SOHA NEWS
Thế nhưng cho dù không mong muốn, sự cố y khoa (Medical Malpractice - MedMal) vẫn xảy ra. Nhẹ thì người bệnh tổn thất sức khỏe, hao tiền tốn của, bác sĩ mất tiền, mất tiếng; nặng thì người bệnh mất mạng, bác sĩ có thể ngồi tù, mất nghiệp, bệnh viện là khủng hoảng truyền thông, áp lực dư luận, tổn thất danh tiếng và tài chính.
Ngoài ra, với bác sĩ trực tiếp điều trị là áp lực lương tâm nghề nghiệp, có những trường hợp cực kỳ nặng nề.
Bảo hiểm nghề nghiệp y khoa ra đời là để giúp bác sĩ và cả người bệnh giảm nhẹ những tổn thất nói trên.
Theo báo cáo năm 2017 của Medscape, tại Mỹ có hơn 4.000 các trường hợp bác sĩ bị kiện do tai biến. Khoảng 85% là liên quan đến phẫu thuật, trong đó lại có khoảng 77% là tai biến liên quan đến thận, tiết niệu. Các vụ kiện liên quan đến chết người là 16%. Có tới 39% các vụ kiện kéo dài từ 1-2 năm, gây tổn thất rất lớn cho nguyên đơn và bị đơn.
Với một bác sĩ hành nghề y khoa, việc được mua bảo hiềm trách nhiệm nghề nghiệp là một quyền lợi chính đáng và gần như bắt buộc tại các nước phát triển.
Chỉ riêng tại Singapore, mặc dù luật không bắt buộc các bác sĩ phải mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp nhưng Hiệp hội nghề Y của Singapore đã tái tục bảo hiểm hằng năm cho 9.000 bác sĩ thuộc bệnh viện công của Bộ Chăm sóc sức khỏe cộng đồng Singapore; bảo hiểm giải quyết bồi thường khoảng 500 trường hợp khiếu nại mỗi năm.
Hội nghề Y dùng chính hội phí hàng năm của hội viên để chi trả tiền bảo hiểm. Không riêng Singapore, mà tại Thái Lan, Malaysia, Hong Kong… các bác sĩ đều được mua bảo hiểm nghề nghiệp.
Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp y khoa là gì?
Bác sĩ Hồ Mộng Thùy Dương, Giám đốc đại diện tại VN và Singapore của Tập đoàn Royal Prima (Indonesia), phụ trách lĩnh vực giáo dục và y tế từ 2015 đến nay.
Đó là một sản phẩm bảo hiểm được các công ty bảo hiểm có chức năng kinh doanh sản phẩm này cung cấp, dành cho đối tượng là bác sĩ và các nhân viên y tế có chứng chỉ hành nghề y khoa. Đây là loại bảo hiểm trách nhiệm/rủi ro dành cho bác sĩ và các nhân viên y tế.
Nghĩa là khi có sự cố y khoa xảy ra (do lỗi của bác sĩ hoặc các nhân viên y tế hoặc từ quy trình chữa trị lỗi vận hành thiết bị y tế liên quan), công ty bảo hiểm sẽ bồi thường chi phí cho bệnh nhân theo thoả thuận bồi thường.
Tại Việt Nam, có nhiều ý kiến cho rằng bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp này sẽ không khả thi ở Việt Nam, bởi bác sĩ sẽ không muốn "nhận tội" hoặc nếu việc "có tội" mà ra đến toà án thì thường liên quan yếu tố hình sự, do vậy bảo hiểm cũng không chi trả.
Bảo hiểm trách nhiệm nghề Y tại Việt Nam còn rất mới, hiện nay chỉ khoảng 10% bệnh viện mua loại bảo hiểm này cho nhân viên. Số tái tục mỗi năm cũng giảm.
Để giải thích cụ thể, tôi tạm chia các công ty bảo hiểm ra làm 2 loại: Công ty bảo hiểm của nước ngoài và công ty bảo hiểm của Việt Nam, có vốn của nhà nước.
Các công ty bảo hiểm nước ngoài sẽ dùng tiêu chuẩn chung của quốc tế để quản lý. Việc báo cáo tài chính, kiểm toán tuân theo pháp luật của nước sở tại và công ty sẽ chịu trách nhiệm trước nhà tái bảo hiểm và cổ đông quốc tế của tập đoàn.
Giả sử có một sự cố tai biến y khoa liên quan đến chuyên môn của bác sĩ. Lúc này giữa bác sĩ và hội đồng thẩm định của công ty bảo hiểm sẽ làm việc với nhau để xét yếu tố "có tội" của bác sĩ. Báo cáo này mang tính chất riêng tư (chỉ những người có liên quan được biết) và được bảo mật.
Hội đồng thẩm định có thể là hội đồng y khoa ở nước sở tại hoặc gồm các bác sĩ đầu ngành do người được bảo hiểm mời và được sự đồng ý của công ty bảo hiểm, hoặc hội đồng thẩm định vùng của công ty bảo hiểm.
