Bí ẩn khách sộp đặt mua máy bay trinh sát Thụy Điển
Theo thông cáo báo chí của Saab, hãng này vừa nhận được đơn đặt hàng cung cấp máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không (AEW&C) Saab 2000 Erieye trị giá gần 158 triệu USD.
Cũng theo hãng chế tạo máy bay của Thụy Điển, do yêu cầu từ phía khách hàng thông tin chi tiết về hợp đồng này sẽ được giữ kín, bao gồm cả tên quốc gia vừa đặt mua Saab 2000 Erieye.
Việc bàn giao Saab 2000 Erieye cho khách hàng sẽ được phía Saab thực hiên trong giai đoạn 2020-2023, hiện vẫn chưa rõ sẽ có bao nhiêu chiếc Erieye được đặt hàng.
Saab 2000 Erieye là một trong số dòng máy bay AEW&C bán chạy nhất của Saab, hầu hết các mẫu AEW&C của công ty này đều được phát triển trên nền tảng máy bay chở khách thương mại nên khả năng tùy biến của chúng cao, đáp ứng được các yêu cầu khác nhau của khác hàng.
Hiện tại, Saab 2000 Erieye cũng như các mẫu máy bay AEW&C do Saab phát triển đang hoạt động tại hơn 8 quốc trên thế giới.
Ở châu Á, một số quốc gia cũng thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến các dòng máy bay AEW&C của Saab, điển hình như Pakistan, Thái Lan và Việt Nam.
Chỉ tính riêng Pakistan, nước này đã đặt mua ít nhất 6 chiếc Saab 2000 Erieye trong giai đoạn từ 2009 - 2017. Còn Thái Lan bắt đầu đưa vào trang bị máy bay Saab 340B (S 100B) từ năm 2012.
Theo Reuters, từ năm 2015 đã có thông tin Việt Nam để mắt tới Saab 2000 Erieye cũng như một số dòng máy bay khác của Saab.
Các nguồn tin riêng của Reuters cho biết, Saab là một trong số ít các công ty hàng không châu Âu giành được sự tín nhiệm của Việt Nam. Hai bên cũng đã có các cuộc trao đổi về một số dòng máy bay mà Việt Nam quan tâm như chiến đấu cơ Saab JAS 39 Gripen E, máy bay chỉ huy - cảnh báo sớm Saab 340 hoặc Saab 2000.
Một chiếc Saab 2000 Erieye của Không quân Pakistan. Ảnh: Wikimedia.
Hiện vẫn chưa rõ các cuộc trao đổi giữa Việt Nam và Saab tiến xa tới đâu, nhưng với yêu cầu tác chiến của Không quân Nhân dân Việt Nam hiện tại thì việc sở hữu một máy bay AEW&C như Saab 2000 Erieye được xem là bước đi đúng đắn.
Ngoài Saab 2000 Erieye, cũng có thông tin Việt Nam muốn mua một dòng máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không khác châu Âu là EC-295 AEW do hãng hàng không Airbus chế tạo.
Theo như thông tin được tờ Israel Defense đăng tải vào năm 2016, Việt Nam sẽ mua ít nhất 2 chiếc EC-295 AEW, kèm với đó hình ảnh đoàn cán bộ cấp cao Quân đội Nhân dân Việt Nam (gồm cả sĩ quan Không quân, Hải quân) tới thăm quan một nguyên mẫu EC-295 tại một triển lãm hàng không.
Đẳng cấp máy bay cảnh báo sớm bán chạy nhất châu Âu
Theo một số chuyên gia quân sự, xét về tính năng kỹ chiến thuật cũng như tầm giá, các dòng máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không như Saab 2000 Erieye khá phù hợp với những quốc gia có quy mô lực lượng không quân như của Việt Nam, Thái Lan và Pakistan.
Đoàn cán bộ cấp cao Quân đội Nhân dân Việt Nam thăm quan nguyên mẫu máy bay EC-295 AEW của hãng Airbus. Ảnh:
Dựa trên những thông tin được Saab giới thiệu về Saab 2000 Erieye thì đây là mẫu máy bay cảnh báo sớm và chỉ huy trên không tầm xa đa năng, có thể sử dụng cho cả mục đích quân sự lẫn dân sự.
Saab còn mô tả Saab 2000 Erieye như một lựa chọn không thể tốt hơn cho các quân đội các nước muốn tăng cường khả năng bảo vệ biên giới và củng cố quốc phòng.
Cũng theo Saab, các hệ thống AEW&C do hãng này phát triển đã chứng minh được khả năng trong gần 30 năm hoạt động, bên cạnh đó các mẫu AEW&C của Saab không ngừng được nâng cấp và cải tiến để chúng có thể đáp ứng được yêu cầu tác chiến trong môi trường chiến tranh hiện đại.
Khả năng hoạt động của hệ thống radar quét mảng pha điện tử chủ động (AESA) trên Saab 2000 Erieye cũng tỏ ra hiệu quả hơn so với các hệ thống radar cảnh giới truyền thống dưới mặt đất
Vùng giám sát của Erieye rất lớn, nó có thể phát hiện ra mọi mục tiêu bay từ chiến đấu cơ, trực thăng, tên lửa hành trình cho đến các mục tiêu cỡ nhỏ trên biển.
Cận cảnh hệ thống radar quét mảng pha điện tử chủ động Erieye trên Saab 2000 Erieye. Ảnh: Wikimedia.
Theo catalogue giới thiệu của Sabb, mỗi máy bay Saab 2000 Erieye có thể giám sát một vùng không phận có diện tích tới 500.000km2 và trần độ cao phát hiện mục tiêu tới 18.000m.
Radar Erieye có thể hoạt động trong mọi thời tiết, bất kể ngày hay đêm với tầm trinh sát lên đến 450km trong điều kiện không nhiễu, hoặc tới 350km trong điều kiện bị áp chế điện tử mạnh.
So với các mẫu máy bay cảnh báo sớm sử dụng radar tròn dạng vòm có góc quét đủ 360 độ, Radar Erieye có một điểm hạn chế là chỉ quét được 300 độ, tương đương 150 độ ở mỗi bên. Như vậy nó có 2 vùng mù 30 độ ở phía mũi và đuôi máy bay.
Đồ họa so sánh vùng không phận Saab 2000 Erieye có thể giám sát so với hệ thống radar cảnh giới thông thường. Ảnh: SAAB.
Việc sử dụng công nghệ radar AESA cũng cho phép Saab 2000 Erieye điều chỉnh phạm vi hoạt động của radar theo từng nhiệm vụ cũng như đối tượng theo dõi.
Về chi phí, mỗi chiếc Saab 2000 Erieye có giá khá hấp dẫn cho một mẫu máy bay AEW&C tầm xa.
Việc sử dụng máy bay chở khách thương mại Saab 2000 làm thân cơ sở cũng giúp Saab 2000 Erieye có thể tùy biến dễ dàng theo yêu cầu của từng khách hàng. Chi phí vận hành cũng như bảo dưỡng không quá cao do sử dụng thân máy bay thương mại.
Với một số tính năng kỹ chiến thuật kể trên, Saab 2000 Erieye là lựa chọn đáng cân nhắc dành cho Việt Nam nếu lực lượng không quân của ta muốn sở hữu một trung tâm chỉ huy và cảnh báo sớm trên không.
Cận cảnh hệ thống chỉ huy - trinh sát điện tử trên không GlobalEye do SAAB phát triển.