Đặc phái viên LHQ về Syria Staffan de Mistura tuyên bố, ông vừa bổ nhiệm học giả nổi tiếng người Nga Vitaly Naumkin làm cố vấn cho mình trong hoạt động trung gian hoà giải tại hoà đàm Geneva về vấn đề Syria.
Theo Reuters, vị trí này nhiều khả năng là nhằm đảm bảo rằng Moscow sẽ tiếp tục duy trì tầm ảnh hưởng của mình tại các cuộc hoà đàm, ngay cả khi Nga đã rút các lực lượng chính ở Syria.
Nga, Syria, phương Tây đều vui lòng
Trước khi đảm nhiệm vai trò cố vấn hoà giải, học giả Naumkin đã cống hiến một cách thầm lặng ở "hậu trường" các cuộc đàm phán về Syria tại Moscow, cố gắng kết nối một số nhóm đối lập thuộc quốc gia Trung Đông này.
Đặc phái viên de Mistura khẳng định, công việc mới của Naumkin sẽ là hỗ trợ cho đội hoà giải của LHQ chứ không phục vụ lợi ích riêng của Nga. "Ông ấy báo cáo cho tôi, không phải cho quốc gia của ông ấy".
Tuy nhiên, theo một nguồn tin quen biết với Naumkin mà Reuters tiếp cận được, quan điểm của học giả này tương đồng với quan điểm của Nga, bản thân ông cũng có mối liên hệ rất thân thiết với nhiều quan chức Nga.
Một ví dụ cụ thể là, ông Naumkin thường xuyên giữ liên lạc với Mikhail Bogdanov, Thứ trưởng Ngoại giao Nga, phái viên của Tổng thống Putin ở Trung Đông.
Việc bổ nhiệm một nhân vật như thế này vào tổ hoà giải của LHQ chắc chắn sẽ là một tin mừng cho Kremlin, đồng thời khiến phương Tây và Syria vui vẻ chấp nhận.
Ông Vitaly Naumkin (trái) và bà Bouthania Shaaban, trợ lý của Tổng thống Syria Bashar al-Assad (giữa) cùng xuất hiện trong một sự kiện.
Những người quen biết và hiểu tính cách của Noumkin đều tin tưởng, ông sẽ nỗ lực hết sức để các cuộc hoà đàm có thể đi tới thống nhất một giải pháp tốt cho tất cả các bên, hoặc ít nhất là không gây những thật vọng, ức chế, nếu mọi sự không thành.
Giới ngoại giao phương Tây cũng lạc quan rằng, bằng kiến thức và kinh nghiệm của Naumkin, sự xuất hiện của ông sẽ giúp ích rất nhiều cho các cuộc hoà đàm.
Trả lời hãng tin Reuters, một quan chức ngoại giao giấu tên tự tin, ông Naumkin sẽ là lý do “giữ chân” phái đoàn chính phủ Syria ở lại bàn đàm phán với các đối thủ của mình, dù rằng họ miễn cưỡng.
Một người khác thì khẳng định, học giả chuyên về Ả Rập này sẽ khiến phe đối lập Syria yên lòng, đặc biệt là trong thời điểm mà Kremlin đã có được đòn bẩy chính trị mà họ cần.
"Đặt giả thuyết là người Nga gây áp lực lên chính quyền, có lẽ, thật tốt khi ông ấy có mặt tại đó".
Học giả nhiều kinh nghiệm hoà giải trong xung đột
Ông Naumkin, 70 tuổi, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Ả Rập thuộc Viện Khoa học Nghiên cứu phương Đông (Nga), một chuyên gia rất nổi tiếng về thế giới Ả Rập.
Tốt nghiệp ngành tiếng Ả Rập và lịch sử tại Đại học Quốc gia Moscow, ông Maunkin nhanh chóng trở thành phiên dịch viên có tiếng và từng được mời tới dạy tiếng Ả Rập suốt 2 năm cho các phiên dịch viên quân sự trong quân đội Nga.
Ông đã được chỉ định làm phiên dịch cho nhiều cuộc gặp gỡ cấp cao của giới chức Xô Viết và các nhà lãnh đạo Ả Rập.
Công việc này đã mang lại cho ông mối lương duyên gặp gỡ với Yevgeny Primakov tại Cairo những năm 1960 – người sau này sẽ là giám đốc tình báo Nga, rồi Bộ trưởng Ngoại giao và sau đó là Thủ tướng Nga.
Cũng chính ông Primakov là người đã trực tiếp “bồi dưỡng”, chỉ dạy cho Naumkin.
Những người quen biết Naumkin đều thừa nhận rằng, ông là một học giả rất tài năng, có mối quan hệ tốt và rất giàu kinh nghiệm trung gian trong các cuộc xung đột.
Học giả Vitaly Naumkin (ảnh chụp tại Moscow tháng 4/2007)
Đầu những năm 1990, ông Naumkin, cùng cựu trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Harold Saunders, tới thủ đô Tajikistan khi cuộc nội chiến ở đây đang trong giai đoạn rất căng thẳng.
Mặc dù không nhận được yêu cầu chính thức từ chính quyền trung ương, song họ tự đề xuất trở thành trung gian hoà giải giữa 2 bên.
Nhờ khả năng thuyết phục của mình, Naumkin đã “mở đường” cho các cuộc đàm phán không chính thức giữa các bên. Vai trò của ông Naumkin trong các cuộc đàm phán là đảm bảo rằng quan điểm của phe đối lập cũng được xem xét tới.
Cựu quan chức ngoại giao Mars Sariyev, người có mặt tại các cuộc đàm phán nhớ lại: “Ông ấy rất quyết đoán. Cuộc đàm phán đã kết thúc một cách rất thành công”.
Nhà phân tích Alexander Knyazev, một người bạn lâu năm của Naumkin tin tưởng, Naumkin sẽ làm rất tốt công việc của mình: "Ông ấy biết về Trung Đông không phải qua tin đồn, cũng không phải chỉ ngồi trong văn phòng nhìn ra, mà ông ấy đã thực sự sống ở đó”.
