Việt Nam có lợi thế lớn để tham gia lĩnh vực gần 2.000 tỷ USD: "Làm được điều này, nhân tài sẽ hội tụ"

Trong những năm gần đây, AI đã nổi lên như là một động lực chính thúc đẩy đổi mới toàn cầu, với các ứng dụng vượt ra ngoài ranh giới truyền thống. Nghiên cứu và triển khai AI trong thực tế là điều cần thiết trong bối cảnh công nghệ này đang phát triển một cách vượt bậc và ngày càng có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi lĩnh vực của đời sống. Chẳng hạn, trong y tế, AI có thể mang lại những thay đổi đột phá trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe. Với giáo dục, AI giúp mở rộng về khả năng đào tạo từ xa và hỗ trợ cho việc tạo ra các khóa học dựa trên dữ liệu.

Theo dự báo của McKinsey & Company (2023), AI có thể đóng góp từ 2,6 nghìn tỷ USD đến 4,4 nghìn tỷ USD mỗi năm vào năng suất kinh doanh. Theo dự báo của Grand View Research, thị trường AI toàn cầu sẽ đạt 279,22 tỷ USD vào năm 2024 và 1.811,74 tỷ USD vào năm 2030 , với tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 36,6% từ năm 2024 đến năm 2030. Vậy, AI sẽ mang lại những cơ hội và thách thức ra sao?

Đây cũng là chủ đề của " Triển khai AI trong thực tế ", phiên tọa đàm thứ 2 thuộc chuỗi tọa đàm trong Tuần lễ Khoa học – Công nghệ VinFuture 2024 (4 – 7/12).

"Chúng ta không nên sợ hãi về AI"

Theo GS Yann LeCun tại ĐH New York, đồng thời là Giám đốc Khoa học AI tại Meta (Mỹ): "Các bạn chưa thấy đâu, AI sẽ còn tốt hơn trong nhiều năm tới, còn hiện tại vẫn còn những hạn chế và xa với việc tạo ra trí tuệ nhất định nào. Nó chưa đạt được mức độ thông minh của một con mèo. Để AI gần với trí tuệ con người trong tương lai thì có thể là 10 năm. Do đó, chúng ta nên tận dụng cho các cơ hội và không nên sợ hãi".

"Cha đẻ" của AI gợi ý, tại Việt Nam, các trường đại học nên tập trung tài năng và thu hút hoạt động nghiên cứu về AI ở đó nhằm tạo động cơ cho người trẻ tuổi. Theo ông, Việt Nam có lợi thế là dân số trẻ, đầu tư cho giáo dục đại học, STEM… nên tạo cơ hội cho người trẻ có cơ hội, tham vọng và kết nối cùng những người khác đã học ở nước ngoài sẽ tụ lại đây.

"AI có thể giúp chẩn đoán mẫu bệnh như công nghiệp lắp ráp ô tô"

Ở góc độ y tế, tại tọa đàm, theo GS Đỗ Ngọc Minh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Thông minh VinUni-Illinois, trong điều trị ung thư hiện nay, nhất là ung thư vú, phương pháp hiệu quả nhất là phẫu thuật cắt bỏ mô ung thư. Nhưng thách thức lớn của bác sĩ là đảm bảo không để lại tế bào ung thư trong cơ thể mà không loại bỏ đi quá nhiều mô lành.

Cụ thể, theo phương pháp truyền thống, các bác sĩ sẽ lấy mẫu mô sau phẫu thuật và gửi đến phòng xét nghiệm để kiểm tra tế bào ung thư đã bị tiêu diệt chưa. Nhưng quá trình này mất nhiều thời gian và bệnh nhân phải nằm trên bàn mổ rất lâu. Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân thậm chí cần quay lại để phẫu thuật bổ sung nhằm loại bỏ hoàn toàn mô ung thư. Việc này gây ra đau đớn và tốn kém.

Xuất phát từ thực tế này, GS Đỗ Ngọc Minh và nhóm nghiên cứu đã kết hợp kính hiển vi quang học theo thời gian thực và mô hình AI để giúp phân tích 5.000 hình ảnh mô bệnh học mỗi giây. Công cụ này giúp rà quét các hình ảnh để giúp bác sĩ đưa ra quyết định nhanh chóng liệu rằng ca phẫu thuật có tiếp tục hay bác sĩ cần kiểm tra kỹ hơn.

