Phần lớn người dân Nga thường không bận tâm quá nhiều về chuyện tương lai, họ chỉ có kiến thức cơ bản về chính trị, và cũng rất ít người có thể trả lời chính xác khi được hỏi về ngày diễn ra cuộc bầu cử Tổng thống tiếp theo, theo nhà xã hội học người Nga Denis Volkov.
Trong một bài viết được đăng tải trên trang The Moscow Times, ông Volkov cho biết mặc dù thời điểm hiện tại vẫn còn khá sớm để bàn về người kế nhiệm Tổng thống Vladimir Putin, nhưng các diễn biến gần đây tại một số quốc gia thuộc Liên Xô cũ đã tạo ra cơ hội tốt để mọi người cùng thảo luận về vấn đề này.
Cụ thể, mới đây tại Kazakhstan và Ukraine đã diễn ra sự chuyển giao quyền lực - đối với Kazakhstan là quyết định từ chức của vị Tổng thống lớn tuổi, còn đối với Ukraine là cuộc bầu cử Tổng thống đầy bất ngờ, với người chiến thắng là một danh hài. Do đó, người Nga cũng nên suy nghĩ dần về cuộc bầu cử Tổng thống Nga năm 2024, theo nhà xã hội học Volkov.
Sau đây là phần lược dịch nội dung bài viết:
Hai kịch bản
Vào cuối tháng 4 năm nay, các nhà xã hội học tại trung tâm nghiên cứu Levada đã tiến hành khảo sát các nhóm đối tượng công dân Moscow theo từng độ tuổi về thái độ của họ đối với ông Putin.
Những người có quan điểm ủng hộ và không ủng hộ ông Putin chủ yếu tập trung vào hai kịch bản hậu bầu cử: Thứ nhất là ông Putin vẫn tiếp tục tại nhiệm, và thứ 2 là ông Putin sẽ thôi chức và đề cử một người kế nhiệm.
Rất nhiều người thuộc cả hai phe tin rằng ông Putin sẽ không từ chức Tổng thống, tuy nhiên lí do họ đưa ra không giống nhau. Những người ủng hộ ông Putin cho rằng Tổng thống vẫn còn nhiều việc phải làm, rằng ông vẫn khỏe mạnh và vẫn "chưa có kế hoạch rời đi đâu hết". Phe này còn khẳng định rằng hiện nay vẫn chưa có cá nhân nào đủ khả năng thay thế ông Putin.
Trong khi đó, những người không ủng hộ ông Putin lại đưa ra lời giải thích khác. Họ lí giải rằng ông Putin sẽ không từ bỏ quyền lực vì ông ấy yêu thích quyền lực, và vì cả lợi ích của những người khác.
Cả hai phe đều tin rằng ông Putin sẽ không thể nào sớm rời bỏ vai trò Tổng thống.
Ảnh: TASS
Phe ủng hộ coi điều đó là biểu hiện của sự yếu đuối và phản bội [sự ủng hộ của người dân].
"Ông ấy phải hoàn thành những điều ông ấy đã khởi xướng. Phải xong xuôi mọi việc thì ông ấy mới được nghĩ tới chuyện rời đi. Còn phe phản đối thì cho rằng rất ít Tổng thống Nga thôi chức một cách tự nguyện, do đó ông Putin có thể sẽ lặp lại "truyền thống".
Tuy nhiên, một điều quan trọng nhất là việc Hiến pháp Nga không cho phép ông Putin tại nhiệm trong 3 nhiệm kỳ liên tiếp thì lại không được nhiều người biết đến. Họ chỉ nghĩ đơn thuần là ông Putin sẽ tái tranh cử.
Trong số những người cho rằng ông Putin có thể rời nhiệm sở vào năm 2024, thì phần lớn trong số đó nghĩ rằng ông Putin sẽ thôi chức vì lí do sức khỏe, còn một số khác lại cho rằng Tổng thống Nga cảm thấy mình buộc phải rời đi sau khi mắc những sai lầm nghiêm trọng về lĩnh vực xã hội trong những năm tại vị còn lại.
Quả thật, lí do trên không phải là "phán bừa". Thực tế là chính sách cải cách lương hưu của ông Putin đã gây ra khá nhiều tranh cãi trong dư luận. Mặc dù vậy, kết quả khảo sát cho thấy chỉ có rất ít người tin rằng ông Putin sẽ từ chức.
Người kế nhiệm của ông Putin sẽ do ai lựa chọn?
Hầu hết những người được hỏi cho rằng ông Putin có thể học theo hình mẫu của cựu Thủ tướng Kazakhstan Nursultan Nazarbayev: Chỉ định một người kế nhiệm trong khi vẫn duy trì quyền lực.
