Theo tiết lộ của sỹ quan không quân Hoa Kỳ John Bordne với tổ chức Bulletin of the Atomic Scientists có địa chỉ website thebulletin.org, Việt Nam cùng một số nước khác suýt chút nữa trở thành nạn nhân tình cờ của một cuộc tấn công hạt nhân xuất phát từ phía Mỹ trong bối cảnh căng thẳng của Cuộc khủng hoảng hạt nhân Cuba 1962.
Rất may một Đại úy không quân Mỹ đã kịp thời ngăn chặn thảm họa này, TTXVN dẫn nguồn tin trên đưa tin.
Theo lời kể của John Bordne, ngày 28/10/1962, trong bối cảnh căng thẳng của cuộc khủng hoảng tên lửa tại Cuba giữa hai siêu cường Xô - Mỹ, Đại úy William Bassett, người chỉ huy phóng tên lửa tại một căn cứ quân sự Mỹ nhận được lệnh phóng tên lửa Macce B mang bom nhiệt hạch Mark-28 vào các mục tiêu gồm: Vladivostok (Liên Xô), Bắc Kinh (Trung Quốc), Bình Nhưỡng (Bắc Triều Tiên) và Hà Nội (Việt Nam).
Tên lửa Mace từ hầm ngầm phóng ra trong một lần diễn tập - Ảnh: Không lực Mỹ
Theo Bulletin of the Atomic Scientists, một quả bom nhiệt hạch Mark-28 có sức công phá tương đương 1,1 megaton TNT, gấp 70 lần quả bom hạt nhân mà quân đội Mỹ đã ném xuống Hirosima và Nagashaki của Nhật Bản trong chiến tranh thế giới hai.
Ngay sau khi nhận được lệnh trên, căn cứ dưới sự chỉ huy của Đại úy William Bassett được đưa vào trạng thái sẵn sàng chiến đấu ở mức cao nhất - báo động đỏ DEFCON 2 (Bên bờ vực chiến tranh hạt nhân).
Ngoài William Bassett, các chỉ huy của ba căn cứ khác cũng nhận được lệnh tấn công hạt nhân.
Chỉ huy của một trong số các căn cứ đó đã liên lạc với William Bassett và nói rằng, trong danh sách các mục tiêu mà anh ta nhận được có hai điểm thuộc lãnh thổ Liên Xô, nhưng tình trạng sẵn sàng chiến đấu tại đơn vị này chưa đạt mức DEFCON 1 (Cuộc chiến tranh hạt nhân không thể tránh khỏi).
Điều này làm William Bassett nghi ngờ về tính xác đáng của mệnh lệnh tấn công hạt nhân.
Đại úy William Bassett quyết định tạm ngừng chuẩn bị phóng tên lửa và gọi điện về Trung tâm chỉ huy.
Sau đó William Bassett ra lệnh cho hai người lính sẵn sàng bắn một viên trung úy đang cố giữ nút phóng tên lửa nếu người này cố tình ấn nút phóng hoặc tăng mức sẵn sàng chiến đấu.
Và như vậy, theo lời kể của John Bordne, Đại úy William Bassett đã kịp thời ngăn chặn một cuộc chiến tranh hạt nhân suýt chút nữa có thể đưa nhân loại tới thảm họa diệt vong vào chính thời điểm mà cả thế giới đang căng thẳng tột độ vì cuộc khủng hoảng hạt nhân Cuba 1962.
Sau khi sự cố suýt phóng tên lửa trôi qua, đại uý Bassett cảnh báo các thuộc cấp của mình:
“Không ai trong chúng ta được nói ra về bất cứ điều gì đã xảy ra ở đây sáng hôm nay, không có bàn thảo gì về chuyện này ở các doanh trại, trong quán bar, hay thậm chí ở nơi đây. Thậm chí các anh cũng không được viết về chuyện này khi về nhà”.
Một căn cứ tên lửa Mace ở Onna, Okinawa đầu những năm 1960
Hơn 1 tháng sau, một phiên toà quân sự diễn ra, xét xử viên thiếu tá đã ra lệnh phóng tên lửa ở Okinawa.
Đại uý Bassett kể lại cho các thuộc cấp rằng viên thiếu tá ra lệnh sai trái đó đã bị buộc về hưu trước thời hạn. Tuy nhiên người ta lại chẳng khen thưởng cho các sĩ quan phóng tên lửa, những người đã ngăn chặn được cuộc chiến tranh hạt nhân suýt xảy ra.
Đại uý Bassett qua đời năm 2011 và chẳng ai tiết lộ chuyện này trong 50 năm sau đó. Mãi đến năm 2015, Không lực Mỹ mới cho phép cựu binh John Bordne kể lại câu chuyện này.
Thông tấn Nga bình luận, trên thực tế nếu như không có sự cẩn trọng của đại úy Bassett, một thảm họa hạt nhân đã lặp lại trên thế giới.
Hiện các nhà nghiên cứu đang yêu cầu Cơ quan lưu trữ quốc gia cho giải mật hồ sơ liên quan sự cố này.
