Hàng Nón – Con phố mang hồn xứ sở

Hàng Nón 1 con phố nhỏ trong khu phố cổ Hà Nội, kéo dài từ đầu Hàng Quạt tới điểm giao cắt với phố Đường Thành, xưa  thuộc đất Yên Nội, tổng Tiền Túc của kinh thành Thăng Long xưa. Phố xưa gắn bó với hình ảnh thân thuộc với mỗi người dân Việt, chiếc nón dung dị mang hồn xứ sở...

Tên phố Hàng Nón cũng vởi thế mà hình thành. Dọc 2 dãy mặt phố xưa kia bày bán các loại nón cổ rộng vành và đủ loại nón khác thịnh hành 1 thời. Sang tới thời Pháp thuộc phố được mang tên Rue des Chapeaux, được dịch từ Hàng Nón mà ra.

 

Hàng Nón ngày nay được hợp thành từ các đoạn phố khác nhau thời xưa. Đoạn phố đầu phía Đông từ Hàng Thiếc đến ngã 3 Hàng Hòm, xưa là phố Mã Vĩ, tiếp nối với phố Hàng Đàn mà nay là phố Hàng Quạt. Đoạn phố này xưa chuyên làm và bán những thứ hàng phục sức dùng cho quan lại, phường hát tuồng, chèo, tế lễ, thờ phụng… có xiêm y, mũ mão, cờ, quạt…

Đoạn phố còn lại phía Tây chính là phố Hàng Nón và phần kéo dài mới mở ra hồi năm 1920 là nơi làm và bán chủ yếu các loại nón khác nhau.

Hình ảnh những chiếc nón thời ấy thân thuộc với mỗi người dân Việt. Nón lá già, nông và dày, khâu bằng móc đen. Nón mũ chảo tựa như cái chảo gang, nón lính như cái đĩa to được ken bằng cật tre, ở giữa có chỏm bằng đồng như mũi giáo nhỏ. Nón Nghệ, rộng như cái bánh xe, đường kính có khi rộng gần cả mét, thành nón cũng cao tới 10cm, giữa có khua như 1 cái hộp tròn đan bằng mây hoặc tre để đội lên đỉnh đầu, vào vành khăn… Nón ba tầm thì sâu hơn nhưng đều có quai thao buộc vào 2 cái thẻ trên đỉnh nón. Cỗ thao là 12 sợi dây tròn dệt bằng tơ, hai đầu có tua, dài chừng gang tay, nhuộm màu thâm hoặc tím…

Loại nón thầy đồ, thầy lý còn có nón lông đen, ken bằng lông quạ, lông sáo, trên đỉnh nón có 1 cái chóp bằng đồng hoặc thiếc có chỏm nhọn. Nhà giầu và quan to dùng nón lông trắng, ken bằng lông cò, lông vạc chụp bằng vàng, bạc… Hai dãy phố thời ấy nhộn nhịp với hầu hết các mặt hàng mũ nón phục vụ mọi tầng lớp xã hội.

Ngã 3 Hàng Nón – Hàng Thiếc

 

Ngã 3 Hàng Nón – Hàng Thiếc

Cửa hàng chăn gối, đệm giáp phố Hàng Điếu

Phố Hàng Nón nhìn từ Hàng Thiếc

Hàng Nón đoạn đầu gần phố Đường Thành

Người Pháp tạm chiếm Hà Nội, những chiếc nón lùi dần nhường chỗ cho ô, dù, khăn xếp… dần dần nón chỉ gắn với những người dân lao động nặng nhọc lam lũ… Rồi các cửa hàng nón trên phố thưa dần, chỉ còn lại đôi ba nhà còn gắn bó với nghề, nón lui về tảm mạn ở các khu chợ.

Những cửa hàng bán nón ở Hàng Nón được thay thế bằng những hiệu buôn những mặt hàng khác. Có mấy cửa hàng bán guốc sơn dùng cho phụ nữ như Mỹ Sinh và Mỹ Thịnh; chủ hiệu là người làng Hà Vỹ, một làng có nghề cổ truyền sơn ta. Họ từ Hàng Hòm dọn đến đây mua guốc gỗ đẽo sẵn, sơn mầu để bán.