Ngoài ra, theo GS Đỗ Ngọc Minh, có một ví dụ khác trong điều trị ung thư chính xác. Đó là các bác sĩ thường lấy mẫu mô từ bệnh nhân ung thư để nuôi cấy trong phòng thí nghiệm và sau đó hàng nghìn mô hình được thử nghiệm để nghiên cứu và theo dõi quá trình điều trị thuốc. Cách làm này giúp các bác sĩ tìm ra phác đồ kết hợp thuốc tối ưu cho bệnh nhân. Nhưng để làm điều này, cần có cách tiếp cận hệ thống bài bản trong việc chiết tách khối u cũng như mẫu mô, tế bào.

Quá trình nghiên cứu về các mô hình khối u được ví như dây chuyền sản xuất ô tô với hệ thống robot. Quá trình này hiện này có thể được giám sát bằng lượng dữ liệu lớn và AI. Đây cũng là cơ sở giúp cho các bác sĩ dự đoán được các vấn đề phát sinh trong quá trình điều trị, đồng thời đánh giá chiều hướng phát triển của khối u, sau đó tiến hành điều chỉnh và nâng cao hiệu quả điều trị.

Trong khi đó, theo TS Xuedong David Huang, Giám đốc công nghệ của Zoom Video Communications (Mỹ), thành viên Hội đồng Giải thưởng VinFuture, chủ tọa của phiên tọa đàm "Triển khai AI trong thực tế" nhìn nhận rằng, AI đang mang lại nhiều lợi ích cho con người. Minh chứng là nhiều công ty chip đang kiếm được nhiều tiền từ AI. Những công ty lớn như Meta, Microsoft... cũng đã phát triển nhiều phần mềm làm việc bằng AI ứng dụng trong y tế và giáo dục đều được thay đổi cũng như mang lại hiệu quả tài chính.

"AI có thể giúp có hàng trăm nhà phát triển trẻ tuổi và startup nhỏ khác, tạo sân chơi công bằng, phát hiện ý tưởng mới... là điều tạo nên sự khác biệt", TS Xuedong David Huang nhấn mạnh.

Theo GS Leslie Grabiel Valliant (ĐH Harvard): "Chúng ta nắm rất rõ tiến trình phát triển của AI và công nghệ. Do đó, chúng ta có thể thống nhất với nhau một điểm chung đó là tầm quan trọng và ý nghĩa của AI. Hơn nữa, khoa học – công nghệ là lĩnh vực rộng lớn, nên sử dụng AI như thế nào còn là vấn đề rất lớn và chúng ta có thể sử dụng theo các cách khách nhau. Nhưng phải thống nhất là thấy được tiềm năng của AI trong tương lai. Hiện nay, vẫn còn những người chưa hoàn toàn đồng ý, chưa thống nhất về sự ưu việt của AI, nhưng có thể thấy những gì đang được xây dựng của công nghệ này sẽ giúp cho các quan điểm được thống nhất hơn".

Ở Việt Nam, theo TS Bùi Hải Hưng, Tổng giám đốc của VinAI, ông đã làm việc với các đồng nghiệp và sinh viên trong nhiều năm về lĩnh vực AI. Đây là một thời kỳ rất là đặc biệt, AI có thể hiểu được ngôn ngữ gần như một con người. Khi chúng ta nói với một người không cùng ngôn ngữ, cần phải dùng rất nhiều cách, nhiều biểu cảm, chân tay, ký hiệu…, nhưng về ngôn ngữ thấu hiểu thì AI đã làm rất tốt.

"Chúng ta có thể tưởng tượng rằng AI có lúc nào đó sẽ phát triển hơn nữa và tôi thấy người trẻ rất phấn khích khi thấy AI có thể làm được nhiều hơn nữa trong tương lai. Chúng ta sẽ thấy sự tiến triển này rất nhanh trong tương lai".

(Ảnh: MH/VFP)