Thế giới bước vào năm mới 2019 với tất cả mọi vấn đề của năm trước chứ không phải với giải pháp cho chúng, hay cho một vài vấn đề trong số ấy.
Tất cả đều dai dẳng từ nhiều năm nay, ngoại trừ hai chuyện mới là Mỹ rút khỏi thoả thuận về giải pháp cho vấn đề hạt nhân của Iran và hiệp ước về tên lửa hạt nhân tầm trung, khuấy động lên bất hoà mới giữa Mỹ và Iran, cũng như đối đầu mới giữa các đồng minh của Mỹ và Iran ở vùng Vịnh, khuấy động nguy cơ chạy đua vũ trang giữa Mỹ và NATO với Nga với tác động trực tiếp trước hết tới an ninh và ổn định, hợp tác và phát triển ở châu Âu.
Chính trị thế giới năm 2019 xem ra sẽ còn sôi động hơn năm trước, nhưng sẽ không khác nhiều so với năm trước ở hai điểm.
Thứ nhất là sẽ có đột biến mới, nhưng tác động của đột biến này không làm chấn động cả thế giới, mà có chăng chỉ ở phạm vi khu vực hoặc châu lục và trên những phương diện nhất định.
Thứ hai, triển vọng những vấn đề cũ và mới này được giải quyết trong năm 2019 hiện thấy chỉ rất mờ nhạt. Những vấn đề ấy tiếp tục diễn biến phức tạp nhưng cũng có thể bắt đầu đi vào hướng có thể được giải quyết. Thế giới năm 2019 nói chung không bất an và bất ổn hơn nhưng vẫn không thiếu bất ngờ.
Về vấn đề chiến tranh và hòa bình
Nhìn từ giác độ chiến tranh và hoà bình thì sẽ có thể tiên liệu được là trên thế giới năm 2019 không bùng phát chiến tranh mới giữa quốc gia với nhau hay ở khu vực nào đó.
Những cuộc chiến tranh, nội chiến hay xung đột khu vực lâu nay vẫn còn dai dẳng nhưng suy giảm mức độ quyết liệt, giữa Israel với Palestin và ở Afghanistan thì chưa, nhưng Syria và Yemen thì sẽ lấp ló hình bóng của giải pháp chính trị hoà bình.
Giữa Mỹ, Ả rập Saudi và một vài đồng minh khác với Iran ở vùng Vịnh sẽ căng thẳng và đối địch hơn, nhưng cũng không xảy ra đụng độ quân sự, càng không có chiến tranh sau khi Mỹ rút khỏi JCPOA.
Ở châu Âu, mối thù địch giữa Ukraine và Nga còn gia tăng, nhưng hai bên sẽ không để tái diễn chuyện nổ súng và bắt giữ tàu chiến của nhau và cuộc bầu cử tổng thống ở Ukraine chưa thể giúp chính quyền mới giải quyết được ổn thoả cả chuyện ly khai ở vùng lãnh thổ miền Đông lẫn chuyện quan hệ của nước này với Nga.
Tiến trình hoà bình và hoà giải giữa Triều Tiên với Mỹ và Hàn Quốc tuy chưa thể tiến đến được cái đích cuối cùng trong năm 2019, nhưng chắc chắn sẽ đạt tiến triển mới, chậm nhưng vẫn hướng về phía trước, có được thêm sức đề kháng cao hơn trước nguy cơ tiến trình bị đảo ngược.
Hai sự kiện lớn sẽ là lần đầu tiên có lãnh đạo Triều Tiên thăm Hàn Quốc và cuộc gặp cấp cao lần thứ hai giữa Mỹ với Triều Tiên.
Ở Afghanistan, cuộc bầu cử tổng thống không giúp chính thể hiện tại thêm khả năng chính trị cũng như quân sự gì để đối phó Taliban. Và nếu Tổng thống Mỹ Donald Trump thực hiện ý định triệt thoái bộ phận đáng kể quân đội Mỹ ra khỏi Afghanistan, thì chắc chắn xứ này sẽ trở thành điểm nóng mới về chính trị an ninh khu vực.
Ông Trump được cho là đang cân nhắc các địa điểm tổ chức cuộc họp thượng đỉnh lần 2 với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un.
Về cục diện quan hệ quốc tế
Từ giác độ cục diện quan hệ quốc tế mà nói, thì năm 2019 sẽ chứng kiến những chuyển dịch rất thú vị giữa các nước lớn và khu vực.
Giữa Mỹ và Nga sẽ không có thay đổi cơ bản gì, cho dù ông Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ lại gặp nhau. Hai nước này còn khẩu chiến dữ dội với nhau, nhưng thực chất mối quan hệ song phương không tồi tệ thêm hơn.
Giữa Mỹ và Trung Quốc thì lại khác, và tình trạng "có thể bằng mặt nhưng không thể bằng lòng" sẽ là tông điệu chủ đạo cho năm 2019 và cả một vài năm sau đó. Hai nước này xử lý được chuyện xung khắc thương mại song phương, nhưng rồi sẽ bùng phát những bất hoà mới.
Năm 2019 vẫn sẽ tiếp tục tình trạng chuyện chính trị an ninh thế giới xoay quanh trục quan hệ giữa Mỹ và Nga, trong khi chuyện kinh tế và thương mại thế giới xoay quanh trục quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc.
Tất cả các nước khác đều bị tác động và ảnh hưởng từ đó, dù là được lợi hay bị vạ lây. Cũng vì thế mà tâm điểm chính trị - an ninh của thế giới năm 2019 là châu Âu và vùng Vịnh trong khi về kinh tế và thương mại lại ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Nhìn vào các khu vực thì ở đâu cũng đều sẽ biến động hơn trước.
Châu Á với chuyện ở Triều Tiên và các cuộc bầu cử ở Afghanistan, Ấn Độ và Thái Lan.
Châu Âu với Brexit, bầu cử Nghị viện châu Âu và sự trỗi dậy của lực lượng dân tuý, dân tộc chủ nghĩa.
Bắc Mỹ với nửa nhiệm kỳ cầm quyền thứ 2 của ông Trump khi hạ viện do Đảng Dân chủ kiểm soát và lơ lửng câu hỏi về khả năng tổng thống bị truất quyền.
Trung Đông, Bắc Phi và vùng Vịnh với cuộc bầu cử quốc hội ở Israel, tác động của việc Mỹ rút quân khỏi Syria, biến động ở Thổ Nhĩ Kỳ và Ả rập Saudi, chiến tranh ở Yemen.
Mỹ Latinh với sự thay đổi chính quyền ở Mexico và Brazil, tình hình Venezuela và bầu cử mới ở Argentina, Bolivia.
Châu Phi với những bước chuyển lịch sử mới ở Tunesia, Angeri, Ethiopia, Yemen, Sudan...
Chính trị thế giới năm 2019 sẽ tiếp tục cuộc giằng co vai trò và ảnh hưởng giữa chủ nghĩa đa phương và đơn phương, giữa các thể chế đa phương với các cơ chế đơn phương, giữa tự do hoá thương mại và bảo hộ thương mại, giữa toàn cầu hoá và co cụm, biệt lập quốc gia.
Thế giới năm 2019 chưa thể đưa lại câu trả lời cuối cùng cho những câu hỏi đang được đặt ra, nhưng rất có thể giúp con người trong thế giới phần nào mường tưởng được những câu trả lời ấy phải như thế nào và rồi đây sẽ như thế nào.
* Tiêu đề bài viết do tòa soạn đặt lại.