Những người này còn khẳng định rằng "kịch bản [bầu cử] Ukraine sẽ khó mà xảy ra ở Nga. Hầu hết những người tham gia khảo sát tin rằng một ứng cử viên đối lập sẽ khó có thể đánh bại được vị Tổng thống đương nhiệm hoặc người kế nhiệm do ông chỉ định trong một cuộc bầu cử.
Điều này được rút ra từ kinh nghiệm của Ukraine. Nhiều người Nga cho rằng người dân Ukraine không thực sự bầu cho danh hài Vladimir Zelensky vì chính con người ông này, mà bởi họ đã quá bất mãn với Tổng thống sắp mãn nhiệm Petro Poroshenko và muốn thay đổi người lãnh đạo vì những vấn đề nổi cộm như "chiến tranh, nghèo đói và tham nhũng".
Ảnh: Moskva News Agency
Do đó, nhiều người Nga tin rằng sự thay đổi chỉ xảy ra khi có khủng hoảng xã hội. khi chính quyền hiện tại đánh mất uy tín... Nhưng đối với nhiều người thì viễn cảnh ấy sẽ rất khó có thể xảy ra trong thời điểm hiện tại.
Ngoài ra, nhiều người cũng cho rằng việc chuyển giao quyền lực (nếu có) cho một người kế nhiệm sẽ do chính quyền ông Putin quyết định, chứ không phải là các cử tri.
Những người ủng hộ ông Putin cho biết họ "tin tưởng vào lựa chọn của Tổng thống", và tin rằng ông Putin sẽ "lựa chọn một người tốt để chúng tôi chỉ việc bỏ phiếu".
Họ cho rằng một người kế nhiệm được ông Putin lựa chọn sẽ là điều đảm bảo rằng "mọi thứ sẽ không diễn ra theo chiều hướng tồi tệ hơn", và người lãnh đạo mới sẽ "không làm mọi thứ rối tung", "sẽ tiếp tục thực hiện các chính sách của ông Putin" và " duy trì những điều vốn có". Những lập luận này khá giống với lí do đã giúp ông Dmitry Medvedev được bầu làm Tổng thống Nga hồi năm 2008.
Cả hai phe ủng hộ và không ủng hộ trật tự chính trị hiện tại đều tin rằng nước Nga sẽ không thay đổi, ngay cả khi tên người kế nhiệm ông Putin được tiết lộ.
Nếu không phải là ông Putin...
Thủ tướng Dmitry Medvedev được nhắc tới khá nhiều trong các cuộc thảo luận về người kế nhiệm của ông Putin. Một điểm cộng là ông Medvedev đã từng có kinh nghiệm làm Tổng thống một nhiệm kỳ, ông được Tổng thống Putin tín nhiệm trong vai trò Thủ tướng Nga, do đó nhiều người tin rằng ông Medvedev có cơ hội rất cao sẽ tái đắc cử Tổng thống.
Thủ tướng Dmitry Medvedev và Tổng thống Vladimir Putin. Ảnh: Kremlin.ru
Đứng sau ông Medvedev trong danh sách những ứng cử viên tiềm năng là các quan chức cấp cao Nga cũng được ông Putin tín nhiệm: Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, Thị trưởng Moskva Sergei Sobyanin...
Nhiều người tham gia cuộc khảo sát cho rằng người kế nhiệm của ông Putin rất có thể sẽ là một ẩn số, hoặc một cá nhân chưa từng nổi trội trước công chúng. Trước đây ông Putin và ông Medvedev cũng từng là mối quan hệ đó, và họ cho rằng điều tương tự có thể sẽ xảy ra lần nữa. "Một gương mặt hoàn toàn mới mẻ sẽ xuất hiện trước cuộc bầu cử khoảng 1 năm, và mọi việc sẽ đâu vào đó", một người viết trong phiếu khảo sát.
Còn theo những người khác, thì đó hẳn sẽ là người "xứng đáng" và "đủ tầm" được chính phủ lựa chọn, có thể là từ quân đội hoặc cơ quan tình báo, và người đó cũng phải có kinh nghiệm quản lý cơ quan nhà nước.
Nhiều người còn đặc biệt dự đoán rằng người kế nhiệm của ông Putin sẽ là một người đàn ông chăm chỉ. Theo luồng ý kiến này, thì nước Nga "quá rộng lớn" và trách nhiệm phải gánh vác quá lớn đối với một nữ lãnh đạo. Hơn nữa, chính trị Nga cũng rất khó nhằn và nước này không được phép thể hiện sự yếu đuối trên trường quốc tế.