22h tối 14.12, Hà Nội mưa phùn, nhiệt độ xuống dưới 10 độ C, những chiếc xe máy thưa thớt qua lại trên phố. Trường – một cậu bé bại liệt vẫn ngồi co ro bên lề đường. Đang gật gà ngủ bỗng một cánh tay lực lưỡng tát lia lịa vào mặt: “Đ.M. Dậy đi mày, hôm nay không kiếm đủ tiền thì đừng có về” – H, người đẩy xe đưa Trường đi ăn xin gằn giọng nói.
Chăn dắt suốt ngày đêm
Tại ngã ba đường Trương Định, Giải Phóng (quận Hoàng Mai), thời gian qua xuất hiện một cậu bé ngồi trên xe lăn xin tiền. Nhiều người dừng xe bỏ tiền vào giỏ cho cậu, thế nhưng, ít ai biết rằng đằng sau cậu bé tội nghiệp ấy là một đường dây đang ngày đêm sống ký sinh trên những đồng tiền cậu bé kiếm được từ tình thương của người đi đường.
Dù nắng hay mưa Trường cũng phải đi ăn xin.
Theo điều tra của chúng tôi, cậu bé ấy tên là Trường, quê ở Thanh Hóa bị bại liệt từ nhỏ. Trường đang sống cùng Kiểm (34 tuổi, quê ở Quảng Xương, Thanh Hóa) trong một phòng trọ nhỏ nằm sát nghĩa trang, cuối ngõ 512 phố Trương Định, Q.Hoàng Mai. Hàng ngày, Trường được H - một người cùng quê với Kiểm, do Kiểm thuê - đẩy xe đưa đi ăn xin.
“Muốn xin được nhiều thì phải làm cho người ta thương, muốn người ta thương thì phải mếu máu, khóc lóc, kể lể mà xin, người ta không cho thì cứ nằm ra đường mà lăn, xin được càng nhiều càng tốt” - 6h sáng Kiểm gọi “lính” dậy ăn uống rồi “ôn bài”.
Ngày nào cũng vậy bất kể nắng hay mưa, cứ 7h sáng H đẩy xe lăn đưa Trường ra ngã ba đường Trương Định, Giải Phóng hành nghề. Sáng 14.12, khi Trường đã yên vị trên vỉa hè, H thong dong đi vào một quán trà đá cách đó chừng 30m ngồi uống trà đá, đôi mắt H dán chằm chằm vào chiếc giỏ nhựa gắn bên xe lăn.
Ngắm thấy khoảng chục người bỏ tiền vào giỏ, H liền ra lấy hết tiền bỏ vào túi của mình. Theo lời H, do ở quê không có công ăn việc làm nên được Kiểm thuê ra Hà Nội đẩy xe cho Trường, ngoài nuôi ăn ở, H còn được Kiểm trả lương từ 1,5 - 2 triệu đồng, tùy theo số tiền Trường xin được mỗi tháng.
Để tiện quan sát, có lúc H ngồi ngay trên vỉa hè cách chỗ Trường ngồi khoảng 10m, trời lạnh H chui vào một hàng ống bi gần đó ngồi rồi nhìn qua khe hở để theo dõi. Theo ghi nhận của chúng tôi, mỗi ngày có hàng chục người dừng xe lại để cho tiền, có người cho 2, 5 nghìn, nhưng thường thì 10 nghìn, 20 nghìn, thậm chí 50, 100 nghìn đồng. Tính ra mỗi ngày số tiền thu được lên đến cả triệu đồng.
Lấy tiền trong giỏ để nhét vào túi.
Khoảng 10h trưa 14.12, Trường ngồi trên xe lăn mắt đờ đẫn, ngoảnh cổ ngóng theo người đi đường, gió mạnh nên tiền từ trong chiếc giỏ bay hết xuống đường. Đang ngồi uống trà đá, H đứng phắt dậy chạy ra nhặt tiền, rồi chửi liến thoắng và không quên dang tay tát hai phát vào mặt Trường:
“Ngủ hả mày, tay để đâu mà không giữ đi, muốn nhịn đói luôn à?”. Thấy nhiều người đi đường dừng xe lại nhìn, H liền nhét hết tiền vào túi quần rồi lẳng lặng đi vào quán trà đá ngồi đợi. Đến khoảng 13h chiều, điện thoại reo, H móc ra ấn nút nghe: “Được 4 trăm”. Nói xong H ra lấy hết tiền nhét vào túi rồi đi bộ về phòng trọ ăn cơm. Còn Trường vẫn ngồi nhịn đói.
20h tối, người đi lại trên đường Giải Phóng thưa dần, H liền đẩy xe đưa Trường xuống ngã tư nối giữa đường Giải Phóng – Lê Duẩn và Đại Cồ Việt – Xã Đàn để “hành nghề”. Trời mưa tầm tã, chiếc áo mưa rách rưới làm quần áo ướt hết, Trường ngồi co ro, run cầm cập trên xe lăn.
