Nhân câu chuyện về việc tìm và đưa tin về chiếc máy bay Việt Nam rơi ở Ô Kha 22 năm trước mà nhà báo Huỳnh Dũng Nhân - Phó ban nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Nghề báo, Hội Nhà báo TP HCM chia sẻ trên facebook cá nhân, chúng tôi đã có buổi trao đổi với ông về định hướng, xu thế phát triển của truyền thông mạng Việt Nam đối với đưa tin về việc máy bay Malaysia mất tích và các sự vụ khác trong thời gian gần đây.
Liệu truyền thông, báo chí có đang làm quá? “Đói” thông tin gây ra tham lam, “bội thực”?
- Là người làm báo lâu năm, ông nhận định như thế nào về tốc độ phát triển của truyền thông giai đoạn này? Cụ thể trong những vụ việc nóng như sập cầu Chu Va 6, vụ ném xác thẩm mĩ viện Cát Tường, đâm xe ở Xã Đàn, “bão” tranh cãi game Flappy Bird…hầu hết các báo đều đi theo hướng đưa tin trực tiếp, cập nhật thường xuyên và dày đặc?
Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân: Chúng ta có quy định báo chí đưa thông tin chính xác, được kiểm chứng, có nguồn. Nhưng hiện nay hầu hết báo, đặc biệt là báo mạng đều đưa theo diễn biến của sự việc bao gồm cả tin đồn, dự đoán…khiến người dân không biết tin vào đâu cả, gây hoang mang dư luận.
Nhưng mâu thuẫn nằm ở đâu? Đó là giữa tốc độ chạy đua cạnh tranh thông tin, nhu cầu thông tin và sự chính xác. Dù bạn đọc quan tâm có mức độ nhưng báo chí lại đẩy quá cao, xa. Hiện nay báo chí đang đưa tin “dễ dãi”, điển hình là vụ Kiều nữ Hải Dương, bố chồng nàng dâu, hôi bia hay một số vụ tai nạn không nhất thiết phải đưa nhiều đến thế. Hay vụ tai nạn, cướp, giết, hiếp…một tờ báo đưa mấy chục tin!
Đặc biệt, trong vụ Kiều nữ Hải Dương, ban đầu đọc tôi thấy ngạc nhiên sao có việc đó xảy ra, liệu có điều đó không vì nó phi khoa học, phi tự nhiên nhưng tại sao lại đưa lên báo như “con voi chui lỗ kim” được? Sau khi biết sự thật thì tôi không thể chấp nhận cách làm báo như vậy.
- - Trong vụ máy bay MH370 của Malaysia mất tích, Việt Nam có tham gia tìm kiếm và truyền thông mình đã có chiến dịch đưa tin khá lớn đến nỗi nhiều người so sánh mình đang “bỏ quên” những thông tin quan trọng khác trong nước, ông nghĩ sao?
Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân: Ngày 8.3 vừa qua có máy bay MH370 của Malaysia được cho là mất tích. Lúc đó, rất nhiều nước đã triển khai tìm kiếm – 1 chiến dịch tìm kiếm lớn nhất ở khu vực này trong đó có cả Việt Nam.
Báo chí và giới truyền thông bắt đầu tham gia đưa tin về đợt tìm kiếm này. Trong đợt này, mọi người nhắc lại vụ đưa tin máy bay rơi ở Ô Kha 22 năm trước. Tháng 11/1992 tôi là một trong các phóng viên đi theo đoàn tìm kiếm tiếp thân nhân những người bị nạn.
Sau khi tôi đưa lại bài báo đó lên facebook cá nhân của mình, nhiều người là nhân chứng, người tham gia tìm kiếm, viết bài, thân nhân người bị nạn đọc bài này và kết nối với nhau. Như vậy, truyền thông có tác dụng tích cực.
Đây là cuộc tìm kiếm lớn và vì thế truyền thông có chiến dịch truyền thông lớn, tuyên truyền rầm rộ như vậy không có gì đáng ngạc nhiên cả. Tuy nhiên, không nên đưa quá nhiều như vậy!
Cuộc tìm kiếm máy bay MH370 là chiến dịch truyền thông với quy mô lớn.
- So sánh với truyền thông đưa tin về máy bay rơi ở Ô Kha 22 năm trước, ông cảm thấy bị “nhiễu” thông tin không?
Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân: So với 22 năm trước thì hiện nay truyền thông đã vào cuộc 1 cách mạnh mẽ và quy mô hơn rất nhiều. Cách đây 22 năm chỉ có vài nhà báo ở sân bay, ga hàng không, trung tâm tìm kiếm, thậm chí lên núi tìm kiếm rất hạn chế; không có họp báo gì cả, muốn tìm danh sách những người bị nạn mà “đỏ mắt” không ra…
Hơn nữa, thời điểm ấy nhu cầu thông tin không lớn nên không rầm rộ như bây giờ. Truyền thông sau 22 năm khác quá nhiều rồi!
Trong tình thế này, báo in rất lép vế, thậm chí đài truyền hình cũng thua báo mạng. Tình trạng chạy đua về thông tin, cạnh tranh khốc liệt và cái gì nhanh đôi khi không chính xác, nhiễu thông tin, quá nhanh thì chồng chéo nhau.
Tại sao lần này nhiễu như thế? Một mặt do tin nguồn từ Malaysia, Mỹ, các nước khác, từ các nguồn khác như quân đội, hàng không…cung cấp quá nhiều, chúng ta không thể bắt kịp nên gây “nhiễu”.
- - Có người nói truyền thông đang làm quá lên các sự việc và cần phải tiết chế việc chạy theo thông tin, theo ông điều ấy đúng hay không?
Nhà báo Huỳnh Dũng Nhân: Đúng như thế. Báo chí làm quá lên những gì có, làm nhiều hơn những gì đang có…mặc dù người đọc quan tâm. Mình làm “đậm” quá vì mới là tin đồn chưa xác định, là dự đoán chưa được kiểm chứng…
Việc đó dẫn đến bạn đọc so sánh những vụ trong nước, quốc tế…Suy diễn, đặt nhiều giả thuyết gây phức tạp vấn đề.
Như vậy, độc giả bị “bội thực” thông tin, gây hoang mang dư luận. Tôi nghĩ cần tiết chế, phụ thuộc vào ban biên tập, cơ quan quản lý chỉ đạo, còn nếu thả nổi mạnh ai đưa tin thì loạn hết…!
Hiện nay, báo mạng quá nhiều, mạng xã hội phát triển, cộng đồng mạng quan tâm…khiến vấn đề nóng, phức tạp lên. Tôi nghĩ do sự bị động mà ra, chúng ta bị động thông tin quá, “tham” thông tin không kiềm chế, đói quá nếu được ăn no thì rất dễ dẫn đến "bội thực".
Sao báo chí lại có nhiều tin mà người viết và bản thân tôi không dám cho con đọc. Lương tâm trách nhiệm nhà báo ở đâu? Con tôi học lớp 4 và cháu tò mò về nhiều thông tin, đi ngoài đường thấy đánh nhau cháu hỏi “mai báo chí có đưa không ba, cho con đọc nhé!”. Tôi nghĩ, báo chí cần tiết chế, đừng chạy theo kinh tế, đưa thông tin mang tính giáo dục thì được chứ viết rùng rợn, ghê sợ sẽ đánh vào tâm hồn trẻ rồi phản tác dụng…
Trân trọng cảm ơn ông!