Nụ cười con trẻ hồn nhiên

Có mấy cửa hiệu bán giày, mũ như Đức Long - Chính Thuận ở số nhà 39. Một cửa hiệu tơ lụa của Khúc Thành Trần Thị Tư ở số nhà 58: buôn và bán lĩnh Bưởi, the La Cả, mua hàng mộc về thuê nhuộm rồi gửi vào Nam bán.

Một cửa hiệu may Tây của Chu Mậu mà người Hà Nội thời đó quen với cái tên là Charles Mau’s Tailor ở số nhà 41. Đó là một trong số những người “lăng xê mốt quần áo phụ nữ tân thời” những năm sau 1930.

Nhân vật phố Hàng Nón có Bát Dáy, một nhà giàu chuyên cho vay lãi, được nhiều người Hà Nội nói đến tên. Nguyễn Huy Hợi ở nhà số 18, làm nhân viên kế toán nhà Goda. Ông này đứng ra lập Hội ái hữu nông Công Thương đồng nghiệp, ra tờ báo Hữu Khanh xuất bản trong những năm 1921 - 1923, do cụ nghè Ngô Đức Kế làm chủ bút.

Trụ sở phường Hàng Gai nằm ở số nhà 44 trên phố này

Tại số nhà 15 phố này, năm 1929 Đại hội thành lập Công hội đỏ Bắc Kỳ do đồng chí Nguyễn Đức Cảnh trủ trì đã được diễn ra

Trong những năm 1928 - 1929 do hoạt động của Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội, có tổ chức ra những Công hội. Nguyễn Đức Cảnh năm 1929 đã triệu tập được một cuộc họp có nhiều đại biểu tham dự trong một nhà có cửa hàng thuốc lào nhỏ nằm ở số 15 Hàng Nón.

Sau cuộc khủng hoảng kinh tế những năm 1930 – 1931, đặc biệt là đời sống khó khăn thời kỳ đầu Chiến tranh thế giới những năm 1939 – 1940, nhiều nhà buôn ở Hàng Nón bị sa sút phải bán cửa hàng dọn đến ở phố khác. Nhưng cũng có nhiều công chức lại chuyển sang kinh doanh hàng tơ sợi Nhật, tơ Bình Định, Quy Nhơn, tranh khách hàng tơ lụa Lyon của Pháp như hiệu nhà Tô Châu.

Chiến sự Thủ đô năm 1946 - 1947, Hàng Nón tuy nằm ở giữa Liên khu I song không bị phá hoại mấy, kiến trúc phố bởi thế mà còn được lưu giữ. Tuy nhiên cho tới nay, diện mạo phố cũng đã nhiều đổi khác.

Kiến trúc phố nay đã nhiêu đổi khác

Một thoáng suy tư trầm mặc của cụ ông trên phố Hàng Nón

Dọc phố ngày nay nhiều cửa hiệu thời trang dành cho giới trẻ xuất hiện dày đặc đoạn giữa phố, nơi nền cũ Hàng Nón xa xưa

Hàng Nón ngày nay cái gì cũng có.

Một cửa hàng ăn trên phố

Từ lâu vắng bóng những chiếc nón gắn với hình ảnh những chị, những cô 1 thời… hòa theo nhịp sống mới ngày nay phố đã nhiều đổi thay qua các thời kỳ. Phố nay xuất hiện nhiều loại mặt hàng, cảnh buôn bán tấp nập như bao con phố cổ khác giữa lòng Hà Nội vẫn diễn ra…

Đầu phố giờ có khá nhiều quán cafe, giải khát

Trong cửa hàng cắt tóc nam ở số 7 Hàng Nón

Phố ngày nay đã vắng bóng những chiếc nón

Các hàng buôn bán ở đầu phố nối với Hàng Quạt, nguyên là phố Mã Vĩ xưa kia

Đoạn phố này nhiều nhà bán sơn, bán decan

Tên 1 cửa hiệu cũ đầu phố xưa, giờ là hàng bán bảng gỗ, mika, đề can các loại

Tâm tình những câu chuyện cũ hai bà cụ nơi đầu phố Mã Vĩ xưa

Nghề làm nhôm kính lan sang từ phố Hàng Thiếc ngày nay

Cửa hàng với cái tên gợi nhớ Hàng Nón 1 thời xa vắng...