Bộ trưởng Đào Hồng Lan - Ảnh: PHẠM THẮNG
Dự án luật này dự kiến sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp bất thường thứ hai vào tháng 1-2023.
Liên quan đến vấn đề tự chủ bệnh viện được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, báo cáo của Bộ trưởng Lan đã dành một phần, khoảng 20 trang, nêu rõ thực tế, đánh giá, phân tích những mặt được, khó khăn và đưa ra nhiều kiến nghị.
Theo đó, đến nay 100% số đơn vị sự nghiệp y tế công lập đã được giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm theo các nhóm, trong đó có 253 đơn vị đã tự chủ toàn bộ chi thường xuyên.
Cũng theo báo cáo, số đơn vị do ngân sách nhà nước bảo đảm toàn bộ ngày càng giảm. Đã giảm được ngân sách nhà nước cấp tiền lương cho các đơn vị 9.000 - 10.000 tỉ đồng/năm. Số người hưởng lương từ ngân sách nhà nước giảm...
Chỉ tính 26 bệnh viện tự chủ chi thường xuyên của Bộ Y tế đã giảm được hơn 30.800 người, số tiền lương phải chi là 2.900 tỉ đồng/năm.
Báo cáo cũng nêu số liệu tổng hợp báo cáo về liên doanh, liên kết trang thiết bị tính đến năm 2018 của 55 sở y tế và 23 đơn vị trực thuộc bộ, đã triển khai khoảng 723 đề án với tổng số vốn hơn 6.100 tỉ đồng.
Trong đó các đơn vị thuộc địa phương là 491 đề án với tổng số vốn hơn 2.400 tỉ đồng. Các đơn vị trực thuộc bộ là 232 đề án với tổng số vốn hơn 3.400 tỉ đồng, chủ yếu liên doanh, liên kết chẩn đoán hình ảnh (44%), thiết bị phục vụ điều trị (25%).
Một số đơn vị cũng thực hiện liên kết, hợp tác với tư nhân để đầu tư theo nhiều mô hình khác nhau.
Về vấn đề công ty trúng thầu cung cấp vật tư, vật tư tiêu hao, báo cáo nêu rõ tổng hợp số liệu của các đơn vị, địa phương, có 1.747 máy xét nghiệm (giá trị ước tính 2.980 tỉ đồng).
Trong đó 15 bệnh viện thuộc Bộ Y tế có 420 máy, giá trị máy khoảng 1.150 tỉ đồng; các cơ sở khám, chữa bệnh của 32 tỉnh, thành phố có báo cáo có 1.327 máy, giá trị máy khoảng 1.830 tỉ đồng.
Tuy có những thuận lợi, kết quả đạt được nhưng theo bà Lan, có nhiều khó khăn, vướng mắc trong vấn đề này.
Trong đó có khó khăn vướng mắc trong việc thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn được giao trong tổ chức bộ máy, bao gồm thành lập hội đồng quản lý, vị trí, số lượng người làm việc...
Mất nhiều thời gian, công sức cho đấu thầu
Cạnh đó, nguồn tài chính của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh vừa phải tuân thủ các quy định của Luật ngân sách nhà nước, vừa phải tuân thủ các quy định của Luật đầu tư công nên sẽ phải thực hiện theo nhiều quy trình, thủ tục.
Như vậy sẽ hạn chế mức độ tự chủ của các cơ sở khám, chữa bệnh trong quản lý, sử dụng các nguồn tài chính của đơn vị, đặc biệt là đối với nguồn thu được để lại cơ sở sử dụng theo quy định.
Báo cáo chỉ rõ việc mua sắm thuốc, trang thiết bị do phải thực hiện theo cơ chế đấu thầu với quy trình, thủ tục gồm nhiều bước, mà theo phản ánh của các cơ sở thông thường mất từ 6 - 8 tháng nhưng thời gian ký hợp đồng cũng chỉ có 1 năm.
Điều này dẫn đến việc các cơ sở mất rất nhiều thời gian, công sức cho việc đấu thầu nhưng vẫn không bảo đảm tính kịp thời trong cung cấp thuốc, trang thiết bị y tế cho người bệnh.
Bên cạnh đó, việc thực hiện lộ trình tính đủ giá dịch vụ y tế còn chậm, dẫn đến bệnh viện phải có 2 bảng giá.
Thứ nhất là giá khám chữa bệnh theo bảo hiểm y tế và giá khám chữa bệnh cho người không có bảo hiểm theo mức giá chưa tính chi phí quản lý, khấu hao.
Thứ hai là giá dịch vụ theo yêu cầu áp dụng cho khu vực vay vốn, liên doanh, liên kết, xã hội hóa. Do đó chưa khuyến khích được vay vốn để đầu tư.
Từ thực tế trên, với Luật khám bệnh, chữa bệnh sửa đổi, Chính phủ đề nghị thiết kế một mục quy định về tài chính y tế nhằm tháo gỡ một phần vướng mắc và làm cơ sở pháp lý cho triển khai thực tế.
Về lâu dài, cần nghiên cứu ban hành luật về đơn vị cung ứng dịch vụ sự nghiệp công, quy định quyền, nghĩa vụ các chủ thể tham gia cung ứng dịch vụ công, gồm cả công lập lẫn ngoài công lập...