Nhịn đói cả ngày cộng mưa rét khiến Trường kiệt sức, mặt mũi thâm tím. Thấy “lính” của mình ngồi gật gà ngủ, H lao tới tiếp tục tát mạnh vào mặt Trường: “Dậy đi mày, thích xuống đường ngồi lăn không, mày muốn chết đói luôn à?”.
Trời mưa đường ít người, ngồi mãi mà không thu được bao nhiêu, H liền đẩy Trường len lỏi vào các ngõ ngách để xin, mặc cho Trường đang đói khát và lạnh lẽo, lâu lâu lại ngủ gật trên xe lăn. Đến khoảng 23h đêm, H mới đẩy xe đưa Trường về “ổ” ăn uống, nghỉ ngơi.
Vào “ổ” kẻ chăn dắt
Sau nhiều ngày bám theo hành trình của H và Trường, chúng tôi đã thâm nhập được vào “ổ” của kẻ cầm đầu. Trong đường dây ăn xin do Kiểm thâu tóm, ngoài Trường và H còn có L, Tr, bà Hồng, cụ Hiền… - toàn bộ những người này đều do Kiểm tuyển chọn ở quê.
H ngồi trong ống bi gần chỗ Trường ngồi để theo dõi.
Theo Kiểm, chăn dắt cụ già và trẻ khuyết tật dễ kiếm được nhiều tiền vì được nhiều người thương. Riêng bà Hồng (57 tuổi) là mẹ vợ của Kiểm cũng bị Kiểm chăn dắt, không chỉ nộp hết số tiền kiếm được hàng ngày, bà Hồng còn kiêm luôn việc nấu ăn, quét dọn và giặt quần áo cho vợ chồng Kiểm và những người Kiểm chăn dắt.
Trong số những người này, Trường bị bại liệt phải ngồi xe lăn, còn L và Tr bị khuyết tật nhẹ vẫn đi lại được. Do đó, từ sáng sớm, Kiểm chở “lính” ra các điểm trung tâm ở Ngã Tư Sở, hồ Trúc Bạch… hành nghề, tối đánh xe máy đón về. Để tiện quản lý, Kiểm sắm cho mỗi người một chiếc điện thoại di động.
Riêng bà Hồng và cụ Hiền, Kiểm sắm cho vài gói bông tai, kẹo caosu và ít đồ lặt vặt rồi mang đi bán. Toàn bộ số tiền kiếm được trong ngày đều phải nộp lại cho Kiểm.
Căn phòng trọ của Kiểm rộng chừng 20m2 có một gác xép, được Kiểm thuê của bà chủ trọ tên Minh gần 9 tháng nay. Căn gác xép là nơi ở của vợ chồng Kiểm và hai đứa con, đứa lớn 7 tuổi, đứa nhỏ 3 tuổi. Phía dưới là chỗ ngủ của những người bị chăn dắt và mẹ vợ Kiểm.
Ngoài hai chiếc xe máy đắt tiền, Kiểm còn sắm thêm một chiếc tivi màn hình phẳng 21 inch. Công việc hàng ngày của vợ chồng Kiểm là xem tivi, đến giờ thì đi gom “lính” về rồi đếm tiền.
Theo tìm hiểu, mỗi ngày Kiểm thu được từ những người mình chăn dắt ít nhất 2 triệu đồng. Trường cho biết, ngoài nuôi ăn ở, mỗi tháng Kiểm phải trả cho những người như Trường 1 - 1,5 triệu đồng, tuy nhiên gần một năm nay Trường chưa hề nhận được đồng nào. “Mỗi ngày, chú ấy cho ăn hai bữa lúc 6h sáng và 24h đêm, hơn một tháng nay cháu chưa được tắm, quần áo cũng không có để thay”, Trường thì thào nói.
H đẩy Trường đi ăn xin trong đêm lạnh.
Theo tiết lộ của Trường, ngoài những người ở tại phòng trọ của mình, Kiểm còn liên kết với một số kẻ cầm đầu khác để đổi “nhân viên” và thay đổi chỗ ở của những người bị chăn dắt liên tục để tránh bị phát hiện.
Nhiều người sống cùng dãy trọ với Kiểm cho biết, vợ chồng Kiểm sống rất khép kín, họ rất ít khi nói chuyện với người xung quanh, tối đến cứ về đến nhà họ lại đóng cửa kín mít. “Có hôm tôi thấy đến gần chục người già và người khuyết tật về nhà Kiểm, có hôm có chỉ có 4 - 5 người. Ngoài cậu bé khuyết tật hay ngồi trên xe lăn, thời gian gần đây xuất hiện thêm một số người lạ. Anh ấy có nói là họ hàng ở quê, nhưng thấy anh ấy quát mắng chửi bới đến thậm tệ”, một người cùng dãy trọ Kiểm cho biết.
