Cơ sở sản xuất lạp xưởng H tại đường Phan Anh, Q.Bình Tân, TP.HCM là một điển hình bởi trong ba lần chúng tôi đến cơ sở này thì lần một và lần ba chúng tôi ghi nhận các nhân viên với mình trần, tay không mang găng nhào nặn làm lạp xưởng. Chỉ riêng lần hai, chúng tôi theo đoàn thanh tra Sở Y tế TP.HCM thì thật “bất ngờ”, toàn bộ nhân công làm việc nơi đây được mặc đồng phục, đội chụp đầu, đeo khẩu trang và găng tay... hết sức chỉnh tề.
“Hô biến” qua mặt đoàn kiểm tra
Đi mua sỉ lạp xưởng tết, chúng tôi đến cơ sở H. Xưởng chế biến này hoạt động khá kín kẽ, mọi cánh cửa dẫn vào cơ sở này luôn đóng kín. Đến sát một cánh cửa hông, mùi hôi nồng nặc từ bên trong khu sản xuất thoát ra. Hình ảnh đầu tiên đập vào mắt chúng tôi tại khu sản xuất là gần chục nam nhân viên mình trần nhễ nhại mồ hôi đang hối hả làm việc.
Nhân công của cơ sở chế biến lạp xưởng H (đường Phan Anh, Q.BìnhTân, TP.HCM) ở trần, quần cộc khi chế biến lạp xưởng
Khi chúng tôi đặt vấn đề về tình trạng đối phó của các cơ sở khi có đoàn kiểm tra đến, một thành viên của đoàn cho biết công việc kiểm tra diễn ra đột xuất nên rất khó xảy ra tình trạng này.Tại bàn nhào thịt, ba nam tay không mang găng nhào nặn lạp xưởng. Từ tay, thân đến chân của ba người này đều bóng loáng bởi được cọ xát với hàng trăm dây lạp xưởng. Thỉnh thoảng, một nhân công quẹt tay vào quần để chùi dầu mỡ và gãi sồn sột vào đùi. Dưới chân người này là một thau thịt màu đỏ thẫm, ruồi bu kín.
Cạnh đó, một người đàn ông không mang găng tay ngồi máy thoăn thoắt vuốt từng dây lạp xưởng đang được phân thành từng khúc. Công việc liên tục và độ nóng trong xưởng khiến mồ hôi người này chảy đầm đìa như tắm, rơi xuống máy phân khúc. Hàng trăm dây lạp xưởng đi qua chiếc máy này được sấy và đóng gói. Lạp xưởng thành phẩm và những thau thịt nguyên liệu được đặt cạnh nơi một người giúp việc đang rửa chén, nước từ thau rửa chén bát văng vào thịt lẫn lạp xưởng để gần đó.
Để giới thiệu những mặt hàng “chất lượng” còn đang nóng hổi trong lò nướng, ông chủ lò H dẫn chúng tôi đến một căn hầm chuyên dùng nướng lạp xưởng sống, gọi một thanh niên mình trần chui ra chui vào hầm lựa hàng cho chúng tôi xem. Những chùm lạp xưởng lủng lẳng treo trong và ngoài lò cọ vào lưng trần nhễ nhại mồ hôi của người thanh niên đó càng tăng thêm độ bóng nhẫy.
“Ngụp lặn” trong thùng ngâm mứt
Tương tự, cơ sở làm mứt tết T trên đường Thái Phiên, Q.11 có khuôn viên khá chật hẹp, mười nhân công khẩn trương làm việc với mình trần và tay không, mồ hôi nhễ nhại. Người thanh niên đang đảo mứt chốc chốc lại dùng tay trần chạy đến hốt mùn cưa bụi bay mù mịt cho vào lò rồi lại tiếp tục công việc.
Ở một góc khác, hàng chục thùng phuy ngâm nguyên liệu được đặt chồng lên nhau. Một người đàn ông mình trần khác nhảy lên một thùng phuy vớt bí ra. Để vớt hết bí nằm dưới đáy thùng, người này dùng rổ “ngụp lặn” gần nửa người để vớt. Trước khi nhảy xuống, người đàn ông này không quên cho chân vào thùng phuy bên cạnh để rửa đôi dép. Căn phòng chật hẹp và nóng nực nên các thợ ở đây vừa quệt mồ hôi vừa mang những nia mứt bí đi đóng gói.
Nằm cạnh nhà vệ sinh là gần chục thùng phuy ngâm gừng, bí, củ sen (nguyên liệu làm các loại mứt cùng tên)... không che đậy, sủi bọt trắng. Nước xanh, nước vàng lênh láng khắp nền nhà rồi chảy qua một đường rãnh thoát ra cống, sát miệng cống là những thau đựng nguyên liệu chuẩn bị làm mứt.