Còn với các công ty bảo hiểm nhà nước, để chi trả, mọi quyết định sẽ xét trên "án tại hồ sơ" và phán quyết của toà án. Hợp đồng sẽ được thực thi chi trả khi bác sĩ chỉ có trách nhiệm dân sự. Nếu có tội (hình sự), bác sĩ sẽ không được chi trả.
Đây là yếu tố mấu chốt khác nhau về các sản phẩm bảo hiểm trách nhiệm nghề Y của các nước khác và Việt Nam.
Công ty bảo hiểm là một công ty kinh doanh, họ cân bằng giữa yếu tố rủi ro (số tiền bồi thường phải trả) và phí bảo hiểm khi bán được sản phẩm.
Các công ty bảo hiểm nước ngoài hiện nay khá khắt khe với thị trường Việt Nam về sản phẩm này khi đưa ra phí và điều kiện điều khoản, cũng bởi họ không có dữ liệu về rủi ro để nhân viên bảo hiểm tính toán khung phí phù hợp.
Hiện nay, các công ty bảo hiểm nước ngoài chỉ mạnh dạn bán lẻ cho cá nhân các bác sĩ và bệnh viện khối tư nhân, và chưa tự tin nhận bảo hiểm cho bác sĩ hoặc bệnh viện công lập vì giới hạn về thông tin khiếu kiện, số vụ khiếu kiện và số tiền bồi thường các khiếu kiện do sai sót y khoa của các bác sĩ hoặc bệnh viện công lập.
Cũng từ đó, không có cơ sở định ra một mức phí bảo hiểm phù hợp cho nhóm bác sĩ và bệnh viện công. Một điều quan trọng nữa là hạn mức bồi thường trong các đơn bảo hiểm cho các bệnh viện công tại Việt Nam thường được yêu cầu ở mức thấp, không quá 250.000 USD.
Các công ty bảo hiểm trong nước có thể quyết định trong mức giữ lại của mình và không cần sự hỗ trợ của nhà tái bảo hiểm. Tuy nhiên, định mức bồi thường ít ỏi cũng sẽ gây thiệt hại cho quyền lợi của bác sĩ được bảo vệ.
Bác sĩ làm gì khi sự cố tai biến xảy ra?
Khi sự cố tai biến y khoa xảy ra, bác sĩ cần gọi ngay cho công ty bảo hiểm để tường trình sự kiện bảo hiểm. Mọi phát ngôn truyền thông đều phải cẩn trọng và cần được tham vấn với công ty bảo hiểm. Xin nhắc lại, tường trình bảo hiểm này là hoàn toàn bảo mật giữa bác sĩ và công ty bảo hiểm.
Hội đồng thẩm định vùng của công ty bảo hiểm hoặc đại diện chuyên môn tại Việt Nam (do bác sĩ hoặc bệnh viện đề xuất và được công ty bảo hiểm chấp nhận) sẽ đưa ra kết luận.
Trong mọi trường hợp, thoả thuận bồi thường với bệnh nhân sẽ ưu tiên. Nếu thoả thuận đạt được, bảo hiểm sẽ chi trả. Các công ty bảo hiểm sẽ chi trả cả chi phí cho sự cố truyền thông sau đó nếu có, tùy theo hạn mức bồi thường tối đa quy định cho hạn mục này trong đơn bảo hiểm. Do vậy mọi thứ phải được xử lý một cách chuyên nghiệp và bảo mật.
Trường hợp thoả thuận không đạt dẫn đến khiếu kiện ra toà, công ty bảo hiểm có thể ứng khoảng 10%-20% số tiền bồi thường nếu trong đơn bảo hiểm có mở rộng phạm vi này. Nếu bác sĩ có lỗi về mặt dân sự (không có tội hình sự), bảo hiểm sẽ chi trả. Trường hợp có tội hình sự, bảo hiểm sẽ không chi trả và phải hoàn trả chi phí ứng trước.
Quy trình này có thể khác giữa các công ty bảo hiểm khác nhau, do vậy các bác sĩ cần lựa chọn và tham vấn kỹ trước khi lựa chọn.
Bảo hiểm cho cả giám đốc bệnh viện
Ngoài bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho bác sĩ còn một dạng bảo hiểm trách nhiệm cho các giám đốc quản lý bệnh viện. Bảo hiểm này dùng cho các trường hợp các bác sĩ, nhân viên hay cổ đông kiện ngược lại giám đốc do sai sót trong quá trình quản lý gây hậu quả thiệt hại tài chính lên nhân viên và các bên thứ ba.
Bảo hiểm sẽ bồi thường các thiệt hại này cho bên thứ ba, ngay cả khi người giám đốc bị kiện đã qua đời.
Bảo hiểm trách nhiệm nghề và sai sót y khoa là một sản phẩm nhân văn, sứ mệnh là bảo vệ hành nghề cho bác sĩ. Dù nghề Y là một nghề có chức trách cứu người nhưng cũng là một nghề có rủi ro và tai biến rất cao, bản thân bác sĩ phải tự bảo vệ mình để có thể phần nào an tâm làm việc và cống hiến cho xã hội.
* Tiêu đề bài viết do tòa soạn đặt.