“Thảm họa khủng khiếp”
Wall Street Journal nhận định, con đập lớn nhất Syria, Tabqua, đang là "điểm tựa về quyền lực" của IS. Tổ chức khủng bố này tin rằng, Mỹ sẽ chẳng dám đánh bom con đập.
Giải thích về phán đoán của IS, Phó Giáo sư Ariel Ahram từ Đại học Bách khoa Virginia (Mỹ) cho hay, nếu con đập bị vỡ, nước từ đó sẽ gây ngập lụt một khu vực rộng lớn ở Iraq và "đồng nghĩa với việc toàn bộ miền đông Syria sẽ không có điện".
Ông Ahram đã từng tới nhiều con đập ở Trung Đông để nghiên cứu về an ninh và phát triển. "Đó là một thảm họa sinh thái đối với Iraq và là một thảm họa nhân đạo đối với Syria".
Thông tin từ Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, gần đây, IS đã hạn chế dòng chảy từ đập Tabqa, cắt đứt nguồn cung nước cho người dân ở tỉnh Anbar (Iraq).
Một nhà hoạt động thuộc tổ chức vận động chống IS ở Syria Sound & Picture cung cấp thêm rằng, IS đã thiết lập các chốt kiểm soát quanh con đập, bố trí chiến binh nước ngoài với súng ống hạng nặng canh gác, kiểm soát chặt chẽ dân thường tiếp cận khu vực này.
Không chỉ đưa các thủ lĩnh cấp cao tới đập này trú ẩn, IS còn giam giữ rất nhiều tù binh quan trọng ở đây, đặc biệt là những người mà chúng muốn giấu kín không muốn Mỹ và các quốc gia khác phát hiện.
IS nghĩ rằng, tình báo nước ngoài sẽ khó lòng có thể biết được ai đang bị giam ở Tabqua.
Trên thực tế, WSJ dẫn một nguồn tin hiểu biết sự tình cho hay, Mỹ nắm rất rõ từng hoạt động của IS tại Tabqa và đang lo ngại về làm cách nào để duy trì hoạt động của con đập trong khi IS lại chọn nơi này làm căn cứ cho các chiến dịch của chúng.
Ông Matthew Levitt, cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ, hiện đang là giám đốc Chương trình Chống khủng bố và Tình báo Stein thuộc Viện Chính sách Cận Đông Washington nhận định:
"Đã có những tính toán về các hậu quả không mong muốn cũng như thương vong trong dân thường”.
Theo ông, Mỹ đã từng đặt ra "câu hỏi về việc cần phải sử dụng bom mạnh cỡ nào" để đuổi IS khỏi Tabqa. Tuy nhiên, Washington vẫn chưa thể “ra tay”.
Giới chức Mỹ và một vài nhà phân tích về Trung Đông còn lo xa hơn rằng, IS sẽ cho phá hủy con đập này khi chúng cảm thấy quyền lực của mình bị "lung lay".
Theo các chuyên gia, nước tràn từ con đập này có thể cướp đi sinh mạng hàng chục nghìn người.
"Biểu trưng của sức mạnh"
Đập Tabqa được xây dựng vào những năm 1970 với sự giúp đỡ của Nga, nằm cách Raqqa, thành trì của IS ở Syria, 25 dặm về phía Tây.
Nó cao hơn 60 mét, dài gần 5 km, kiểm soát dòng chảy của sông Euphrates đổ vào đông nam Syria và miền bắc Iraq.
Từ năm 2013, con đập này nằm dưới sự kiểm soát của IS.
Theo WSJ, tại Iraq và Syria, nơi mà các vùng đất khô cằn chiếm một diện tích lớn, các con đập là biểu trưng của sức mạnh, về cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Có ít nhất 11 con đập lớn kiểm soát dòng chảy của sông Euphrates ở Thổ Nhĩ Kỳ, Syria và Iraq.
Trong số đó, nhiều con đập cung cấp cho họ nước tưới và giúp sản xuất điện năng cho những khu vực mà nếu không có chúng, không ai có thể sinh sống nổi. Và Tabqua là một con đập như vậy.
Một quan chức Mỹ giấu tên khẳng định, một số thủ lĩnh IS từng ẩn náu tại đập Mosul trên sông Tigris ở Iraq trước khi Iraq và người Kurd tái chiếm lại khu vực đó vào tháng 8/2014.
Máy bay Mỹ chỉ ném hơn 10 quả bom nhằm hỗ trợ chiến dịch tái chiếm này, còn binh sĩ trên bộ mới là lực lượng chủ đạo, dẫn dắt chiến dịch, nhằm giảm thiểu tối đa thiệt hại.
Khi đó, Tổng thống Mỹ Obama đã nhắc nhở: "Nếu đập này bị vỡ, đây sẽ là một thảm họa".
Giới chức Mỹ thừa nhận, việc tái chiếm đập Tabqa từ tay IS khó hơn nhiều so với các con đập ở Mosul, bởi họ không có lực lượng bộ binh nào hỗ trợ mình trong việc triển khai chiến dịch như vậy.
IS đang tìm cách mở rộng hiện diện ở tỉnh Anbar và suốt hơn 1 năm nay, đang cố gắng chiếm thêm đập Haditha trên sông Euphrates ở miền tây Iraq.
May mắn là máy bay chiến đấu của Mỹ, lực lượng an ninh Iraq cùng những bộ tộc Hồi giáo Sunni vẫn bảo vệ được con đập này.
