Giữa lúc chiến tranh công nghệ leo thang và UAV trở thành thứ vũ khí tấn công phi đối xứng tối ưu, đội cận vệ của Tổng thống Nga Vladimir Putin vừa được phát hiện mang theo một loại vũ khí chống drone cầm tay hoàn toàn mới.
Hình ảnh ghi lại trong chuyến công du tới St. Petersburg cuối tháng 7 cho thấy một thành viên trong lực lượng an ninh Tổng thống cố gắng che giấu hệ thống này khỏi ống kính truyền thông, nhưng kích thước cồng kềnh và thiết kế lạ mắt khiến việc ngụy trang gần như bất khả thi.
Loại vũ khí mới này được cho là một hệ thống đánh chặn UAV tầm gần, vận hành bởi bộ binh, có cấu hình dạng chữ thập với bốn động cơ, kèm theo đó là cụm cảm biến kép dùng để định vị và theo dõi mục tiêu. Trong giai đoạn đầu, xạ thủ sẽ điều hướng thủ công, sau đó hệ thống dẫn đường chuyển sang chế độ tự động sử dụng đầu dò ảnh nhiệt và camera truyền hình.
Dù Bộ Quốc phòng Nga chưa công bố chính thức, song các chuyên gia nhận định đây là phản ứng tức thời sau hàng loạt vụ UAV Ukraine xuyên thủng hệ thống phòng không, thậm chí tiếp cận tận trung tâm quyền lực ở Moskva.
Ký ức chưa nguôi từ chiến dịch "Mạng nhện"
Loạt sự kiện đỉnh điểm buộc Nga phải nâng cấp khẩn cấp vũ khí phòng không cá nhân là Chiến dịch "Mạng nhện" - một cuộc tập kích bằng UAV quy mô lớn do Ukraine phát động vào ngày 1/6/2025. Điểm đáng sợ không nằm ở số lượng drone mà ở chiến thuật triển khai: UAV không được phóng từ lãnh thổ Ukraine, mà được tuồn sâu vào bên trong lãnh thổ Nga, rồi phóng từ chính đất Nga để tấn công các căn cứ chiến lược ở khoảng cách lên tới 4.000km tính từ biên giới.
Trong số các mục tiêu bị đánh trúng có các căn cứ chiến lược chứa oanh tạc cơ Tu-95 - trụ cột của lực lượng răn đe hạt nhân Nga. Dù tổn thất về khí tài chưa được Moskva công bố chi tiết, nhưng quy mô tấn công và chiều sâu xâm nhập là điều chưa từng có tiền lệ.
Thậm chí, ngày 20/5/2025, đích thân Tổng thống Putin có mặt tại khu vực Kursk đúng lúc hứng chịu một đợt UAV tập kích lớn từ Ukraine. Giới chỉ huy địa phương xác nhận ông Putin "trực tiếp có mặt tại trung tâm chỉ huy đánh chặn đợt tấn công UAV quy mô lớn của kẻ thù".
Vụ việc khiến điện Kremlin phải xem xét lại toàn bộ hệ thống bảo vệ nguyên thủ trước mối nguy từ UAV. Cần nhắc lại rằng, chỉ hai năm trước, vào ngày 2/5/2023 điện Kremlin từng là mục tiêu của một vụ UAV tấn công thất bại, được cho là nhằm vào nơi ở chính thức của ông Putin.
"Sát thủ UAV" cầm tay
Sự xuất hiện của hệ thống chống drone cầm tay bên cạnh ông Putin chỉ là phần nổi của tảng băng. Ngay từ tháng 8/2023, Tổng giám đốc tập đoàn quốc phòng nhà nước Rostec, ông Sergey Chemezov, đã thừa nhận sự yếu kém trong khả năng phát hiện UAV cỡ nhỏ, tốc độ thấp - vốn là loại khó bị radar truyền thống bắt được. Khi đó, Rostec đã bắt đầu nghiên cứu các giải pháp phát hiện và đánh chặn UAV bằng cảm biến quang học và laser.
Đến cuối tháng 5/2025, truyền thông Nga lần đầu công bố hình ảnh hệ thống laser Silent Hunter 3000 - một mẫu vũ khí do Trung Quốc sản xuất, được triển khai ở tiền tuyến để phòng chống UAV.
Silent Hunter sử dụng chùm laser có công suất cao để đốt cháy cảm biến và điều khiển UAV, được đánh giá là lý tưởng khi chống lại drone do thám hoặc vũ khí cảm tử cỡ nhỏ. Với việc Nga đã từng nhập khẩu công nghệ laser này, khả năng hệ thống chống UAV cầm tay mới cũng có nguồn gốc từ Trung Quốc là hoàn toàn có cơ sở. Trung Quốc hiện được xem là cường quốc hàng đầu thế giới về cả UAV lẫn công nghệ chống UAV và có bề dày hợp tác công nghệ quân sự với Moskva.
Hệ thống chống UAV cá nhân mà đội cận vệ của ông Putin sử dụng nhiều khả năng hoạt động như một vũ khí sử dụng nhiễu sóng điện tử, hoặc phóng đầu đạn để tiêu diệt UAV trong cự ly gần. Với thiết kế có động cơ và bộ điều hướng tự động, hệ thống này có thể tương tác với UAV trong môi trường đô thị, nơi radar và tên lửa phòng không truyền thống khó phát huy tác dụng. Nó được tối ưu hóa để phản ứng nhanh, triển khai gọn và phù hợp với mục tiêu bảo vệ cá nhân quan trọng.
Chiến tranh UAV đã chạm ngưỡng "khủng bố"
Trong bối cảnh UAV ngày càng được sử dụng không chỉ để do thám, mà còn như công cụ ám sát, khủng bố và gây nhiễu hệ thống quốc phòng đối phương, việc một nguyên thủ quốc gia như ông Putin được bảo vệ bằng vũ khí chống UAV cầm tay không còn là chuyện "lạ". Đây là minh chứng rõ ràng rằng chiến tranh UAV đã thoát khỏi phạm vi chiến trường truyền thống, len lỏi vào tận trung tâm quyền lực và đô thị lớn.
Nga không phải là quốc gia duy nhất đối mặt với nguy cơ này. Tổng thống Venezuela từng thoát chết trong một vụ UAV cảm tử hồi năm 2018. Các căn cứ Mỹ ở Iraq hay Syria cũng thường xuyên bị tập kích bởi UAV vũ trang. Tuy nhiên, việc Nga - một cường quốc quân sự sở hữu hệ thống phòng không lừng danh như S-400, lại phải sử dụng đến các hệ thống chống UAV cá nhân cho người đứng đầu, là một lời cảnh tỉnh nghiêm túc về thế hệ đe dọa mới trong chiến tranh hiện đại.