Tại Việt Nam, những tác động ngày càng rõ rệt đang đặt ra cảnh báo đối với hệ thống y tế, đòi hỏi sự chung tay hành động từ các cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức và toàn xã hội.
Trong bối cảnh đó, ngày 23/9, Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng ba cơ quan Liên Hợp Quốc gồm WHO, UNDP và UNICEF đã tổ chức hội thảo tham vấn tại Hà Nội với chủ đề “Biến đổi Khí hậu và Sức khỏe: Thúc đẩy Lồng ghép Sức khỏe vào Báo cáo NDC 3.0 của Việt Nam”.
Đây là bước chuẩn bị quan trọng cho Báo cáo Đóng góp do Quốc gia Tự quyết định (NDC) mà Việt Nam sẽ trình bày tại Hội nghị Biến đổi Khí hậu Liên Hợp Quốc ở Brazil vào tháng 11 tới.
Biến đổi khí hậu – hiểm họa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng
Theo các chuyên gia, biến đổi khí hậu đang làm gia tăng dịch bệnh truyền nhiễm như sốt xuất huyết, thúc đẩy các hiện tượng thời tiết cực đoan và đe dọa nguồn nước sạch, đặc biệt tại các vùng ven biển và khu vực dễ tổn thương.
Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam chia sẻ tại hội thảo ngày 23/9/2025.
Ước tính đến năm 2050, chi phí y tế do biến đổi khí hậu gây ra tại Việt Nam có thể lên tới 3 tỷ USD, trong khi thiệt hại về năng suất lao động có thể chạm mốc 23 tỷ USD.
Khoảng 70% dân số Việt Nam hiện sinh sống tại vùng trũng, ven biển, nơi nguy cơ lũ lụt, xâm nhập mặn và bão ngày càng nghiêm trọng. Ô nhiễm không khí – hệ quả của phát thải carbon – cũng đang tác động nặng nề đến sức khỏe đô thị, khiến gánh nặng bệnh tật tăng lên.
“Hệ thống y tế là tuyến đầu ứng phó với khủng hoảng khí hậu. Nếu không hành động kịp thời, chi phí sức khỏe và kinh tế sẽ khổng lồ, trong khi tính mạng hàng triệu người dân bị đe dọa”, Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, cảnh báo.
Lồng ghép sức khỏe vào chính sách khí hậu quốc gia
Việt Nam đã cam kết tại COP26 xây dựng hệ thống y tế bền vững, có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu. Việc đưa yếu tố sức khỏe trở thành trọng tâm trong Báo cáo NDC 3.0 được kỳ vọng không chỉ cứu sống người dân mà còn tạo “lợi ích kép”: bảo vệ phúc lợi cộng đồng và thúc đẩy các mục tiêu khí hậu.
Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, nhấn mạnh: “Một dân số khỏe mạnh là nền tảng cho một nền kinh tế bền vững. Khi sức khỏe được đặt ở trung tâm, chúng ta có thể mở ra các nguồn tài chính mới, gia tăng khả năng phục hồi và đạt được lợi ích lâu dài cho cả con người và hành tinh”.
Đại diện UNICEF, bà Silvia Danailov, cũng khẳng định tầm nhìn chiến lược phải đặt trẻ em và nhóm dễ bị tổn thương ở vị trí ưu tiên. UNICEF cam kết hỗ trợ kỹ thuật để lồng ghép sức khỏe trẻ em vào chiến lược ứng phó khí hậu, nhằm đảm bảo thế hệ tương lai không bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Việt Nam – tiếng nói tiên phong tại khu vực
Không chỉ dừng ở phạm vi quốc gia, Việt Nam còn tích cực tham gia Liên minh Hành động Chuyển đổi về Khí hậu và Sức khỏe (ATACH), với vai trò thành viên Ủy ban Điều hành Khu vực Tây Thái Bình Dương. Điều này cho thấy quyết tâm chia sẻ kinh nghiệm, hợp tác kỹ thuật và xây dựng hệ thống y tế phát thải thấp, chống chịu tốt hơn với khí hậu biến đổi.
Tham vọng giảm ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn cũng phản ánh chiến lược dài hạn, nhằm vừa cải thiện sức khỏe dân cư, vừa hướng tới một môi trường trong lành hơn.
Hội thảo tham vấn lần này được xem là một cột mốc quan trọng, khẳng định cam kết của Việt Nam trong thực thi Thỏa thuận Paris. Các cơ quan Liên Hợp Quốc – WHO, UNDP, UNICEF – cam kết đồng hành, hỗ trợ kỹ thuật và tài chính để giúp Việt Nam đạt mục tiêu, trong đó sức khỏe người dân là ưu tiên hàng đầu.
Thông điệp chung được nhấn mạnh: biến đổi khí hậu là khủng hoảng y tế, đòi hỏi sự ứng phó toàn diện. Bảo vệ sức khỏe cũng chính là bảo vệ hành tinh và tương lai phát triển bền vững của Việt Nam.