Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Đình Liên, Khoa Ngoại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết, rất nhiều bệnh nhân tìm đến bác sĩ nhờ tư vấn với những câu hỏi: Làm thế nào để tránh tái phát táo bón, làm thế nào để giảm ngay các triệu chứng khó chịu do táo bón gây ra dù ngày nào cũng có nhu cầu đi đại tiện.
Những trường hợp đó, bác sĩ Liên cho biết, chỉ thực sự bác sĩ hiểu được căn nguyên của bệnh và bệnh nhân được thấu hiểu về bệnh để hợp tác khi điều trị thì "táo bón và các biến chứng của táo bón" mới không hành hạ con người.
Thay đổi chế độ ăn uống
Để chống điều trị được bệnh táo bón, bác sĩ Liên cho biết cần thay đổi chế độ ăn uống.
Uống nhiều nước:
Uống nhiều nước có tác dụng làm mềm phân và giảm ma sát giữa niêm mạc ống tiêu hóa với khối phân khi phân di chuyển theo chiều nhu động và trọng lực.
Nếu nhưng bệnh nhân có rối loạn tiểu tiện (viêm bàng quang, u tuyến tiền liệt,...) nên uống nước nhiều vào ban ngày, hạn chế vào ban đêm để tránh tiểu đêm gây mất ngủ.
Ăn nhiều chất xơ tinh bột:
Chất xơ tinh bột chứa trong các loại khoai, củ, quả,... khi được đưa vào ống tiêu hóa có tác dụng làm khuân phân mềm, di chuyển dễ nếu có lượng nước thích hợp, chất nhờn của tinh dầu ( vừng, lạc, dừa,...) của các loại lá có độ nhớt cao (nước rau mùng tơi, lá rau lang,...) và chất xơ tinh bột cũng có tác dụng hấp thu nước để tự làm mềm khối phân khi di chuyển...
Hạn chế chất xơ dây khó tiêu, đồ ăn mặn:
Chất xơ dây khó tiêu chứa xenlulose nếu ăn nhiều sẽ tạo ra khuân phân cứng nhiều khi gây tắc ruột do bã thức ăn, do khối phân rắn này thường không tạo ra được thiết diện nhỏ nhất trong lòng ống tiêu hóa, bề mặt thì thô ráp, không trơn bóng làm hạn chế sự di chuyển.
Đồ ăn mặn, cung cấp nhiều muối vào cơ thể, khiến cơ thể tăng hấp thu nước ở ống tiêu hóa, đặc biệt là đại tràng sẽ làm cho khối phân bị "vắt" kiệt nước, rắn, di chuyển rất khó khăn do mất đi hiện tượng bôi trơn bề mặt giữa phân và niêm mạc ruột.
Nếu khối phân táo chứa nhiều chất xơ khó tiêu di chuyển trong lòng đại tràng khô sẽ có hiện tượng tổn thương niêm mạc, đặc biệt là vùng đại tràng sigma, trực tràng và hậu môn. Khi đủ lượng phân trong bóng trực tràng sẽ có phản xạ buồn đi ngoài.
Do khó di chuyển phân để tống xuất ra ngoài nên cơ thể phải tăng phản xạ " rặn" để tống phân ra ngoài.
Hiện tượng này sẽ khiến tăng áp lực ổ bụng, làm tăng ứ máu tại các búi trĩ và khối phân rắn đẩy thấp xuống dưới, tiếp xúc và đâm - cứa rách búi trĩ đang căng hoặc niêm mạc hậu môn trực tràng gây ra đi ngoài ra máu.
Mặt khác cơ thắt hậu môn sẽ có phản xạ co thắt quá mức khiến rách niêm mạc hậu môn, tổn thương cơ thắt làm cho bệnh nhân có cảm giác đau đớn, chảy máu do tổn thương ống hậu môn - trực tràng.
Táo bón làm đi đại tiện khó khăn, đau đớn, phân có máu, chảy máu hậu môn khiến bệnh nhân lo lắng và hình thành tâm lý ngại đi ngoài.
Phân ở đại trực tràng bị ứ lại, lai càng mất nước, khô cứng khiến mỗi lần đi đại tiện lại thành chu kỳ "cực hình" trong nhà vệ sinh.
Thay đổi lối sống, sinh hoạt
Để phòng chống táo bón, đầu tiên mỗi người nên tích cực thể dục thể thao: Thể thao có tác dụng tăng cường nâng cao sức khỏe, tăng trao đổi chất, bài thải các chất độc trong cơ thể qua mồ hôi và hơi thở, nước tiểu.
Tăng hoạt động thể thao hợp lý với sức của từng cơ thể có tác dụng tăng nhu động ruột, kích thích sự hấp thu và tiêu hóa trong hệ thống tiêu hóa.
Mặt khác có tác dụng làm tăng trương lực ở ống tiêu hóa, tăng di chuyển phân theo chiều nhu động.
Tập thể dục, vận động hợp lý làm tăng sức mạnh của các cơ thắt, các cơ vùng bụng, cơ vùng sàn chậu có tác dụng làm tăng áp lực ổ bụng khi "rặn" để tống phân khi đi đại tiện.
Hạn chế ngồi, nằm lâu, lười vận động: Lười vận động, nằm lâu, ngồi nhiều gây ra hiện tượng bí trệ trong hệ tiêu hóa do giảm nhu động ống tiêu hóa, hạn chế tống xuất phân ra ngoài.
Mặt khác, "sự giảm vận động, di chuyển cơ thể" này sẽ gây có cơ thể mệt mỏi, giảm sự tích cực của hoạt động chức năng ống tiêu hóa gây ra nhiều tác dụng không tốt cho cơ thể.
Tích cực tập thở, tăng cường khả năng trao đổi khí ở hệ hô hấp: Bài tập hô hấp thuần thục sẽ giúp cơ thể dự trữ được nhiều oxi, nhịn thở lâu khi "rặn" và tăng giữ áp lực ổ bụng khi đi đại tiện làm cho khả năng đẩy phân ra khỏi lòng trực tràng được tăng cao.
Tránh hiện tượng mệt mỏi khi đi đại tiện.
Ngoài ra, mọi người nên đi đại tiện đúng giờ: Đi đại tiện vào giờ mà chúng ta cảm thấy thích hợp, phù hợp với cuộc sống, lao động thường ngày.
Đây là cách có tác dụng tập luyện phản xạ đi ngoài, tránh hiện tượng phân bị mất nước, ứ động phân trong lòng đại tràng quá lâu gây táo bón.
