Nỗi oan Thị Màu, Thị Kính của ông Thản và hội chứng người nhện

Khu văn phòng mà bạn làm việc ở New York, chỉ có 300 người, nhưng khi còi báo cháy vang lên vài giây, cầu thang bộ đã đầy chật người chen nhau chạy xuống đất. Mặt ai cũng xanh lét.

Không có vụ cháy nào cả. Một nhân viên ngửi thấy mùi khét mơ hồ nào đó – rất có thể là mùi khét trong tưởng tượng đầy ám ảnh sau vụ khủng bố và đã vội vã bấm còi.

Những người khác thì vội vã lao ra cầu thang với quang cảnh tòa tháp đôi đổ sập được tái hiện trong vỏ não.

Cho nên, việc người dân ở chung cư ông Thản VP5 Linh Đàm, tối qua đã bỏ chạy tán loạn, khi nghe tiếng còi báo cháy, là chuyện không lạ, sau khi đầu họ đã đầy chặt hình ảnh khốc liệt của đám cháy ở Xa La.

Chất lượng chung cư giá rẻ và nhiều bất cập trong phòng cháy chữa cháy, là “nỗi oan Thị Màu” của ông Thản. Nghĩa là không oan.

Nhưng có lẽ ông Thản còn một “nỗi oan Thị Kính”. Nghĩa là ở Việt Nam, nếu chỉ đổ tội cho một mình chung cư ông Thản thì không ổn.

Rất nhiều chung cư của các ông khác có vấn đề, dù là giá cao hay giá rẻ.

Ngay từ chục năm trước, khi khu Trung Hòa Nhân Chính được coi là kiểu mẫu chung cư mới của Hà Nội, giá cũng “chát” nhất thị trường, thì dư luận đã tá hỏa khi thấy vữa trần “rơi một cách đàng hoàng” vào đầu người dân khi đang ngủ.

Ngay thời điểm này, người dân ở một khu chung cư với cái tên có thể khiến những người nhiều tiền cũng bị mê hoặc như Golden Land, cũng đang khốn khổ.

Đọc quảng cáo về dự án hoăc quảng cáo bán căn hộ, “thượng đế” chỉ muốn bay ngay đến để đặt cọc.

“Tổ hợp  chung cư Golden Land  được xây dựng theo mô hình khu tổ hợp thương mại và nhà ở cao cấp xây dựng theo kiến trúc hiện đại của Châu Âu. Được công ty tư vấn thiết kế nổi tiếng Archipel của Pháp thực hiện”.

Thế nhưng, khi dọn về ở thì họ mới thấy “tổ ấm cao cấp” của mình “tồi tệ ở cấp độ cao”: Sập trần, tắc cống, vỡ kính, nứt tường, ngấm nước, rơi bình nóng lạnh…

Chủ đầu tư, tập đoàn tài chính Hoàng Huy, cũng chứng tỏ sự “cao cấp khác thường” của mình bằng cách trốn biệt ở một nơi rất cao, cao đến nỗi cư dân tuyệt vọng vì không thể gặp mặt để đưa khiếu nại.

Cứ một thời gian ngắn, trên mạng xã hội, trên báo chí lại xuất hiện một băng rôn phản đối chủ đầu tư; một khẩu hiệu kêu cứu của dân chung cư.

Một trong những câu hỏi được đưa ra: Cơ quan quản lý đứng ở đâu và đã làm những gì để giảm thiểu những bức xúc ấy?

Trong một lần sang Thụy Sĩ, tôi được nghe một phóng viên nước họ nói lại lời một ai đó đại ý rằng:

“Chúng tôi tự hào vì không có những người anh hùng trong chiến trận. Vì có anh hùng là phải có chiến tranh. Không ai mong chiến tranh cả”.

Chẳng một chiến sĩ cảnh sát PCCC nào mong mình trở thành người hùng, ngay cả hạ sĩ Nguyễn Duy Hùng, người đã cứu sống 50 người khác trong vụ cháy “chung cư ông Thản”.

Không ai muốn tự lao mình vào khói độc, lửa hun. Không ai muốn thấy mạng sống của đồng bào mình trở thành tấm huân chương trên ngực áo.

Nhưng để hạn chế thiệt hại của bà hỏa, hạn chế tổn thất về sức khỏe cho các chiến sĩ cứu hỏa, người ta cần phải làm nhiều hơn thế và quyết liệt hơn thế.

Gần 1 năm trước, tháng 11/2014, khi đến chung cư Xa La của ông Thản, đoàn kiểm tra đã phát hiện hàng loạt sai phạm về phòng cháy. Thế rồi, gần 1 năm sau, những sai phạm đó đã chuyển hóa thành hỏa hoạn và nỗi sợ.

Ai phải chịu trách nhiệm?

Năm 2010, cả xã hội phát sốt khi nhìn thấy những học sinh ở Tây Nguyên, Tây Bắc phải đu dây vượt sông dữ đến trường.

Sự xót xa, rung động của xã hội, đã biến những chiếc dây ấy thành những cây cầu.

Sau vụ cháy Xa La, cư dân mạng lan truyền nhau một clip nước ngoài bày cách tự thoát hiểm khi chung cư cao tầng bị cháy, bằng việc đu dây qua cửa sổ.

“Cây cầu quản lý” hữu hiệu nào sẽ được xây để ngày càng ít những cụ già, trẻ em, phụ nữ phải la hét hoảng loạn trong khói lửa ở căn hộ được mua bằng cả mồ hôi, nước mắt và khát vọng đổi đời của người dân?

Nếu các công cụ quản lý không quyết liệt, hữu hiệu hơn, rất có thể một “kịch bản Hollywood” sẽ xuất hiện tại nhiều chung cư Việt Nam:

Người dân sẽ phải tự cứu mình bằng cách âm thầm rèn luyện kỹ năng của người nhện: Ôm dây, phi thân qua cửa sổ!