Đại học vừa thừa vừa thiếu
PV: Đã qua tuổi 75, là một người tâm huyết với giáo dục đại học nhiều năm, ông đánh giá như thế nào về chất lượng đào tạo đại học hiện nay?
PGS Đặng Quốc Bảo: Cần phải hiểu rõ chất lượng đào tạo là như thế nào. Theo tôi, chất lượng là sự phù hợp với mục đích đặt ra, sử dụng chất lượng giáo dục đại học hiện nay trong sự vận hành của nền kinh tế thị trường cần chú ý đến sự” đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động thì đạt chất lượng.
PGS.TS Đặng Quốc Bảo, nguyên Hiệu trưởng Trưởng Cán bộ Quản lý GD, nay là Học viện Quản lý GD.
PV: Theo ông, hiện nay nước ta ở tình trạng thừa hay thiếu nhân lực đại học?
PGS Đặng Quốc Bảo: Trước hết xét trên tổng thể thì nhu cầu nhân lực đại học là thiếu ví dụ như giáo viên, bác sỹ cho miền núi. Quy hoạch lao động của nước mình thật ra chưa tốt. Không phải mình dư thừa đại học, vì so với các nước thì số trường đại học Việt Nam trên 90 triệu dân là vẫn ít.
Hiện nay, nước ta đang thừa loại nhân lực mà kỹ năng, trình độ làm việc chưa tốt, lại đang thiếu người làm việc tại các lĩnh vực khoa học cơ bản.
PV: Vậy vì sao người ta vẫn đổ xô vào đại học ?
PGS Đặng Quốc Bảo: Người dân Việt thường có tâm lý có bằng đại học là có giấy thông hành để vào đời. Tuy nhiên, không phải những người có bằng đại học thì giỏi, không có bằng đại học thì không giỏi. Rất nhiều công dân ưu tú không có bằng đại học, nhưng họ có chí và cống hiến tốt cho xã hội.
Thị trường sẽ tự sàng lọc, tuyển chọn, những người không có khả năng thì sẽ không trụ nổi.
PV: Tuyển sinh, mở ngành ồ ạt khó kiểm soát, quản lý. Vậy theo ông làm thế nào để có thể nâng cao chất lượng giáo dục đại học sao cho nước ta có một nền giáo dục đích thực?
PGS Đặng Quốc Bảo: Luật đại học có hiệu lực từ 1/1/2013. Ngành nào chưa qua kiểm định hoặc kiểm định thấy không đạt yêu cầu thì không cho đào tạo. Các trường phải công khai hóa chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra và chất lượng giảng viên, cơ sở vật chất… để tiến tới một quá trình đào tạo đích thực. Nếu chưa đạt thì chưa cho tiến hành. Làm như vậy vì quyền lợi chung của đất nước, chứ không phải siết chặt hay thả lỏng.
Sinh viên "chán" giảng đường?
PV: Ông nghĩ sao về tình trạng sinh viên “chán” giảng đường?
PGS Đặng Quốc Bảo: Đã là sinh viên đại học, người học phải tự nghiên cứu, phải có khả năng, phải biết tích lũy kinh nghiệm, kiến thức. Một số sinh viên do ham chơi hơn học thì sẽ chán, thậm chí còn bỏ học. Sinh viên phải tự học, học đại học không chờ người “mớm cơm” cho mình. Đại học cung cấp một tổng hòa kiến thức kỹ năng lao động để bước vào thị trường lao động.
Sinh viên "chán" giảng đường có phải lỗi do chất lượng đào tạo đại học? (ảnh minh họa).
PV: Đứng trên bục giảng và từng giữ cương vị lãnh đạo Trường Cán bộ Quản lý giáo dục, mà nay là Học viện Quản lý Giáo dục trong nhiều năm, ông có nghĩ rằng hiện nay mối quan hệ thầy và trò ngày càng thiếu sự gắn kết?
PGS Đặng Quốc Bảo: Nhà trường là một xã hội thu nhỏ. Nhà trường lớn như thế nào thì nhà trường như thế. Nhà trường, quan hệ thầy trò đang bị tác động bởi nền kinh tế thị trường. Có một số hiện tượng đáng buồn, nhưng đừng nên hốt hoảng, bi quan.
Người ta có câu: “Không thầy đố mày làm nên”, lại có câu “Không mày đố thầy dạy ai”. Trong bối cảnh hiện nay, người thầy đừng tự cho mình có quyền uy tuyệt đối với học trò. Sứ mệnh của người thầy là phải tìm đến trò. Quan hệ thầy trò như thanh nam châm, thầy quý trò và trò phải kính thầy.
Người thầy có ba trách nhiệm lớn đó là truyền đạo (truyền dạy hệ giá trị của đất nước, thời đại); là người thụ nghiệp (tạo cho học sinh có nghề) và là người giải hoặc (hóa giải các nghi hoặc, suy nghĩ chưa chuẩn cho học trò). Nếu không làm được ba việc đồng bộ thì không nên thi vào ngành sư phạm để trở thành giáo viên.
Tiếc thay, hiện nay, một bộ phận người thầy chỉ làm được hai việc. Mà chưa làm trọn vẹn cả ba việc nên chất lượng dạy học, giáo dục còn chưa cao.
Cảm ơn PGS!