa Kaeo của Thái Lan đã ra tuyên bố kêu gọi hợp tác để di dời các gia đình Campuchia mà họ cáo buộc là đang sống ở các làng của Thái Lan.
Trong một trả lời chính thức vào ngày 2/9, Thống đốc tỉnh Banteay Meanchey xác nhận đã nhận được yêu cầu của phía Thái Lan nhưng cho biết vấn đề này liên quan trực tiếp đến việc quản lý biên giới, phân định và cắm mốc biên giới. Ông Reatrey lưu ý rằng những vấn đề này thuộc thẩm quyền của GBC và JBC.
“Bất kỳ hành động đơn phương nào tác động đến người dân cư trú trong khu vực đều vi phạm Biên bản ghi nhớ năm 2000 và thỏa thuận ngừng bắn ngày 28/7/2025, cũng như thỏa thuận đạt được trong cuộc họp GBC ngày 7/8 tại Malaysia và cuộc họp Ủy ban Biên giới Khu vực (RBC) ngày 22/8”, ông Reatrey viết.
Thống đốc tỉnh Banteay Meanchey kêu gọi chính quyền Thái Lan duy trì tình hình hiện tại và cho phép GBC và JBC giải quyết vấn đề thông qua các cơ chế đã được thiết lập. Ông bày tỏ hy vọng rằng tranh chấp sẽ sớm tìm được giải pháp hòa bình dựa trên luật pháp quốc tế và các thỏa thuận chung.
Thống đốc tỉnh Banteay Meanchey Oum Reatrey (giữa) thông báo cho giới truyền thông về tình hình tại khu vực biên giới tranh chấp với Thái Lan. Ảnh: Khmer Times
Tranh chấp chưa có hồi kết
Trong một tuyên bố vào ngày 4/9, Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Campuchia cho biết họ đã truyền đạt sự phản đối của chính phủ Campuchia "về hành vi mở rộng khu vực xung đột của lực lượng Thái Lan ở khu vực biên giới" giữa hai quốc gia, đặc biệt là ở những khu vực mà cộng đồng người Campuchia đã sinh sống trong nhiều thập kỷ.
Trong phản đối, phía Campuchia đã nêu bật những lo ngại về các hoạt động quân sự của Thái Lan dọc biên giới tỉnh Banteay Meanchey. Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Campuchia cho biết việc lắp đặt dây thép gai, lưới, rào chắn và lốp xe của Thái Lan hồi tháng trước đã buộc nhiều gia đình Campuchia phải rời bỏ nhà cửa và đất canh tác. Bộ này cũng trích dẫn tối hậu thư do chính quyền Thái Lan ban hành vào cuối tháng 8, yêu cầu dân làng Campuchia phải di tản khỏi làng Chouk Chey (Thái Lan gọi là Ban Nong Chan) trong vòng 3 đến 6 tháng, nếu không sẽ phải đối mặt với việc bị cưỡng chế di dời.
Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Campuchia coi việc Thái Lan cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho công dân tại các khu vực có người Campuchia sinh sống từ lâu là một nỗ lực đơn phương vẽ lại biên giới, chồng lấn nhiệm vụ của JBC và trái với Bản ghi nhớ 2000, lệnh ngừng bắn và các thỏa thuận đạt được trong các cuộc họp gần đây của GBC và RBC.
Bộ này cho biết: "Chính phủ Hoàng gia Campuchia vẫn kiên quyết tìm kiếm giải pháp hòa bình cho các tranh chấp biên giới với tất cả các nước láng giềng thông qua các biện pháp hòa bình theo luật pháp quốc tế, đồng thời kiên quyết duy trì lập trường nguyên tắc của mình rằng biên giới không được thay đổi bằng vũ lực".
Dân làng Campuchia xô xát với quân đội và cảnh sát Thái Lan tại khu vực biên giới tranh chấp, khi họ cố gắng ngăn chặn lực lượng này lắp đặt thêm hàng rào thép gai. Ảnh: Quân đội Hoàng gia Thái Lan
Đáp lại, Tổng giám đốc Sở Thông tin kiêm Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Thái Lan Nikorndej Balankura cùng ngày 4/9 đã đưa ra lời giải thích rằng các hành động và biện pháp mà chính quyền Thái Lan thực hiện tại khu vực Ban Nong Chan (Campuchia gọi là Chouk Chey) là cần thiết để bảo vệ sự an toàn và an ninh cho người dân Thái Lan.
Theo Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Thái Lan, tất cả các biện pháp này đều được thực hiện nghiêm ngặt trong phạm vi lãnh thổ có chủ quyền của Thái Lan, hoàn toàn tuân thủ luật pháp Thái Lan và thông lệ quốc tế. Các thủ tục liên quan đã được tuân thủ, thông báo trước đã được ban hành, và mọi bước thực hiện đều được Trung tâm đặc biệt về tình hình biên giới Thái Lan-Campuchia (AHC) của Thái Lan xem xét kỹ lưỡng và toàn diện, với sự chấp thuận của Hội đồng An ninh Quốc gia nước này.
Ông Nikorndej cáo buộc việc phía Campuchia kích động và xúi giục biểu tình, gây bất ổn tại khu vực nói trên là vi phạm thỏa thuận ngừng bắn đã được thảo luận trước đó tại các cuộc họp của GBC và RBC.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Thái Lan cũng kêu gọi phía Campuchia chấm dứt mọi hành vi kích động và kiềm chế, mọi hành động tiếp theo có thể cản trở nỗ lực giảm căng thẳng và tìm kiếm các giải pháp hòa bình có thể chấp nhận được cho cả hai bên.