24h đêm cả dãy trọ đã tắt điện đi ngủ, nhưng tại phòng trọ của Kiểm tiếng người khóc lóc, kẻ quát mắng vẫn inh ỏi: “Cả ngày mày ngủ ở đâu mà xin được chừng này, muốn tao tống cổ ra đường à? Cởi hết đồ ra, giấu đồng nào trong người tao chém luôn”.
Chăn dắt cả người thân, cụ già và trẻ em
Sau nhiều ngày điều tra, chúng tôi nhận thấy không chỉ Kiểm mà trên địa bàn Hà Nội còn có rất nhiều “chủ chăn” khác. Không chỉ lợi dụng người tàn tật để lấy lòng thương của nhiều người, những kẻ chăn dắt còn lợi dụng nước mắt trẻ em và người già để kiếm sống. Theo chân bé Lan chuyên bán kẹo caosu tại công viên Thống Nhất, chúng tôi đã tiếp cận được đường dây do Dũng “ròm” và người phụ nữ tên Hạnh cầm đầu. Hang ổ của Dũng đóng tại một dãy trọ nằm bên kênh nước đen ở gần đường Tam Trinh (Hoàng Mai).
Mẹ vợ Kiểm đi bán hàng kiếm tiền về cho Kiểm.
Theo điều tra, trong nhóm của Dũng “ròm” có 4 bé gái, 2 đứa trẻ bị bại liệt và 3 cụ già, cùng 2 người phụ nữ khác. Trong đó, hai đứa trẻ khuyết tật chính là cháu họ của Hạnh. Hàng ngày cứ khoảng 19h tối, Hạnh và Dũng dùng xe máy chở những đứa trẻ và cụ già đến các công viên, hồ nước quán nhậu trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, Đống Đa, Hoàng Mai để hàng nghề bán kẹo caosu, đến khoảng 24h đêm Dũng và Hạnh đến đón về.
Riêng hai đứa cháu khuyết tật, Hạnh thuê 2 người phụ nữ đẩy đi ăn xin suốt ngày đêm. “Người ta không mua cũng phải mời mua cho bằng được. Phải khóc lóc, rên rỉ trình bày đủ mọi hoàn cảnh cho người ta thương”, Hạnh dạy “lính” của mình.
Dũng tiết lộ, hầu hết những đứa trẻ này đều được thuê ở quê. “Cụ Bản là mẹ vợ thằng cháu ruột của tôi. Con Lan bố mẹ nó ly dị rồi nên mẹ nó gửi ra nhờ tôi kiếm việc làm ăn. Mỗi tháng, tôi trả cho mỗi người tầm 1 - 1,5 triệu đồng”, Dũng cho biết.
Theo tìm hiểu, mỗi đêm một đứa trẻ đi bán kẹo caosu đưa về cho Dũng và Hạnh được khoảng hơn 200 nghìn đồng. “Bác ấy vào bảo mẹ cháu ra Hà Nội cho đi học nhưng đợi mãi vẫn chưa được đi, cháu đòi về quê bác ấy không cho và còn dọa nếu bỏ đi sẽ bị đánh, mấy tháng nay bác ấy không cho cháu gọi điện về cho mẹ”, bé Lan (8 tuổi) mếu máu khóc.
Cơ quan chức năng sẽ sớm giải cứu các đối tượng bị chăn dắt
Trao đổi với phóng viên, ông Trịnh Văn Quang Phó Chủ tịch UBND phường Thịnh Liệt thừa nhận, thời gian qua trên địa bàn phường có xuất hiện một số người khuyết tật đi ăn xin nhưng chưa nắm bắt được họ trú ngụ ở đâu. Tuy nhiên, theo thông tin từ phóng viên, ông Quang xác nhận khu trọ nơi Kiểm và các đối tượng chăn dắt đang ở thuộc địa bàn của phường Thịnh Liệt. “Khu nhà trọ ở cuối ngõ 521 phố Trương Định là khu vực rất ẩm thấp chủ yếu lao động nghèo ngoại tỉnh thuê ở. Chúng tôi sẽ báo cáo lên cấp trên và sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng sớm có biện pháp kiểm tra xử lý”, ông Quang cho hay.
Nhận thông tin từ Lao Động & Đời sống, đại diện công an quận Hoàng Mai cho biết, việc nhiều đối tượng ăn xin hành nghề tại một số nơi trên địa bàn quận là có thật, công an quận sẽ sớm kiểm tra để có biện pháp xử lý, đồng thời giải cứu các đối tượng bị chăn dắt trong thời gian sớm nhất.
